“Lịch sử văn minh thế giới”: Công trình dịch thuật đồ sộ nhất Việt Nam từ trước đến nay

Là tác phẩm nổi tiếng toàn cầu, công trình đồ sộ “Lịch sử văn minh thế giới” (tiếng Anh: “The Story of Civilization”) của cặp vợ chồng Will Durant và Ariel Durant đã được dịch ra 19 thứ tiếng. 

Trọn bộ sách gồm 11 phần, mỗi phần gồm 3-5 tập sách, mỗi tập dày 300-400 trang. Trước 1975, một số phần của bộ sách được dịch giả Nguyễn Hiến Lê dịch từ bản tiếng Pháp. Viện giáo dục IRED đã mất hơn 5 năm chuẩn bị, từ thương thảo bản quyền đến mời đội ngũ dịch giả có uy tín, kinh nghiệm tham gia dịch thuật, biên soạn, chú giải… để có thể giới thiệu bản dịch hoàn chỉnh như hiện nay từ bản sách gốc (tiếng Anh). Dự kiến trong hai năm, từ tháng 10/2020 đến tháng 10/2022, Lịch sử văn minh thế giới sẽ ra mắt độc giả với phiên bản hoàn chỉnh và trọn vẹn nhất. Ở lần ra mắt đầu tiên này, IRED giới thiệu 3 phần đầu tiên, gồm: phần I-Di sản phương Đông, phần X-Rousseau và Cách mạng và phần XI-Thời đại Napoleon. Bản dịch tiếng Việt có sự góp mặt của các dịch giả Huỳnh Ngọc Chiến, Phạm Viêm Phương, Bùi Xuân Linh, Mai Sơn…

Để hoàn tất bộ The Story of Civilization, Will Durant & Ariel Durant đã miệt mài làm việc suốt gần nửa thế kỷ (từ 1929 đến 1975) và đi khắp nơi trên thế giới để thu thập kiến thức và dữ liệu, để tạo thể loại mới mà họ gọi là "lịch sử tích hợp" (integral history), nhằm thể hiện một cách sinh động nhất những gì đã góp phần vào việc hình thành, phát triển và cả sự suy tàn của các nền văn minh. Xuyên suốt chiều dài 2.500 lịch sử, bộ sách mô tả văn minh của từng thời đại khác nhau, thể hiện quan niệm tiến bộ và hài hòa về cách đọc và cách hiểu lịch sử, với đầy đủ các khía cạnh không chỉ bao gồm các cuộc chiến tranh, diễn biến chính trị, tiểu sử của những vĩ nhân hay những tội đồ, mà còn cả văn hoá, nghệ thuật, triết học, tôn giáo, và cả sự trỗi dậy của thông tin đại chúng.

 “Hầu như ai trong chúng ta cũng muốn trở thành con người văn minh, gia đình nào cũng muốn trở thành gia đình văn minh, tổ chức nào cũng muốn trở thành tổ chức văn minh, đất nước nào cũng muốn trở thành quốc gia văn minh. Nhưng thế nào là “văn minh”, và làm sao chúng ta có thể tìm hiểu và học hỏi từ các nền văn minh trên thế giới từ cổ chí kim, từ Đông sang Tây một cách nhanh nhất và trọn vẹn nhất để làm giàu văn minh của chính mình, gia đình mình, tổ chức mình và dân tộc mình? Bộ sách này chính là lời đáp cho những câu hỏi đó” - ông Giản Tư Trung, Viện trưởng Viện giáo dục IRED chia sẻ một trong những lý do khiến IRED chọn dịch bộ sách này.

Bên cạnh tính khai phóng, theo ông Giản Tư Trung và các dịch giả, Lịch sử văn minh thế giới còn là bộ sách bổ ích bởi nói không được viết dành riêng cho giới nghiên cứu, học thuật mà hướng đến tác giả đại chúng để ai cũng có thể tiếp cận với tri thức tiêu biểu trong lịch sử văn minh nhân loại. “Tác giả viết bằng góc nhìn triết học nhưng phong cách theo kiểu văn chương, chính vì vậy cuốn sách trở nên vô cùng cuốn hút. Có lẽ hiếm tác gia nào trên thế giới chọn cách viết sử theo hướng này. Nhưng không dừng lại ở đó, Durant còn viết lịch sử theo hướng tích hợp cả không gian, thời gian và những lĩnh vực cụ thể, từ đó mang đến cái nhìn vừa đa chiều vừa bao quát cho người đọc” - ông Giản Tư Trung chia sẻ.

Theo dịch giả Mai Sơn, bạn đọc không nhất thiết phải đọc từ đầu đến cuối theo thứ tự từng Phần hay từng tập hay từng chương của bộ sách này, mà có thể dễ dàng chọn đọc để tìm hiểu bất kỳ giai đoạn lịch sử hay bất kỳ nền văn minh nào trong bộ sách mà họ quan tâm, vì “bộ sách như một cuốn “từ điển văn minh” đầy những trải nghiệm mang lại những hiểu biết cô đọng về các nền văn minh trải dài trong lịch sử nhân loại”.