Đâu là điểm bùng phát trước khi virus corona giết chết bệnh nhân?

Virus corona chủng mới chỉ khiến nạn nhân ho hoặc có thêm 1 triệu chứng nhẹ nào đó nếu virus chỉ ở mũi và cổ. Đây là triệu chứng mà phần lớn những người không may mắn nhiễm bệnh mắc phải.

Tuy nhiên, mối nguy hiểm bắt đầu khi virus tiến tới phổi

Một trong bảy bệnh nhân phát triển triệu chứng khó thở hoặc các biến chứng trầm trọng khác, trong đó 6% trở thành những ca nguy cấp. Những bệnh nhân này thường trải qua giai đoạn suy hô hấp và các hệ thống quan trọng khác, và đôi khi còn dẫn tới sốc nhiễm trùng, theo một báo cáo tháng 2/2020 trong một nhiệm vụ có sự phối hợp giữa Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung Quốc.

Tiến tình từ bệnh nhẹ hoặc vừa phải chuyển sang nghiêm trọng có thể xảy ra “rất, rất nhanh chóng”, ông Bruce Aylward, Phó Tổng giám đốc của WHO, cho hay. Ông là người đồng dẫn dắt nhiệm vụ ở Trung Quốc, trong đó xem xét dữ liệu từ 56.000 ca nhiễm. Hiểu được về quá trình nhiễm bệnh và xác định các cá nhân có nguy cơ lớn nhất là rất quan trọng để tối ưu hóa sự chăm sóc bệnh nhân dịch Covid-19 – một căn bệnh đã gây ra hơn 3.700 ca tử vong kể từ khi bùng phát ở Trung Quốc trong tháng 12/2019.

Khoảng 10-15% bệnh nhân bị triệu chứng nhẹ-vừa tiến triển thành ca bệnh nặng và trong số đó, 15-20% ca tiến triển thành nguy kịch. Các bệnh nhân có rủi ro cao nhất bao gồm những người ở độ tuổi 60 trở lên và những ai đã có bệnh trước đó như tăng huyết áp, tiểu đường và bệnh tim mạch.

 “Tình trạng lâm sàn cho thấy một mẫu hình bệnh dịch không khác biệt với những gì chúng tôi nhận thấy ở bệnh cúm”, ông Jeffery K. Taubenberger – người nghiên cứu sự lây lan ở bệnh nhân bị cúm ở Tây Ban Nha, bao gồm cả 1 trường hợp xảy ra từ hơn 20 năm trước từ Alaska.

Covid-19 nhiều khả năng lây lan thông qua tiếp xúc với các giọt nước có chứa virus từ những lần ho, hắt xì hoặc hơi thở của người bị nhiễm bệnh.

Lây nhiễm thường bắt đầu từ mũi. Một khi vào bên trong cơ thể, virus corona xâm chiếm các tế bào biểu mô – vốn là những tế bào bảo vệ đường hô hấp, ông Taubenberger, nhà bệnh học tại Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia ở Bethesda, Maryland, cho biết. Nếu virus bị giữ lại ở đường hô hấp trên, bệnh ít nghiêm trọng hơn.

Nhưng nếu virus trút xuống khí quản đến các nhánh ngoại vi của “cây” hô hấp và mô phổi thì bệnh tình có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Điều này là do virus gây ra viêm phổi cộng với những đau đớn xuất phát từ phản ứng miễn dịch của cơ thể với bệnh dịch.

“Cơ thể của bạn ngay lập tức đang cố gắng sửa chữa những thiệt hại trong phổi ngay khi nó xảy ra”, ông Taubenberger cho biết. Các tế bào bạch cầu khác nhau – vốn tiêu thụ mầm bệnh và giúp chữa lành các mô bị tổn thương – là những tế bào phản ứng đầu tiên. “Thông thường, nếu quá trình này diễn ra tốt đẹp, bạn có thể loại bỏ dịch bệnh ra khỏi cơ thể chỉ sau vài ngày”.

Trong một số trường hợp nhiễm virus corona nặng hơn, nỗ lực tự chữa lành của cơ thể có thể quá mạnh mẽ, dẫn đến sự phá hủy không chỉ các tế bào bị nhiễm virus, mà là mô khỏe mạnh, ông Taubenberger nói. Những tổn thương từ biểu mô lót khí quản và phế quản có thể dẫn tới việc mất đi các tế bào sản xuất chất nhầy bảo vệ cũng như những sợi lông nhỏ, hoặc lông mao, quét bụi bẩn và dịch tiết ra khỏi phổi.

“Bạn không có khả năng ngăn chặn những thứ khác ở đường hô hấp ở dưới”, ông Taubenberger nhận định.

Kết quả là phổi dễ bị nhiễm vi khuẩn xâm lấn. Thủ phạm tiềm tàng bao gồm vi trùng thường trú ngụ trong mũi và cổ họng, và vi khuẩn kháng kháng sinh – vốn phát triển mạnh trong bệnh viện, nhất là môi trường ẩm ướt của máy thở.

Nhiễm vi khuẩn thứ cấp mang lại một mối đe dọa đặc biệt nguy hiểm vì chúng có thể tiêu diệt các tế bào gốc đường hô hấp quan trọng – vốn cho phép mô trẻ hóa. Nếu không có các tế bào này, “bạn không thể giúp phổi trở nên lành lặn”, ông Taubenberger nói. Phổi bị tổn thương có thể bỏ đói các cơ quan hấp thụ oxy quan trọng, làm suy yếu thận, gan, não và tim.

Ông David Morens, Cố vấn khoa học cấp cao cho giám đốc của Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia, cho biết: “Khi bạn bị nhiễm trùng nặng quá mức, mọi thứ bắt đầu sụp đổ. Bạn vượt qua điểm bùng phát, nơi mọi thứ xuống dốc và đến một lúc nào đó, bạn không thể gượng dậy được”.

Điểm bùng phát đó có lẽ cũng xảy ra sớm hơn ở những người lớn tuổi, giống như trong các thí nghiệm với những con chuột già, ông Stanley Perlman, Giáo sư vi sinh học và miễn dịch học tại Đại học Iowa ở thành phố Iowa, cho hay. Ông là người đã nghiên cứu virus corona trong 38 năm.

Tuy nhiên, ngay cả những người trẻ tuổi khỏe mạnh vẫn khuất phục trước căn bệnh này. Ông Li Wenliang, bác sĩ nhãn khoa 34 tuổi và là một trong những người đầu tiên cảnh báo về virus corona ở Vũ Hán, đã chết vào tháng trước sau khi nhận được kháng thể, thuốc chống virus, kháng sinh, oxy và được bơm máu qua phổi nhân tạo.

Một số người có thể dễ bị nhiễm hơn, có thể là do họ có nhiều thụ thể protein có hình dạng rõ rệt trong các tế bào biểu mô đường hô hấp – một thứ virus nhắm đến, ông Taubenberger nói. Cũng có khả năng đó là một số cá nhân nhất định bị suy giảm miễn dịch hoặc có các yếu tố khác liên quan đến các căn bệnh đã có sẵn trên người.

* Các bác sĩ điều trị Covid-19 tại Vũ Hán nói gì về virus corona?

Nguồn Bloomberg