Mô hình xanh ngọc – làn gió mới thổi bùng sinh khí cho doanh nghiệp

Trong hầu hết các trường hợp, các doanh nghiệp, lớn và nhỏ, tập trung vào sự tăng trưởng. Nhiều chủ doanh nghiệp và người quản lý đã đọc những sách về marketing, bán hàng thay vì cơ cấu hoạt động của tổ chức.

Frederic Laloux, tác giả cuốn sách, “Tái tạo tổ chức: Phá vỡ rào cản – Thổi bùng sinh khí”, đã trình bày một mô hình mới để hiểu môi trường kinh doanh là một trong những tiến triển từ giai đoạn này sang giai đoạn khác.

“Tái tạo tổ chức” sẽ cung cấp một mô hình phát triển kinh doanh được mã hóa bằng màu sắc, giúp các nhà lãnh đạo doanh nghiệp thực sự muốn đổi mới hiểu họ đang ở đâu và họ có thể đi đâu.

1. Thế giới quan MÀU ĐỎ (Bốc đồng)

Xã hội sơ khai loài người từng sống thành từng bộ lạc, người trong bộ lạc này chủ yếu tôn trọng người già, không có người đứng đầu, không có giai cấp, không có sự phân công lao động. Vậy nên thời ấy không có hình thức “tổ chức” nào tồn tại.

Và sau đó hình thức tổ chức “Đỏ - bốc đồng” được hình thành. Đi theo đó là sự xuất hiện người đứng đầu bộ lạc để đảm bảo trật tự xã hội, có phân công lao động. Tuy nhiên tổ chức hoạt động không theo nội quy nào mà chất kết dính của những tổ chức màu đỏ chính là sự trung thành và nỗi khiếp sợ mà thủ lĩnh tạo nên, nhằm ép cấp dưới của mình tuân theo mệnh lệnh. Những tổ chức màu đỏ giống được ví như những bầy sói.

2. Thế giới quan MÀU HỔ PHÁCH (Phục tùng)

Thế giới quan này đã giúp nhân loại đi từ xã hội nguyên thủy sang kỷ nguyên của nông nghiệp, của những quốc gia và đế chế, của bộ máy nhà nước và các hệ tôn giáo. Đặc điểm chính của tổ chức theo mô hình này là có sự phân hóa giai cấp rất dữ dội, tạo ra nhiều giai cấp và đẳng cấp xã hội.

Ở thời đại này, người ta đã học được cách chế ngự sự bốc đồng của thế giới quan màu đỏ, bằng cách lập nên những luật lệ chung và kiểm soát hành vi của mỗi cá nhân. Tổ chức màu hổi phách phân chia cấp bậc rạch ròi theo hình kim tự tháp, đại diện là quân đội hoặc nhà thờ Thiên Chúa giáo. Mọi người trong tổ chức đều biết rõ trách nhiệm và vai trò của mình.

3. Thế giới quan MÀU CAM (Thành tựu)

Đây là thế giới quan đại diện cho các cuộc cách mạng về khoa học và công nghiệp. Thế giới quan này đã hoàn toàn thay đổi nhân loại trong suốt hai thế kỷ qua, ban cho chính chúng ta sự phồn thịnh lâu dài, đẩy mạnh tư duy “nếu như” đã giải phóng nhân loại khỏi sự áp bức của các tầng lớp xã hội, các tín ngưỡng, thay thế chế bằng luật lệ và chế độ dân chủ.

Để quản lý hiệu quả, các tổ chức màu cam đã thiết kế ra các công cụ quản lý giúp chinh phục các mục tiêu như: kế hoạch chiến lược, ngân sách hàng năm, các chỉ số năng suất, chính sách khen thưởng. Trong khi chế độ màu hổ phách chỉ có phạt, sang chế độ màu cam ta đã có thưởng. Các tổ chức màu cam là hiện thân của các công ty niêm yết và các ngân hàng phố Wall.

Ở tổ chức màu cam xem trọng thành quả, đổi mới với tốc độ tàn nhẫn để siêu lợi nhuận; đánh giá thành công, thành đạt bằng TIỀN hay sự CÔNG NHẬN.

