Người dịch 'Số đỏ' sang tiếng Anh: Vũ Trọng Phụng có tầm quốc tế

Peter Zinoman, một học giả nước ngoài làm rể Việt Nam, về quê vợ giữa tháng 12 này để tham gia hộithảo về Việt Nam học ở Thái Nguyên, với tư cách đồng sáng lập và đồng tổng biên tập của tạp chíViệt Nam học bằng tiếng Anh tại Mỹ.Sau đó, ông trở lại Hà Nội gặp gỡ báo chí để giới thiệu cuốn sách mới (tạm dịch: ). Sách viết về cuộc đời và sự nghiệp của tác giả Số đỏ - "nhà văn thú vị nhất Việt Nam" theo nhậnđịnh của Zinoman. Hôm 21/12, ông trò chuyện với về niềm yêu thích đối với tác gia lớn của Việt Nam. "Vũ Trọng Phụng không thua George Orwell" - Zinoman đưa ra nhận định ngay khi được hỏi tại sao lạichọn nghiên cứu về Vũ Trọng Phụng. George Orwell (1903-1950, người Anh) là một tác gia vĩ đại củavăn chương thế giới, tác phẩm của ông đã được phổ biến rộng nhờ thứ ngôn ngữ thông dụng nhất thếgiới.Trong khi đó, thiệt thòi của Vũ Trọng Phụng là "ông viết bằng tiếng Việt, thứ tiếng mà bên ngoàibiên giới Việt Nam không nhiều người thông thạo" - Zinoman nói.GS người Mỹ cho rằng, có nhiều căn cứ vững chắc để ông so sánh 2 tác gia này với nhau. Thứ nhất,George Orwell và Vũ Trọng Phụng đều bộc lộ quan điểm chống chủ nghĩa thực dân, chủ nghĩa phát xítqua văn chương. "Nhưng điều đáng nể ở Vũ Trọng Phụng là" - Zinoman nói - "Orwell có được những quan điểm đó do ôngsống ở nước Anh hùng mạnh và có thể đi đến tất cả các nước ông muốn để tìm hiểu thực tế, trong khiVũ Trọng Phụng sống ở Việt Nam - một nước nhỏ, nghèo, chỉ có thể tiếp xúc thông tin qua "cánh cửahẹp" là báo chí và văn chương Pháp, mà vẫn có được viễn kiến chính trị đúng đắn. Còn về phương diệnnghệ thuật, Orwell và Vũ Trọng Phụng cũng là 2 nhà văn hiếm hoi thành công ở cả 2 thể loại: phóngsự và tiểu thuyết. Đó là điều hiếm ở cả Việt Nam và thế giới. Văn của cả hai cũng giống nhau ở chấthài hước, trào phúng". Zinoman nói: "Có thể không hoàn toàn đúng, nhưng tôi có cảm giác Vũ Trọng Phụng là một trong nhữngnhà văn được phê bình nhiều nhất Việt Nam, qua số lượng các bài viết mà tôi đọc". Ông cho rằng,thật dễ hiểu khi một tác giả hấp dẫn và gây tranh cãi như vậy khiến giới phê bình tốn nhiều giấymực."Tôi nghĩ, lâu nay giới phê bình Việt Nam thường chỉ bàn đến Vũ Trọng Phụng ở khía cạnh tả chân vàđả kích xã hội, mà không nhìn ra viễn kiến chính trị, nghệ thuật ở ông. Nhà văn rất quan tâm đếnkhoa học và khoa học xã hội, ông tìm hiểu về Freud từ rất sớm" - Zinoman nêu ý kiến."Chúng ta đều đồng ý rằng, nhiều vấn đề mà Vũ Trọng Phụng chỉ ra trong tác phẩm của ông, như đến nay vẫn còn tínhthời sự. Nếu chỉ phân tích Vũ Trọng Phụng ở khía cạnh phản ánh xã hội thì mới chỉ là cách hiểu hẹpvề ông".Theo GS, việc văn chương Vũ Trọng Phụng chưa được dịch nhiều sang tiếng Anh để giới thiệu với độcgiả quốc tế là một điều thiệt thòi cho nhà văn và nền văn chương Việt Nam.Peter Zinoman sinh năm 1965, là GS về lịch sử và Đông Nam Á tại Đại học California, Berkeley (Mỹ).Ông là dịch giả cuốn Số đỏ với bản dịch tiếng Anh Vũ Trọng Phụng. Dịch phẩm góp phần giới thiệu văn Vũ Trọng Phụng với giới nghiêncứu Mỹ.