Jane Campion lãnh đạo ban giám khảo LHP Cannes: Phá tan thế độc tôn của nam giới

“Tôi thấy vô cùng vinh dự khi được tham gia LHP Cannes năm 2014 với vai trò là Chủ tịch Ban giám khảo. Cannes là một liên hoan phim với rất nhiều điều kinh ngạc có thể xảy ra, nơi nhiều diễn viên được phát hiện, nhiều dự án điện ảnh tìm được nhà tài trợ. Tôi biết điều này, bởi đó là những gì đã đến với tôi” - Campion chia sẻ.

Chủ tịch giám khảo duy nhất là nữ đạo diễn

Sinh năm 1954 trong một gia đình nghệ thuật, Campion từng học ngành nhân loại học và sau đó là hội họa, trước khi chú tâm tới điện ảnh. Bà nổi danh quốc tế với kiệt tác điện ảnh The Piano (1993). Bộ phim lãng mạn mãnh liệt, đầy chất thơ này kể về một người phụ nữ câm ở Scotland sống trong thế kỷ 19.

Phim đã đoạt giải Cành cọ Vàng tại LHP Cannes (cùng với phim Bá vương biệt cơ của đạo diễn Trung Quốc Trần Khải Ca), khiến Campion trở thành nữ đạo diễn đầu tiên (và duy nhất cho đến nay) đoạt giải thưởng hàng đầu của LHP này.

The Piano còn chiến thắng tại lễ trao giải Oscar năm 1993, khi Campion đoạt Tượng Vàng Kịch bản phim hay nhất, còn Holly Hunter và Anna Paquin lần lượt đoạt giải Nữ diễn viên chính cùng Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất.

Campion không phải là người phụ nữ đầu tiên đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Ban giám khảo LHP Cannes (trước bà đã có Olivia de Havilland, Sophia Loren, Michele Morgan, Ingrid Bergman, Jeanne Moreau, Francoise Sagan, Isabelle Adjani, Liv Ullmann và Isabelle Huppert). Song bà là người phụ nữ duy nhất với công việc chỉ đứng sau máy quay, chưa từng tham gia diễn xuất.

Năm 1986, bộ phim ngắn của bà mang tên Peel đã đoạt giải chính ở hạng mục này tại LHP Cannes. Năm 2013, Campion tới Cannes với vai trò là trưởng ban chấm giải phim ngắn, trước khi ngồi ghế lãnh đạo ban giám khảo trong năm nay.

Hoài bão và có bản sắc riêng

Từ bộ phim nhựa đầu tay Sweetie, cho tới loạt phim truyền hình gần đây là Top of the Lake, Campion luôn chứng tỏ mình là một đạo diễn đầy hoài bão và tạo được bản sắc riêng, với nhiều câu chuyện kể về phụ nữ.

Các nhân vật chính của bà thường có phong cách riêng và độc lập, vượt lên những đè nén của xã hội, rào cản giới tính và gia đình, như các cuộc hôn nhân theo sắp đặt, bổn phận gia đình cùng các trở ngại vô hình khác.

Bên cạnh nhân vật Ada (Holly Hunter) trong phim The Piano, Campion còn tạo nên nhiều nhân vật nữ đáng nhớ khác. Đáng kể là nhân vật Isabel Archer (Nicole Kidman) lạnh lùng trong tác phẩm điện ảnh giàu hình ảnh tưởng tượng, được bà dàn dựng theo tiểu thuyết The Portrait of a Lady (1994) của Henry James; một nữ giáo viên trung học khao khát tình dục (Meg Ryan) trong phim gay cấn In the Cut (2003); và Fanny Brawne (Abbie Cornish), người bay qua cửa sổ với một cuốn thơ khi cô đem lòng yêu John Keats, một người không xu dính túi và đang hấp hối trong Bright Star - bộ phim vô cùng hấp dẫn đã tranh giải Cành cọ Vàng tại LHP Cannes 2009.

Tuy nhiên, giống như hầu hết các nhà làm phim nổi tiếng khác, Campion không tránh khỏi sự chỉ trích của giới phê bình. Sweetie của bà đã bị la ó khi tham gia tranh giải Cành cọ Vàng tại LHP Cannes 1989. Nhà văn Henry James chỉ trích phim The Portrait of a Lady đã đi quá xa so với tác phẩm văn học gốc. Còn phim In the Cut thì bị kêu ca là mô tả New York thiếu tính hiện thực và các đề cập đến nạn phân biệt chủng tộc vẫn mang tính rập khuôn.

Sẽ chấm giải theo cách nào?

Với việc Campion nắm ghế Chủ tịch Ban giám khảo, giới báo chí trên toàn thế giới sẽ bàn tán nhiều về vai trò của bà. Liệu Campion có chấm giải một cách thiên vị, giống như Isabelle Huppert trong năm 2009 từng trao Cành cọ Vàng cho phim The White Ribbon, do người bạn của bà là Michael Haneke ngồi ghế đạo diễn. Hay bà sẽ như Tim Burton, người gây tranh cãi khi trao giải cho phim siêu nhiên Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives của nhà làm phim Thái Lan Apichatpong Weerasethakul chỉ 1 năm sau đó?

Hoặc cũng có thể Campion sẽ nối gót Chủ tịch Ban giám khảo năm 2013 Steven Spielberg, người đã trao giải cho bộ phim lãng mạn mang đề tài đồng tính nữ Blue is the Warmest Colour của đạo diễn Pháp Abdellatif Kechiche, một tác phẩm khác xa với phong cách làm phim của ông.

Một câu hỏi nữa không thể tránh khỏi: Liệu trong danh sách tranh giải chính tại LHP Cannes năm nay sẽ có tác phẩm nào của các đạo diễn nữ, hay Campion sẽ chỉ được chấm giải trên phim của toàn nam đồng nghiệp?

Việt Lâm (tổng hợp)