4. Thế giới quan MÀU XANH LÁ (Phức hợp)

Con người dần nhận thức rõ được những bóng tối của thế giới quan màu cam: ám ảnh về vật chất, bất bình đẳng xã hội, sự tan rã cộng đồng, những mối nguy hại đối với tự nhiên. Vì vậy nên con người với thế giới quan này cố gắng xây dựng những mối liên kết gắn bó và đồng điệu với mọi người.

Sự thành công của tổ chức màu xanh lá là sự “hạnh phúc” của từng thành viên. Các lãnh đạo trong tổ chức này “trao quyền” cho nhân viên, luôn truyền cảm hứng cho nhân viên của mình, nhắm đến những điều tốt đẹp, cùng dẫn dắt nhân viên để họ ngày càng vượt  xa các tổ chức truyền thống theo thói quen chỉ đạo từ trên xuống.

Ngày nay, khi thế giới quan màu cam vẫn đang dẫn đầu trong kinh doanh và chính trị, thế giới quan xanh lá lại có mặt trong lối suy nghĩ học thuật thời cận đại, trong các tổ chức phi lợi nhuận hay các tổ chức kinh doanh xã hội.

Nhiều người thích khôn khổ, nhiều người thì không. Sẽ không có tổ chức nào 100% “cam” hay “xanh lá”, mà sẽ pha trộn các màu tùy hoàn cảnh.

Đâu mới là mô hình tối ưu?

Trong bối cảnh các tổ chức và doanh nghiệp hiện nay đều đang hoạt động theo cách thức truyền thống; là người đứng đầu tổ chức bạn có “can đảm” bắt tay tái cơ cấu tổ chức, tạo một làn gió mới cho doanh nghiệp của mình?

Những tổ chức xanh ngọc trở thành các hệ sinh thái, không ngừng tiến hóa, cuộc sống đầy những hệ sinh thái tuyệt đẹp, luôn hướng đến việc trở thành một phức thể hoàn hảo và có tri giác. Các tổ chức màu xanh ngọc đã tạo ra 3 bứt phá chính so với cách quản lý truyền thống:Trong giai đoạn nhận thức mới mà Ken Wilber minh họa bằng Thế giới quan MÀU XANH NGỌC (cấp tiến) đang ngày càng hiện rõ. Thế giới quan màu xanh ngọc nơi mỗi cá nhân thể hiện mình, tìm kiếm sự trọn vẹn, thuần hóa cái tôi và lắng nghe tiếng nói nội tâm nhiều hơn. Nhưng còn trong giai đoạn hình thành, nên còn quá sớm để khẳng định xem nó có tái cấu trúc lại toàn thế giới hay không. Vậy đột phá của mô hình tổ chức xanh ngọc là gì?

Tự quản lý bản thân: Các tổ chức màu xanh ngọc đã tìm ra mấu chốt để nâng cấp cấu trúc của mình, từ đó thoát khỏi hệ thống ban bệ – cấp bậc để tiến hóa thành những hệ thống mạnh mẽ và uyển chuyển, với quyền hành được phân chia và trí tuệ tập thể.

Sự trọn vẹn: Các tổ chức truyền thống luôn yêu cầu nhân viên thể hiện cái tôi “chuyên nghiệp”. Trong khi đó, các tổ chức màu xanh ngọc đã sáng lập một hệ tập quán thống nhất, kêu gọi chúng ta bỏ đi chiếc mặt nạ, tìm lại sự trọn vẹn trong tâm hồn và làm việc với trọn vẹn con người mình.

Mục tiêu cấp tiến: Các tổ chức màu xanh ngọc được xem là có sự sống và có khả năng định vị cho chính nó. Thay vì cố gắng dự đoán và kiểm soát tương lai, các thành viên trong tổ chức đều được mời gọi để lắng nghe và hiểu được xu hướng tự nhiên mà tổ chức đang hướng đến.

Bất cứ một ai cũng đều muốn sống và làm việc trong một tổ chức mà ở đó có mục đích và vận hành hiệu quả hơn. Cuốn sách Tái tạo tổ chức của Frederic Laloux sẽ giúp thổi bùng sinh khí, phá vỡ rào cản và tạo ra thế giới quan mới cho mọi doanh nghiệp trong thời kì khủng hoảng.