Người Việt sẵn sàng học hỏi vì lo tác động của công nghệ đến việc làm

PwC lần đầu công bố Báo cáo Mức độ sẵn sàng về Kỹ năng số Việt Nam, dựa trên kết quả cuộc khảo sát gần đây với trên 1.000 người Việt Nam về công nghệ, việc làm và kỹ năng trong nền kinh tế số, trước những thay đổi nhanh chóng về công việc dưới tác động của đại dịch COVID-19.

83% cho rằng công việc thay đổi trong 3-5 năm tới

Các kết quả chính từ báo cáo nhấn mạnh những thay đổi về việc làm đang cận kề và sẽ diễn ra một cách nhanh chóng. Cùng với sự tiến bộ của công nghệ, 83% người Việt Nam tham gia khảo sát cho rằng: công việc của họ sẽ thay đổi trong vòng 3-5 năm tới. Tỉ lệ này cao hơn, ở mức 90% người được hỏi khi xét về trung hạn (6-10 năm).

Nhận thức về thay đổi mà công nghệ mang lại cũng song hành với sự lạc quan, khi 90% người được hỏi tin rằng sự phát triển của công nghệ sẽ cải thiện triển vọng việc làm của họ trong tương lai. Chỉ số này cao hơn so với tỉ lệ 60% ghi nhận được ở cấp độ toàn cầu trong một khảo sát tương tự về “Nâng cao kỹ năng nguồn nhân lực” toàn cầu do PwC thực hiện năm 2019.

Ông Grant Dennis, Chủ tịch PwC Việt Nam nhận xét: “Các kết quả khảo sát phản ánh sự hiện diện và tầm ảnh hưởng của công nghệ ở nơi làm việc đang gia tăng nhanh chóng tại Việt Nam và sẽ kéo theo nhịp độ thay đổi tương ứng trong tương lai. Điều quan trọng là cần ưu tiên tạo điều kiện cho người lao động và doanh nghiệp thích ứng trong môi trường công nghệ mới, cũng như trao quyền để họ có thể đạt được kết quả tối ưu”.

Tuy nhiên, tác động đáng kể của công nghệ đối với việc làm đi kèm với những lo ngại về nguy cơ thay thế lao động. Báo cáo ghi nhận rằng: 45% người Việt Nam tham gia khảo sát bày tỏ lo ngại về vấn đề đảm bảo việc làm do tự động hóa. Điều này không đáng ngạc nhiên khi việc sử dụng công nghệ kỹ thuật số đang trở thành giải pháp ngày một quan trọng đối với các ngành công nghiệp. Đây cũng là những bước tiến đang định hình tương lai khi các kỹ năng số được dự đoán sẽ nằm trong số 10 năng lực hàng đầu trong vòng 5 năm tới, theo một báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới vào tháng 10.2020.

Nhận định về vấn đề này, bà Đinh Thị Quỳnh Vân, Tổng Giám đốc PwC Việt Nam cho biết: “Khi các doanh nghiệp muốn đẩy nhanh phát triển công nghệ, cần lưu ý ở từng giai đoạn, yếu tố con người đều đóng vai trò quan trọng. Việc ưu tiên nâng cấp hay đầu tư vào công nghệ có thể diễn ra nhanh chóng, tuy nhiên sẽ cần những nỗ lực dài hạn, liên tục, để trang bị và trau dồi cho nhân viên những kỹ năng cần thiết trong tương lai. Những nỗ lực này sẽ không chỉ tạo điều kiện phát triển nguồn nhân lực, mà còn là nội lực mạnh mẽ cho tăng trưởng doanh nghiệp khi kỷ nguyên số đang mang đến nhiều thay đổi”.

Tạo điều kiện phát triển lực lượng lao động sẵn sàng cho tương lai

Nhu cầu học hỏi và tiếp thu các kỹ năng mới được hưởng ứng bởi đa số người tham gia khảo sát. Kết quả từ báo cáo cho thấy có tới 93% đã và đang học các kỹ năng mới để hiểu rõ hơn hoặc sử dụng công nghệ tốt hơn. Các kỹ năng liên quan tới kỹ thuật số được chú trọng, với 43% người tham gia khảo sát chia sẻ nguyện vọng trở nên thành thạo hơn trong việc học và tiếp thu các công nghệ mới. 34% người tham gia khảo sát muốn phát triển kỹ năng chuyên sâu hơn với một công nghệ cụ thể.

Lo ngại về tác động của công nghệ đến việc làm trong tương lai, người Việt sẵn sàng học các kỹ năng mới ngay bây giờ hoặc đào tạo lại hoàn toàn để cải thiện khả năng tuyển dụng trong tương lai. Ảnh: PwC.

Ở các mức độ khác nhau, 88% người tham gia khảo sát cho biết họ được trao cơ hội để nâng cao kỹ năng số tại nơi làm việc. Đây là một con số đáng khích lệ, cho thấy nỗ lực từ phía doanh nghiệp để đáp ứng nhu cầu nâng cao năng lực của nhân viên. Tuy nhiên, không thể phủ nhận sự mất cân bằng cung cầu kỹ năng (skill mismatch) và khoảng cách cơ hội đang ngày một gia tăng khi nền kinh tế đang có những bước chuyển mình ngày càng mạnh mẽ theo xu hướng số hóa tại Việt Nam cũng như trên thế giới. Theo kết quả cuộc Khảo sát Lãnh đạo Doanh nghiệp Toàn cầu năm 2021 của PwC, 79% các CEO khu vực châu Á - Thái Bình Dương bày tỏ lo ngại về sự thiếu hụt các kỹ năng cần thiết và ở toàn cầu là 72%.

Liên quan tới vấn đề này, tuy 55% người được hỏi nhận thấy việc nâng cao kỹ năng là trách nhiệm của mỗi cá nhân, nhưng các giải pháp cần được phát triển và triển khai một cách tổng thể. Chính phủ, các nhà giáo dục cũng như các doanh nghiệp có vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện cho người lao động tiếp cận với các chương trình bao trùm về nâng cao kỹ năng.

“COVID-19 đã làm gia tăng sự chênh lệch giữa nguồn nhân lực có các kỹ năng cần thiết và những công việc, ngành nghề thiếu nhân lực. Việc nâng cao kỹ năng hay đào tạo lại nguồn nhân lực là nhu cầu ngày một quan trọng để họ có thể tham gia vào nền kinh tế. Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, các tổ chức giáo dục và chính phủ cần hợp tác để nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động nhằm đáp ứng những nhu cầu về nhân lực trong tương lai và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, xã hội bền vững và bao trùm cho Việt Nam”, bà Đinh Thị Quỳnh Vân nhận định.