Hiểm họa môi trường toàn cầu từ khói bếp

→Lờn kháng sinh khiến suy giảm GDP toàn cầu

Hãy tưởng tượng trong căn bếp nhà chúng ta, khói sẽ về đâu khi khi phần hút gió chỉ giải quyết được một lượng khói nhất định. Và chuyện này diễn ra 3 lần một ngày.

Đó là quy trình Fatou N'Dour, một người dân ở trung tâm Senegal, Tây Phi diễn ra hằng ngày. Bếp của cô được xây dựng bằng gạch bùn, khoảng  hai mét. Cô thường nấu trong nhà vì gió thổi qua thông gió. Khi được hỏi về thông gió, cô chỉ vào một lỗ trên một bức tường, khoảng 10 cm. Những phụ nữ khác trong khu này nấu cơm, nước xốt dừa và thịt nguội trong điều kiện tương tự, dùng gỗ từ rừng gần đó.

Gỗ và than củi ở Châu Phi, than ở Đông Á, gỗ và phân động vật ở Nam Á, được sử dụng ở nhiều nơi trên thế giới bằng cách đốt nhiên liệu rắn nguyên thủy. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), một nhóm nghiên cứu ở Paris ước tính rằng 5% nhu cầu năng lượng sơ cấp của thế giới vào năm 2016 được cung cấp bởi "sinh khối rắn truyền thống". Tua bin gió và tấm pin mặt trời tạo ra ít hơn một nửa năng lượng.

Khói bếp làm 2,6 triệu người tử vong mỗi năm

Khói bếp được cho là vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất thế giới, giết chết 2,6 triệu người mỗi năm. Nơi nào nấu nhiều bếp củi nơi đó diện tích rừng giảm xuống trầm trọng. Châu Phi mất khoảng 0,5% diện tích rừng mỗi năm, tỷ lệ phá hủy cao hơn Nam Mỹ. Hậu quả từ khói bếp cũng làm nóng hành tinh, đặc biệt khi nó lắng xuống trên tuyết. Carbon đen giống như từ bếp nấu bẩn được cho là nguyên nhân thứ ba gây ra biến đổi khí hậu sau khi có CO2 và khí metan.

Chính phủ, các cơ quan viện trợ và các tổ chức từ thiện đã nhiều thập kỷ cố gắng đưa ra những lời khuyên cho người tiêu dùng các loại nhiên liệu sạch hơn như khí hóa lỏng (LPG) và điện.

Từ năm 2000, số người sống trong cảnh nghèo đói đã giảm từ 1,7 tỷ xuống còn 600 triệu. Tử vong sơ sinh đã giảm 49%. Theo IEA, số người nấu thực phẩm của họ với nhiên liệu bẩn đã dừng , chủ yếu là ở Châu Phi.

Theo IEA, số người nấu thực phẩm của họ với nhiên liệu bẩn đã dừng , chủ yếu là ở Châu Phi

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng hydrocarbon thơm đa vòng mà đặc biệt là benzo [a] pyrene với một số lượng lớn trong khói bếp có khả năng gây ức chế hệ miễn dịch, tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng của người hít phải nhiều loại khói này. Thêm vào đó, Benzo [a] pyrene vốn là một chất gây ung thư sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư phổi.

Vì thế Liên Hợp Quốc cùng chính phủ các nước đang lên kế hoạch để có thể giảm bớt nguy cơ từ những khói bếp độc hại với sức khỏe con người. Mỹ đã công bố kế hoạch xây dựng 100.000.000 triệu căn bếp có hệ thống đun nấu sạch sẽ ở các khu làng của châu Phi, châu Á và vùng Nam Mỹ vào năm 2020. Mỹ sẽ chi khoảng 32 triệu bảng Anh cho dự án được tiến hành trong 5 năm này. Các nhà tài trợ khác sẽ hỗ trợ khoản tiền khoảng 6 triệu bảng Anh hoặc nhiều hơn nữa.

Ô nhiễm khói bếp là một trong những nguyên nhân lớn làm ảnh hưởng đến sức khỏe, môi trường sống của nhiều phụ nữ trên toàn thế giới. Đây được xem là một trong bốn hiểm họa đang ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe người dân ở các nước đang phát triển, bao gồm: thiếu nước sạch, nhiễm HIV/AIDS, nạn đói và ô nhiễm từ nhà bếp.

Vấn nạn của nhiều quốc gia

Braxin, Ecuador và Indonexia, cùng với nhiều quốc gia khác, đều được trợ cấp nhiên liệu sạch để nấu ăn (LPG). Kể từ năm 2016, chính phủ Ấn Độ đã cung cấp LPG cho 34,000 hộ gia đình, cung cấp cho họ bếp gas và một xi lanh miễn phí. Trung bình, họ mua bốn chai mỗi năm, có nghĩa là họ có giảm xuống ½  năng lượng nấu ăn của từ gỗ. Tuy nhiên, chỉ một thời gian nhất định.

Vì vậy, việc chuyển đổi nhiên liệu thay vì bếp lò dường như là một cách tiếp cận còn chậm. Kirk Smith, nhà khoa học môi trường thuộc Đại học California, Berkeley, người đang tham gia vào chương trình của Ấn Độ nói: "Chúng tôi tự lừa dối mình, nghĩ rằng chúng ta có thể chọn bất kỳ nhiên liệu cũ nào trên mặt đất và làm cho nó sạch sẽ. Không chỉ LPG sạch hơn nhiều so với nhiên liệu rắn. Nó cũng cảm thấy như một bước tiến trên thế giới và dễ sử dụng hơn. Nhưng đây là một suy nghĩ sai lầm".

Radha Muthiah, người đứng đầu Liên minh toàn cầu về vấn đề nấu ăn sạch, nếu mọi người không thể có được nhiên liệu sạch, họ sẽ trở lại những thứ bẩn thỉu.

Đây là những vấn đề lớn ngay cả đối với các nước có thu nhập trung bình. Ấn Độ, trong nhiều năm liền bỏ tiền cho LPG cho tầng lớp trung lưu, đã quản lý được các khoản trợ cấp, chương trình hỗ trợ lớn nhất thế giới, chính xác hơn đối với người nghèo. Nhưng ở các quốc gia nhỏ hơn, nghèo hơn và tham nhũng hơn, trợ cấp LPG có thể là vấn đề. Ấn Độ đã tìm ra cách giải phóng không khí rất tốn kém. Ở châu Phi dưới khu vực Sahara, khói vẫn còn.