Cơn sốt matcha: Từ nghi thức trà đạo đến ly latte sành điệu

Một ngày đông lạnh giá ở London, khách hàng chen chúc trong một quán cà phê nhỏ thuộc chuỗi Blank Street. Thay vì gọi một ly cappuccino nóng hổi, nhiều người lại chọn matcha latte đá, loại đồ uống có sắc xanh lá, trắng kem (hương sôcôla trắng) hoặc tím (hương việt quất).

Sự cuồng nhiệt với matcha lớn đến mức người ta sẵn sàng chịu rét để mua một ly. Trung bình cứ bốn giây, Blank Street lại bán được một món đồ uống từ matcha, tương đương khoảng 10.000 ly mỗi ngày tại hơn 80 cửa hàng ở Anh và Mỹ. Trong vòng một năm, từ mùa hè 2023 đến 2024, doanh số matcha hàng ngày tại chuỗi này đã tăng gấp 5 lần.

Cơn sốt matcha không chỉ giới hạn trong các quán cà phê mà còn bùng nổ trên mạng xã hội. Các video gắn thẻ #Matcha trên TikTok thu hút hơn 15 tỉ lượt xem, với vô số hướng dẫn pha chế và cách phân biệt bột matcha chất lượng cao. Trong đó, loại "ceremonial grade", có màu xanh tươi, kết cấu mịn và giá cao, được xem là tiêu chuẩn.

Không chỉ tại phương Tây, matcha cũng được ưa chuộng tại châu Á, chiếm hơn 40% lượng tiêu thụ toàn cầu, xuất hiện trong nhiều sản phẩm như trà đóng chai, kem, bánh quy và bánh mochi. Nhật Bản, quốc gia sản xuất matcha hàng đầu thế giới, đã ghi nhận giá trị xuất khẩu trà tăng 33% trong năm 2023. Theo Business Research Company, thị trường matcha toàn cầu hiện trị giá 4,24 tỉ USD và dự kiến tăng 53% vào năm 2029.

Matcha được làm từ lá cây chè Camellia sinensis, vốn xuất hiện từ thời nhà Đường ở Trung Quốc. Vào thế kỷ 12, nhà sư Nhật Bản Myoan Eisai đã mang hạt giống trà về nước sau một chuyến du hành, đồng thời viết sách ca ngợi trà xanh là "tiên dược của sự bất tử". Kể từ đó, matcha dần trở thành biểu tượng trong văn hóa Nhật Bản, gắn liền với nghệ thuật trà đạo (chanoyu).

Ngày nay, matcha được xem là lựa chọn thay thế lành mạnh cho cà phê nhờ hàm lượng chất chống oxy hóa cao, có thể giúp giảm nguy cơ bệnh tim mạch, cải thiện hệ tiêu hóa và thúc đẩy trao đổi chất. So với cà phê, matcha cung cấp năng lượng ổn định hơn: một tách cà phê chứa khoảng 100-200mg caffeine, trong khi matcha chỉ có khoảng 70mg nhưng lại giàu l-theanine, một loại axit amin giúp tăng cường sự tập trung và tỉnh táo.

Gen Z và Millennials, những người uống ít cà phê hơn thế hệ trước, quan tâm đến sức khỏe và dành nhiều thời gian trên mạng xã hội, đang góp phần đẩy mạnh cơn sốt matcha. Tuy nhiên, nghịch lý là phần lớn sự tăng trưởng này đến từ các loại matcha latte có hương vị, thường chứa nhiều đường. 

Dù nhu cầu tăng cao, ngành sản xuất trà tại Nhật Bản lại đang đối mặt với nhiều thách thức. Diện tích đất trồng trà thu hẹp, nông dân ngày càng già hóa, trong khi giá phân bón và chi phí sản xuất leo thang. Nếu xu hướng này tiếp diễn, giá matcha có thể sẽ tăng mạnh, và những người yêu thích thức uống này có lẽ sẽ cảm nhận được "cái lạnh" không chỉ từ ly matcha latte đá, mà còn từ những hoá đơn mua matcha.

Có thể bạn quan tâm:

Đông Nam Á tìm lại "tiếng gầm"

Nguồn The Economist