Bill Gates đặt cược vào… nhà vệ sinh

Tỉ phú Bill Gates cho rằng toilet là một ngành cực kỳ quan trọng và ông đặt cược rằng một công cuộc cải tạo lại công cụ thiết yếu nhất của loài người có thể cứu nửa triệu mạng người và tiết kiệm được tới 233 tỉ USD. Chính vì đặt niềm tin lớn như thế, quỹ từ thiện Bill & Melinda Gates Foundation của vợ chồng Bill Gates đã bỏ ra 200 triệu USD trong nhiều năm qua vào việc nghiên cứu nhà vệ sinh. Và nay ông lại trình làng khoảng 20 toilet mới và những mẫu thiết kế xử lý chất thải loại bỏ được các mầm bệnh gây hại và chuyển đổi chất thải từ cơ thể người thành nước sạch và phân bón.

“Các công nghệ bạn chứng kiến tại đây là những tiến bộ quan trọng nhất của ngành vệ sinh trong gần 200 năm qua”, Gates trả lời tại Triển lãm Toilet cải tiến diễn ra ở Bắc Kinh vào thứ Ba tuần qua.

Giữ trong tay một cốc chứa chất bài tiết cơ thể người mà Gates cho biết trong đó có chứa tới 200 ngàn tỉ tế bào rotavirus (một loại virus gây viêm ruột và dạ dày), 20 tỉ vi khuẩn Shigella và 100.000 trứng giun ký sinh, nhà đồng sáng lập nên tập đoàn phần mềm Mỹ Microsoft giải thích cho 400 người tham dự buổi triển lãm toilet cải tiến rằng, các phương pháp tiếp cận mới trong việc khử trùng chất thải cơ thể người có thể giúp chấm dứt cái chết của 500.000 trẻ sơ sinh và tiết kiệm chi phí hằng năm 233 tỉ USD liên quan đến bệnh tiêu chảy, dịch tả và các bệnh tả gây ra bởi vấn đề vệ sinh và nguồn nước quá kém.

Một cách tiếp cận từ Viện Công nghệ California mà Gates cho biết ông cảm thấy rất thú vị vì nó dùng đến một lò phản ứng điện hóa học để biến nước và chất thải từ cơ thể người thành phân bón và khí hydro, mà có thể trữ trong các pin nhiên liệu hydro như một dạng năng lượng.

Thông điệp mà vị tỉ phú này gửi gắm qua Triển lãm Toilet cải tiến ở Bắc Kinh là nhà vệ sinh cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển của con người và vì thế, đầu tư vào ngành này sẽ là sự đón đầu cho nhu cầu bùng nổ trong tương lai. Bởi lẽ, một viễn cảnh trước mắt là nếu không có các giải pháp hiệu quả về mặt chi phí để thay thế cho hệ thống cống rãnh và các cơ sở xử lý rác thải thì quá trình đô thị hóa và tốc độ tăng trưởng dân số sẽ càng tạo gánh nặng lên vai của chính phủ và người dân các nước.

Tại một số thành phố, hơn phân nửa lượng chất thải từ cơ thể người được thải ra ngoài môi trường mà chưa hề qua xử lý. Trong khi đó, theo Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi đồng USD được đầu tư vào hệ thống vệ sinh mang lại mức sinh lời cho nền kinh tế toàn cầu là khoảng 5,50USD.

“Chất thải của con người được xử lý đúng cách có thể là một khoản đầu tư rất hấp dẫn về mặt kinh tế nhờ các lợi ích cho sức khỏe”, Guy Hutton, cố vấn cấp cao về nước, vấn đề vệ sinh và nhà vệ sinh thuộc UNICEF ở New York, nhận định. Ông nói thêm: “Với 2,3 tỉ người vẫn chưa có được các điều kiện vệ sinh cơ bản, đây là một thị trường vô cùng tiềm năng mà lại bền vững, mang lại lợi ích kinh tế”.

Thị trường toilet tái sáng chế đã thu hút các doanh nghiệp trên thế giới, trong đó có LIXIL Group của Nhật. Thị trường này có thể tạo ra 6 tỉ USD mỗi năm trên toàn thế giới đến năm 2030, theo Gates. 

“Các công ty cải tiến có một cơ hội vàng để làm tốt việc này bằng cách làm điều hay”, Chủ tịch LIXIL Kinya Seto nhận định. “Chúng tôi có thể giúp khởi động một thời đại mới về hệ thống vệ sinh an toàn cho thế kỷ XXI bằng cách phát triển các giải pháp vượt qua cả cơ sở hạ tầng hiện có ngày nay, áp dụng vào bất cứ nơi đâu và mọi nơi trên thế giới”, ông nói tiếp.

Mối quan tâm đến ngành này có thể thấy rõ qua sự góp mặt của các công ty trong Triển lãm Toilet cải tiến ở Bắc Kinh vừa qua. Theo Gates Foundation, những công ty trình làng các công nghệ vệ sinh của mình gồm có Clear, CRRE Corp. và EcoSan của Trung Quốc; Sedron Technologies từ Mỹ; SCG Chemicals, thuộc Siam Cement của Thái Lan; Eram Scientific Solutions, Ankur Scientific Energy Technologies và Tide Technocrats của Ấn Độ.

Nhu cầu ban đầu cho những toilet cải tiến sẽ đến từ những nơi như trường học, chung cư và các nhà tắm công cộng. Khi ngày càng nhiều nơi “ưa chuộng” loại toilet này và chi phí sụt giảm thì một chủng loại hàng mới là các toilet cải tiến dành cho hộ gia đình sẽ có mặt trên thị trường, theo Gates Foundation.

“Mục tiêu của chúng tôi sẽ là mức chi phí chỉ còn 5 cent/ngày”, Gates trả lời phỏng vấn trước khi cuộc triển lãm Bắc Kinh diễn ra. Các nhà máy xử lý chất thải quy mô nhỏ có thể thích hợp không chỉ cho việc xử lý chất thải cơ thể người mà còn có thể dùng cho các mục đích khác như xử lý chất thải từ các cơ sở sản xuất gia cầm gia súc quy mô lớn, bởi vì chi phí biên thấp của nó so với giá trị của phân bón và nước sạch mà nó sản xuất ra, Gates nói.

Gates cùng vợ là Melinda đã rót hơn 35,8 tỉ USD vào quỹ Gates Foundation kể từ năm 1994. Ông cho biết ông cảm thấy hứng khởi với nhà vệ sinh cách đây khoảng 1 thập niên sau khi ông ngưng làm toàn thời gian tại Microsoft. “Tôi chưa bao giờ tưởng tượng rằng mình sẽ biết quá nhiều thứ về chất thải cơ thể người như thế”, Gates cho biết. Ông kể lại câu chuyện vui là ông bị ám ảnh đến mức mà vợ ông phải bảo ông “đừng có nói gì về toilet và chất thải trên bàn ăn nữa”.