"Đọc Alice Munro khác nào xem vở kịch đời"

Là nhà văn chuyên viết truyện ngắn, Alice Munro là tên tuổi khá xa lạ với giới văn chương và các khoa văn học tại Việt Nam.

Cách đây 1 năm, tác phẩm Trốn chạy (Nhã Nam & NXB Văn học, 2012) do Trần Thị HươngLan dịch từ Runaway (2004) đã được phát hành, nay thì thành tập truyện đầu tiên của AliceMunro có bản tiếng Việt.

Nobel văn học thường ưu ái thơ và tiểu thuyết, đây cũng là lần đầu tiên trong 113 năm nó "gậtđầu" với truyện ngắn.

Tôi không hề bất ngờ với việc Alice Munro được giải. Bà vốn là ứng viên giải Nobel từ lâu.Nhưng tôi hơi ngỡ ngàng vì mình lại là người dịch sách của bà. Là người may mắnđược sục sạo chân tơ kẽ tóc quyển sách của bà khi chuyển ngữ, tôi thấy kết quả này là chính xác vàcông bằng. Mong rằng, ở tuổi 82, bà còn đủ sức tới Thụy Điển nhận giải vào tháng 12 này.

* Lúc dịch, chị có trao đổi với Alice Munrokhông?

- Việc liên lạc với các nhà văn không đến nỗi bất khả thi - trừ phi họ đã mất! Mọi tài liệu vềbà Alice Munro và về Runaway đều được tôi moi ra mổ xẻ hết. Từ lời bình của số đông độcgiả đến bài phân tích của giới học giả. Kể cả bản Reading guide (hướng dẫn đọc hiểu) dành riêng choRunaway với chùm câu hỏi chi tiết cho từng truyện ngắn, hệt như kiểu giáo viên hỏi học tròtrong giờ tập làm văn ở trường.

Đúng kiểu tư duy phản biện: Ai, cái gì, ở đâu, khi nào, tại sao, thế nào? Trả lời từng câu hỏigiúp tôi bóc tách từng lớp, từng vỉa tâm lý nhân vật, để nhìn thấu tâm can họ.

Theo chị, truyện ngắn của Alice Munro cónhững điểm nào đáng lưu ý?

Về cánhân, tôi cảm nhận mỗi truyện ngắn của bà là một quyển sách giáo khoa tâm lý phụ nữ. Rất tự nhiên,nữ giới hiện hữu trong từng, trong mọi nhân vật của bà, chẳng còn cái gọi là khái niệm thời kỳ haythời gian nữa. Dù chơi vơi hay kịch tính, dù tủn mủn hay khái quát, tất cả đều minh họa bản chấtcon người. Trong đó, một cách tài tình, bà để đàn ông trôi trôi như các mấu bám cho phụ nữ neo vàomà "lộ nguyên hình".

Theo lý giải bằng ngôn ngữ của bà thì hành vi của phụ nữ dù có kỳ quặc, đồng bóng, hay tráikhoáy tới đâu cũng là do tâm thức của họ dẫn lối đưa đường. Thế thì làm sao họ "né" được cơ chứ.Nên những danh xưng "phù thủy chữ nghĩa" hay "bậc thầy truyện ngắn"… không phải ngẫu nhiên bà cóđược.

Đọc Alice Munro khác nào xem vở kịch đời thực đang được vén lên từng lớp lang - chính xác,thỏa đáng.

Nguồn Thể thao Văn hóa