Phía sau sốt xiếc

Vở xiếc Vùng Đất Kỳ Bí của Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam trình diễn tại Rạp xiếc Công viên Gia Định (TP.HCM) đã tạo nên cơn sốt vé chưa từng có. Nghệ sĩ Ưu tú Lê Diễn, Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam, cho biết thay vì chỉ biểu diễn trong 10 ngày Tết như kế hoạch ban đầu, Nhà hát đã phải mở thêm suất kéo dài đến ngày 23/3 và toàn bộ vé đã được bán sạch.

Ngoài sự kết hợp giữa xiếc điêu luyện, kỹ thuật hiện đại, kịch bản hấp dẫn, hiệu ứng 3D, một nguyên nhân đằng sau hiện tượng cháy vé này là hàng trăm video phổ biến trên TikTok về các đoạn của vở diễn, tạo nên sức nóng trên mạng xã hội. Từ khóa “Rạp xiếc Công viên Gia Định” trở thành tiêu điểm tìm kiếm trên TikTok trong tháng 2.

Trong hàng trăm bài đăng tải trên TikTok, Facebook, YouTube, đa phần đều là nội dung nhận xét tích cực và bất ngờ của khán giả vì trải nghiệm khác xa với tưởng tượng. Có người để lại bình luận: “Giá vé chỉ từ 150.000-350.000 đồng, rẻ hơn giá vé gần 2 triệu đồng của show xiếc ở Las Vegas nhưng mãn nhãn không kém”.

Theo đạo diễn Nguyễn Quốc Công, vở xiếc được lan tỏa mạnh mẽ bởi đội ngũ Nhà hát quyết định không hạn chế khán giả quay phim, chụp hình. Nhà hát chỉ yêu cầu khách đăng tải lên mạng xã hội không tiết lộ toàn bộ vở diễn. Sự bùng nổ của vở này còn là cú hích giúp xiếc TP.HCM tiếp cận lượng lớn khán giả trẻ. Nghệ sĩ Ưu tú Lê Diễn cũng cho hay: “Tiếng lành đồn xa, đặc biệt trên mạng xã hội. Đây là lần đầu tiên, nhà hát tiếp cận được lượng lớn khán giả tuổi teen”.

Không chỉ Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam, nhiều nhà hát của các loại hình nghệ thuật truyền thống khác trên cả nước vốn kén khách cũng thu nhận được hiệu quả bất ngờ từ quyết định tận dụng các nền tảng mạng xã hội để quảng bá. Nhà hát Múa rối Thăng Long, chẳng hạn, tích cực cập nhật các vở rối nước lên mạng xã hội. Bản thân các nghệ sĩ của Nhà hát cũng tận dụng trang cá nhân để đăng tải hoạt động luyện tập, biểu diễn của họ. Nhà hát Chèo Việt Nam, Nhà hát Tuổi Trẻ, Nhà hát Kịch Việt Nam, Liên đoàn Xiếc Việt Nam... cũng tổ chức các buổi livestream để nghệ sĩ tương tác với khán giả. Theo Giám đốc Nhà hát Tuổi Trẻ Nghệ sĩ Ưu tú Nguyễn Sĩ Tiến, đến nay kênh trực tuyến đã chiếm đến 95% tổng lượng vé bán ra của mỗi suất diễn.

Với cách truyền thông tiếp cận khán giả phù hợp xu thế này, các nghệ sĩ kiêm thêm nhiệm vụ mới quan trọng. Đến cả Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam, Nghệ sĩ Nhân dân Tống Toàn Thắng dù bận rộn với vai trò của mình, vẫn tranh thủ thường xuyên livestream để khán giả dễ dàng nắm bắt thông tin về hoạt động của nghệ thuật xiếc. Các trang mạng xã hội của Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Bắc, Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Tuấn Minh (Nhà hát Kịch Việt Nam); Nghệ sĩ Ưu tú Lộc Huyền, Nghệ sĩ Ưu tú Kiều Oanh (Nhà hát Tuồng Việt Nam); Nghệ sĩ Nhân dân Triệu Trung Kiên, Nghệ sĩ Ưu tú Trần Khải (Nhà hát Cải lương Việt Nam); Nghệ sĩ Nhân dân Lệ Ngọc (Sân khấu Kịch Lệ Ngọc)... giờ đây không chỉ là nơi chia sẻ thông tin cá nhân mà còn là kênh quảng bá cho các hoạt động sân khấu.

Chuyên gia truyền thông Nguyễn Đình Thành, đồng sáng lập Elite PR School, nêu quan điểm: “Trong nền kinh tế thị trường, mọi đơn vị nghệ thuật đều phải hoạt động như một công ty và phải tuân theo các quy luật của thị trường. Đã là công ty thì không thể không truyền thông đối ngoại, đưa các cách làm mới vào công tác truyền thông để nâng cao hiệu quả. Khán giả dưới 35 tuổi có cách tiêu thụ thông tin tương đối phổ biến là thông qua truyền thông mạng xã hội. Để thông tin đến được với họ nhất thiết phải truyền thông trên những kênh như Facebook, YouTube, Instagram, TikTok...”.

Trong một hội thảo về giữ gìn và phát triển các loại hình nghệ thuật truyền thống, ông Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, phát biểu: “Để hỗ trợ nghệ sĩ và phát triển nghệ thuật truyền thống, ngành văn hóa rất cần sự chung tay, góp sức của toàn xã hội, trong đó có việc chúng ta cùng đẩy mạnh truyền thông, quảng bá nghệ thuật truyền thống qua các kênh truyền thông đại chúng, mạng xã hội để thu hút sự quan tâm của công chúng, đặc biệt là giới trẻ”.

Tiến sĩ Phạm Ngọc Minh, Viện Công nghệ Thông tin, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho biết, trên cơ sở Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đẩy mạnh chương trình chuyển đổi số như khuyến khích sử dụng các nền tảng công nghệ số trong hoạt động văn hóa nghệ thuật nhằm tạo hiệu ứng mạnh mẽ, thu hút sự quan tâm của cộng đồng.

“Theo kế hoạch mà Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xây dựng, sẽ có nhà hát trên YouTube với sự tham gia của 12 nhà hát của Bộ cũng như nhiều đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp khác. Nhà hát trên YouTube được xem là xu hướng hưởng thụ nghệ thuật mới của công chúng trong thời đại công nghệ số, giúp khán giả cả nước có cơ hội thưởng thức nhiều tác phẩm nghệ thuật hay”, ông Minh nói.

Còn với Nghệ sĩ Nhân dân Tống Toàn Thắng, dù cá nhân ông đang hoạt động tích cực trên mạng xã hội để quảng bá các suất diễn của Liên đoàn Xiếc Việt Nam, ông vẫn chưa hài lòng và đặt tham vọng phải kiếm được tiền từ đó. “Các sản phẩm nghệ thuật đưa lên online hiện nay mới chỉ mang tính chất tuyên truyền chứ chưa thực sự hấp dẫn để có thể kiếm tiền. Muốn thu được tiền của khán giả từ các nền tảng mạng xã hội, phải có sự đầu tư về công nghệ để có những sản phẩm nghệ thuật thích ứng với thị trường nghệ thuật hiện nay”, ông Thắng nói.