Người gốc Việt làm ‘cách mạng internet’ ở Myanmar

Năm 2 tuổi, Rita cùng gia đình rời Việt Nam và đến định cư ở Canada. Ký ức về tuổi thơ còn đọng lại trong cô gái 37 tuổi sinh ở Bến Tre này là xứ Vancouver lạnh lẽo và cha mẹ cô làm việc rất cật lực để lo cho gia đình 5 đứa con và 3 người em. Rita có 2 em nhỏ được sinh ra ở xứ Bắc Mỹ này. "Cha tôi là một người tuyệt vời. Ông ấy làm việc hết mình và dạy chúng tôi phải làm việc và làm việc cật lực vì những gì mình đam mê", Rita kể. Thừa hưởng tính cách và sự mạnh mẽ của cha, Rita ưa mạo hiểm và khám phá.

Đang học ngành di truyền tại Đại học British Columbia ở Vancouver, Rita chuyển ngang sang ngành xã hội học vì thấy không hợp với triển vọng trở thành một bác sĩ như cha mẹ mong muốn. Rồi bất ngờ sau khi ra trường, cô đi làm trong lĩnh vực công nghệ thông tin (IT). Làm việc 5 năm từ Vancouver cho Công ty phát triển trò chơi điện tử Electronic Arts (EA) ở Mỹ với vai trò phát triển marketing online, truyền thông xã hội và cộng đồng, Rita có công đưa EA vào top 10 thương hiệu mạng cộng đồng nổi tiếng nhất thế giới khi Facebook và Twitter còn chưa ra đời.

Nhưng rồi, cá tính mạnh mẽ đã khiến cô nhanh chóng thấy nhàm chán ở EA và quyết định về Việt Nam năm 2010, khi ngành công nghiệp IT, game điện tử và thương mại trực tuyến thực sự bùng nổ với "những tổng giám đốc trẻ tuổi và đầy triển vọng" ở thị trường 90 triệu dân.

Tương tự, Quỳnh Anh và gia đình cũng rời Việt Nam 9 năm sau đó khi cô mới 2 tuổi. Cô sống ở thành phố Seattle, tiểu bang Washington (Mỹ), nơi có khá đông người Việt. Tốt nghiệp quản trị kinh doanh tại Đại học Washington, Quỳnh Anh làm việc cho Tập đoàn vận tải và chuyển phát nhanh Expeditors International ngay tại Washington. Nhưng rồi tuổi trẻ ưa mạo hiểm, Quỳnh Anh bỏ Seattle, về Việt Nam tham gia quản lý dự án của Skunkworks.vn - một "Thung lũng Silicon" ở TP.HCM, nơi tập hợp những tài năng IT trẻ ưa khởi nghiệp với những phần mềm điện toán, trò chơi điện tử và ứng dụng cho điện thoại thông minh.

Chính tại đây, Quỳnh Anh và Rita gặp nhau, rồi lập tức thân thiết, dù tuổi tác khá cách biệt.

"Tại sao không phải ở Việt Nam, mà lại là Myanmar?". Có lẽ đó là câu hỏi mà ai cũng sẽ đặt ra cho Rita khi tên cô xuất hiện trên bảng xếp hạng của Forbes với "xuất xứ" Myanmar. Rita thú nhận rằng trực giác của người phụ nữ nói cho cô biết rằng cô không thích khởi nghiệp ở Việt Nam vì... đã muộn! "Lẽ ra, tôi phải về Việt Nam vào những năm 1995 - 1997, khi quê hương mình còn kém xa Myanmar bây giờ. Nhưng khi đó tôi còn đang đi học", cô giải thích. Định trở về Canada sau 2 năm ở Việt Nam, nhưng nghe lời một người bạn, Rita đi Myanmar. "Ngay khi đặt chân đến đây, toàn thân tôi run rẩy. Tôi nói với chính mình rằng sẽ khởi nghiệp ở đây, bởi đất nước mới mở cửa này cần quá nhiều thứ. Người dân ở đây, đặc biệt là giới trẻ, cần những thứ mà tôi có thể cung cấp được".

Và Rita thuyết phục Quỳnh Anh đến Myanmar khi cô gái trẻ này định quay về Seattle. Cùng với một chàng trai người Mỹ da trắng, họ lập ra Squar (squar.asia) theo chữ viết tắt tên 3 người. Nhưng người bạn Mỹ đã rời nhóm trước khi Squar thành hình.

