Economist: Việt Nam chưa giàu đã già

Chưa giàu đã già

Hiện tại, độ tuổi trung bình của Việt Nam chỉ là 26. Nhưng tình hình không khả quan lắm. Những người trên 60 tuổi chiếm 12% dân số, dự báo sẽ tăng lên 21% vào năm 2040, một trong những mức tăng nhanh nhất trên thế giới. Đó là một phần vì tuổi thọ đã tăng từ 60 năm 1970 lên 76 hiện nay, nhờ thu nhập tăng. Sự thịnh vượng ngày càng tăng cũng đã giúp giảm tỉ lệ sinh trong cùng khoảng thời gian từ khoảng 7 trẻ em trên một phụ nữ xuống dưới hai.

Nhân khẩu học đang thay đổi theo những cách tương tự ở nhiều nước châu Á. Nhưng ở Việt Nam nó đang xảy ra trong khi đất nước vẫn còn nghèo. Khi tỉ trọng dân số trong độ tuổi lao động tăng lên cao nhất ở Hàn Quốc và Nhật Bản, GDP bình quân đầu người đứng ở mức 32.585 USD và 31.718 USD tương ứng. Ngay cả Trung Quốc cũng đã đạt được 9.526 USD. Ở Việt Nam, đạt mức cao nhất vào năm 2013, thu nhập trung bình chỉ là 5.024 USD. Indonesia và Philippines dự kiến ​​sẽ đạt được bước ngoặt trong vài thập kỷ tới, với mức thu nhập cao hơn nhiều lần so với Việt Nam.

Sự thay đổi này là một vấn đề đau đầu với Việt Nam. Thứ nhất, liệu Chính phủ sẽ có thể hỗ trợ hàng triệu người Việt Nam trong tuổi già? Chỉ có những người cực kỳ nghèo và những người trên 80 tuổi (chiếm khoảng 30% người cao tuổi) được hưởng lương hưu, có thể chỉ bằng vài USD/ tuần. Cuộc khảo sát gần đây nhất về người già, vào năm 2011, nhận thấy rằng 90% trong số họ không có nhiều tiền tiết kiệm.

Nợ là rất phổ biến. Hỗ trợ những người già sẽ trở nên đắt đỏ hơn bao giờ hết. IMF dự đoán rằng chi phí hưu trí, ở mức hiện tại, có thể làm tăng chi tiêu của chính phủ lên mức 8% GDP vào năm 2050. Đây là mức tăng nhanh hơn so với bất kỳ trong số 12 quốc gia châu Á khác được khảo sát.

Tốc độ già hóa dân số của Việt Nam.

Vấn đề này còn trầm trọng hơn ở nông thôn, nơi mà hầu hết người già đang sống. Trước đây người trẻ chăm sóc cho cha mẹ của họ ở tuổi già. Ngày nay họ có xu hướng bỏ cuộc sống làng quê để kiếm sống ở thành phố. Khảo sát cho thấy tỉ lệ người già sống một mình đang tăng lên, đặc biệt là ở các làng. Nhiều người làm việc cho đến khi họ chết. Khoảng 40% nam giới nông thôn ở độ tuổi 75 phải tự kiếm sống, gấp đôi tỉ lệ cư dân thành thị. Ở Anh con số đó là 3%. Thường thì họ làm các công việc thủ công vất vả, chẳng hạn như trồng lúa hoặc câu cá.

Cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho hàng triệu người già hơn là một lo lắng khác. Bệnh Alzheimer, bệnh tim và khuyết tật liên quan đến tuổi tác đang tăng lên.  Khoảng một phần ba những người trên 60 tuổi không có bảo hiểm y tế, phần vì chi phí cao. Nhiều tỉnh vẫn chưa có lão khoa thích hợp ở bệnh viện. Các nhóm bảo hiểm y tế không chính thức đã xuất hiện để lấp đầy khoảng trống. Với một khoản phí, các thành viên được tham gia các lớp tập thể dục và kiểm tra miễn phí. Nhưng có rất ít bác sĩ được đào tạo hoặc trang bị để điều trị những tình trạng nghiêm trọng hơn.

Những nỗ lực thay đổi chưa đem lại hiệu quả

Chính phủ Việt Nam đang bắt đầu thực hiện các chính sách để giảm gánh nặng tài chính và giúp cải thiện cho nhiều người cao tuổi. Năm ngoái, họ nới lỏng chính sách một con. Vào tháng 5, họ cho biết sẽ tăng tuổi nghỉ hưu từ 55 lên 60 đối với nam và 60 đến 62 đối với phụ nữ, và cải cách chương trình lương hưu để cung cấp bảo hiểm rộng hơn. Năm tới, họ có kế hoạch bắt đầu cải tạo hệ thống bảo hiểm y tế và hỗ trợ xã hội.

Nhưng những chính sách này sẽ thay đổi cấu trúc của nền kinh tế. Thông thường, khi thu nhập các quốc gia tăng lên, họ chuyển từ nông trại sang các ngành có năng suất cao hơn, như dịch vụ. Bằng thước đo này, Việt Nam đang tụt hậu so với các nước láng giềng. Khi dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh vào năm 2013, nông nghiệp chiếm 18% nền kinh tế.

Tại cùng một thời điểm ở Trung Quốc, nông nghiệp chỉ chiếm 10% GDP. Tồi tệ hơn, sản lượng của nông dân có xu hướng giảm dần theo độ tuổi, không giống như của các nhà quản lý. Sự phụ thuộc quá mức vào nông nghiệp này phần nào giải thích tại sao ba phần tư lao động Việt Nam đang làm những công việc mà họ trở nên kém hiệu quả hơn khi họ già đi. Ở Malaysia, thành phần này chỉ chiếm khoảng một nửa lực lượng lao động.

Tăng năng suất sẽ khó khăn. Các doanh nghiệp nhà nước chiếm lĩnh nhiều ngành công nghiệp. Nhiều nước ở châu Á đang già đi nhanh chóng. Nhưng vấn đề già đi trước khi khi trở nên giàu có dường như nghiêm trọng hơn tại Việt Nam.