Sách chia sẻ

3năm trước, cô gái 23 tuổi Lê Thị Ngọc Ngân mỏi mắt tìm kiếm cuốn sách ngoại văn Winnie The Pooh khắp TP.HCM, từ cửa hàng online đến offline. Không tìm thấy cuốn sách mong muốn, Ngân nghĩ đến việc tạo ra một nền tảng nơi những người đọc sách có thể trao đổi sách, nhất là những cuốn sách hiếm trên thị trường. OBook, dự án Thư viện cộng đồng online, ra đời một năm sau đó.

OBook không phải là thư viện tập trung, nơi tất cả sách ở chung một chỗ. Mỗi người dùng của OBook là một kho sách, ở mọi miền đất nước, giúp cho người đọc ở mọi nơi dễ dàng tìm được địa chỉ của cuốn sách cần đọc ở nơi gần mình nhất. Họ có thể cho mượn, trao đổi, mua bán, hay thậm chí là tặng sách miễn phí cho nhau.

“Kết nối người cần sách tới những cuốn sách bị đóng bụi trên kệ” là sứ mệnh ban đầu của OBook. “Vài năm trước, OBook nhận được yêu cầu đổi sách từ một bạn, với tin nhắn rất tha thiết muốn có được nó, vì cuốn này đã hết hàng, bạn ấy tìm khắp nơi mà không có, cuối cùng tìm thấy tại trang web của OBook”, Ngân kể về kỷ niệm với việc tặng cuốn sách Mình Phải Sống Như Mùa Hè Năm Ấy từ kho sách của họ.

Tuy Ngân không tìm được Winnie The Pooh qua OBook (cô đã đặt mua cuốn sách này từ Mỹ), trang web, sau này được phát triển thành cộng đồng đọc sách OBook, đã làm được nhiều hơn việc trao đổi sách mà Ngân dự định ban đầu. Obook đã trở thành nơi kết nối cộng đồng đọc sách lại với nhau, nơi họ chia sẻ cảm nhận về một cuốn sách và tìm nguồn cảm hứng để đọc những cuốn tiếp theo.

Trao đổi sách là một khái niệm không mới, nhiều quốc gia đã có những phương thức sáng tạo và vui thú để mua bán hoặc chia sẻ những cuốn sách đã qua sử dụng. BookCrossing là một mạng xã hội được thiết kế như thư viện sách thế giới. BookCrossing đặt cho mỗi cuốn sách một mã số định dạng riêng, cuốn sách dễ dàng được theo dõi khi được chuyền tay qua những người đọc khác nhau, vì thế đồng thời kết nối họ.

Có gần 2 triệu người trao đổi sách qua BookCrossing và 13 triệu cuốn sách đã chu du khắp 132 quốc gia nhờ nền tảng này, trong đó Mỹ, Đức và Anh là 3 quốc gia sử dụng BookCrossing nhiều nhất, những con số mạnh mẽ chứng tỏ sứ mệnh “Kết nối con người thông qua những cuốn sách”.

Little Bookmates là một startup chia sẻ sách được thành lập ở Mexico, họ gửi sách cho trẻ em trong độ tuổi 12 trở xuống đến những gia đình đăng ký thuê sách. Lấy cảm hứng từ nền kinh tế chia sẻ và xu hướng không sở hữu, Little Bookmates giúp các gia đình tiết kiệm 40-80% chi phí mua sách mới và giúp trẻ đọc đến 100 cuốn sách mỗi năm, cao hơn mức trung bình của quốc gia.

Từ khi hoạt động vào năm 2016, Công ty đã cho mượn 37.000 cuốn sách và có khách hàng tại 2/3 số bang của Mexico. Little Bookmates ra đời để bù đắp cho tình trạng thiếu hụt nhà sách và giá sách thiếu nhi đắt đỏ tại Mexico, khi những cuốn sách được in tại những nhà xuất bản ở Tây Ban Nha. Mua sách từ những nhà xuất bản lớn lẫn độc lập với số lượng hàng chục bản để tạo kho sách, Công ty đồng thời giúp những nhà xuất bản độc lập gia tăng lượng phân phối.

Khởi đầu đơn sơ bằng một trang excel chia sẻ trên Google Sheet, OBook nhận được sự ủng hộ bằng hàng trăm đầu sách chia sẻ. Một trong những kỷ niệm khó quên với Ngân là khi họ được tặng 300 cuốn sách ngoại văn từ một phụ nữ Anh sắp rời khỏi Việt Nam. Những cuốn sách giá trị cao ấy đã trở thành “vốn lận lưng” cho OBook để phát triển cộng đồng sách của mình.

Không giống như tại nhiều nước trên thế giới, như Mỹ, sách xuất bản ở Việt Nam có giá rất rẻ. Thậm chí, một cuốn sách có giá chỉ tương đương 1 hay 2 ly cà phê. “Giá sách rẻ, cộng với chính sách giao hàng thuận tiện của những trang thương mại điện tử, đã khiến người đọc có xu hướng mua sách hơn là trao đổi”, Ngân nói. Vì vậy, OBook chuyển qua việc tập trung vào điểm sách và phát triển cộng đồng sách từ con số 7.000 người dùng hiện tại.

Giành chiến thắng trong cuộc thi ý tưởng khởi nghiệp của Đại sứ quán Mỹ năm 2017, OBook không những nhận được khoản tài trợ cho việc xây dựng nền móng của tổ chức, mà còn có nhiều cơ hội giao lưu với những ý tưởng khác trong khu vực. Thế nhưng, họ giống một tổ chức hoạt động phi lợi nhuận hơn khi đến giờ vẫn chưa xác định nguồn thu và ngân sách hoạt động dựa chủ yếu vào khoản tài trợ của những Mạnh Thường Quân, những người ủng hộ tìm đến họ sau khi nghe về họ trên mạng và từ chính túi tiền của những người sáng lập.

“Giờ đây, sứ mệnh của Obook là xây dựng cộng đồng đọc sách”, Ngân chia sẻ. Họ cũng mong muốn phát triển một ứng dụng cho điện thoại khi tài chính cho phép, “để tương tác giữa những người dùng thuận tiện hơn”, Ngân nói.