Squar cung cấp cho giới trẻ Myanmar một mạng xã hội (mysquar.com) bằng tiếng địa phương, các trò chơi online cùng nhiều dịch vụ trực tuyến ngay đúng thời điểm quốc gia 65 triệu dân này vừa thiết lập mạng 3G. Xuất hiện trên không gian mạng hồi tháng 6.2013, mạng xã hội đầu tiên của Myanmar này có giao diện và cấu trúc khá đơn giản. Người tham gia chỉ đăng ký thành viên và lập tức có thể trò chuyện, chia sẻ hình ảnh với tất cả thành viên khác, mà không cần phải "xin kết bạn" trước như ở Facebook. Với tỷ lệ người dùng internet ở Myanmar hiện khoảng 5%, "một người khi lên mạng đâu dễ gì tìm được người thân, bạn bè trên đó. Nên Squar mở cửa cho mọi người đến với nhau", Rita giải thích.

Hiện tại, Squar chỉ chạy được trên hệ điều hành Android, và chỉ một số tính năng đơn giản có thể chạy được trên hệ điều hành iOS của Apple. Bạn đọc Việt Nam hẳn sẽ lại hỏi: "Vậy thì Squar đã bỏ qua thị trường iPhone, iPad?". "Xin thưa là không", Rita nói chắc nịch như vậy. Trước khi phát triển Squar, cô gái có thâm niên làm công việc phát triển thương mại online và truyền thông xã hội toàn cầu đã điều tra rất kỹ thị trường địa phương: "Với giá trên dưới 1.000 USD/sản phẩm, hầu hết người dân Myanmar không có khả năng mua các sản phẩm của Apple. Nhưng chỉ cần chừng 100 USD, người ta đã có thể mua một điện thoại thông minh chạy hệ điều hành Android của Trung Quốc, Đài Loan...".

Trong lúc Facebook được sử dụng bởi hầu hết là "thành phần ưu tú", có khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh của Myanmar, Squar với ngôn ngữ địa phương là "cánh cửa" đối với đại đa số người dân ở đất nước vừa trải hơn nửa thế kỷ "bế quan tỏa cảng" trước thế giới. Hẳn vì thế mà Squar lọt vào tầm ngắm của Forbes như một "cuộc cách mạng internet" ở Myanmar!

Ngôi nhà đa quốc gia

Tuy phát triển cho Myanmar, nhưng đội ngũ kỹ thuật viên, lập trình viên của Squar toàn bộ là các bạn trẻ ở Việt Nam. "Họ trẻ nhưng kinh nghiệm tuyệt vời. Chính họ là những người đã làm ra hàng chục sản phẩm cho thế giới. Họ là những người mà tôi làm chung khi ở Việt Nam, một số khác thì dự tuyển theo mẩu tin quảng cáo của chúng tôi", Rita nói về đội ngũ kỹ thuật 11 người đóng tại TP.HCM. Nhóm này được lãnh đạo bởi một người Canada gốc Thụy Sĩ từng làm cùng Công ty EA với Rita. Cô gái da ngăm, mảnh dẻ này đã thuyết phục được người đàn ông 42 tuổi tên David rời Canada cùng vợ sang Việt Nam để làm việc cho Squar. "Tôi nhận thấy ở Việt Nam một sự đứt đoạn giữa người lãnh đạo với đội ngũ kỹ thuật viên trong nhiều công ty IT. Vì vậy, trước khi "trói" David vào Squar, tôi mời anh ta sang TP.HCM "thử việc" với nhóm chuyên viên trẻ trong một tháng. Và họ thích nhau ngay lập tức", Rita kể. Trong "ngôi nhà" ở TP.HCM, các chuyên viên trẻ xem cô gái Quỳnh Anh giỏi giang mà kiên nhẫn và nói sõi tiếng Việt như một chị - em gái, David như một người cha - người anh, và gọi Rita là "Má". "Quỳnh Anh thật sự là người làm ra tất cả những điều kỳ diệu ở Squar", Rita nói về người đồng sáng lập công ty.

Nhờ có David ở TP.HCM, Rita và Quỳnh Anh yên tâm "đóng đô" ở Yangon để phát triển kinh doanh và trực tiếp quản lý đội ngũ 7 nhân viên địa phương làm công việc nối kết cộng đồng tại chỗ. Tuy nhiên, cả Rita và Quỳnh Anh đều đi công tác nước ngoài và về Việt Nam liên tục. Rita cho biết cần tuyển thêm nhiều nhân viên địa phương nữa để đáp ứng hoạt động kinh doanh ngày càng lớn mạnh. Mục tiêu của Squar là đạt được 1,5 triệu người sử dụng vào cuối năm nay. Rita không cho biết con số hiện tại, nhưng phấn khởi nói: "Chúng tôi vượt ngoạn mục chỉ tiêu của từng tháng". Trò chuyện với Thanh Niên qua Skype từ TP.HCM một ngày sau khi Forbes Asia chính thức công bố danh sách những doanh nhân trẻ đáng chú ý ở châu Á hôm 27.2 tại Singapore, Rita cho hay "tối nay gia đình Squar sẽ đi ăn mừng".