Thiền cho học sinh: Học tốt hơn, sống vui hơn

Thiền ảnh hưởng tích cực lên học sinh ở 3 khía cạnh: khỏe khoắn hơn, kỹ năng xã hội tốt hơn và các kỹ năng học hỏi cũng cao hơn, theo một báo cáo tổng hợp gần đây về những tác động của thiền trong trường học. Báo cáo này kết hợp các kết quả từ 15 cuộc nghiên cứu với gần 1.800 học sinh từ Anh, Úc, Canada, Ấn Độ, Mỹ và Đài Loan. Không chỉ báo cáo này, mà những cuộc nghiên cứu trong các lĩnh vực tâm lý, giáo dục và khoa học thần kinh cũng cho thấy tác dụng tương tự của thiền.  

Cụ thể, các học sinh được dạy thiền ở trường có tinh thần lạc quan hơn, cảm xúc tích cực hơn và ý thức về bản thân cao hơn, có khả năng chấp nhận, thích nghi và chăm sóc sức khỏe tốt hơn cũng như giảm được nỗi lo lắng, căng thẳng, chán nản. Kết quả này được so sánh với trước khi học sinh thực hành thiền và so với các chương trình mà không có dạy thiền trong đó.

Báo cáo cũng cho thấy thiền giúp cho cuộc sống xã hội của sinh viên bằng cách khuyến khích những hành vi xã hội tích cực (như giúp đỡ những người khác) và hạn chế các hành vi đi ngược lại với quy tắc xã hội (như không tuân thủ luật). Thiền cũng được chứng minh là cải thiện được các kỹ năng học hỏi của học sinh. Chẳng hạn như xử lý thông tin nhanh hơn, khả năng tập trung và có trí nhớ tốt hơn, có tính sáng tạo cao hơn…

Trong các trường học, thiền tỉnh giác (mindfulness) là một trong những phương pháp thiền được dạy phổ biến. Kỹ thuật thiền tỉnh giác ví dụ như khi giảng viên rung một cái chuông, hoặc đánh lên một tiếng đàn và yêu cầu học sinh chú ý vào đúng giây phút đó khi âm thanh trở nên im bặt. Hoặc giảng viên đưa cho học sinh một thỏi sôcôla hoặc một miếng ớt, yêu cầu họ đặt thức ăn vào lưỡi và sau đó chú ý kỹ những vị giác mà họ cảm nhận được, những gì xảy ra với tuyến nước bọt, sau đó là nhiệt độ trong miệng. Hoặc giảng viên có thể học sinh vỗ mạnh tay trong 20 giây rồi sau đó quan sát xem hành động đó đã tác động thế nào đối với tay họ, như có cảm giác ngứa ran ở lòng bàn tay chẳng hạn.

Những kỹ thuật nói trên chưa có nhiều bằng chứng về tác dụng của chúng để được đưa vào giảng dạy trong trường học. Nhưng khoa học đang cho thấy rằng thông qua những kỹ thuật này, học sinh học được cách phát triển khả năng tập trung và kiểm soát những cơn bốc đồng của mình. Cả hai điều này đều rất quan trọng ở trường học và cả trong đời sống trưởng thành của họ.

Trên thực tế, trong khi thiền là một phương pháp lâu đời thì hành trình khoa học nghiên cứu về tác dụng của việc giáo dục về thiền lại mới chỉ bắt đầu. Những ý kiến phản bác thì cho rằng không nên đưa thiền vào trường học cho đến khi nào chứng thực rõ hơn giá trị lâu dài của nó. Nhưng xét ở sự mới mẻ của lĩnh vực này, chắc chắn rằng các cuộc nghiên cứu sâu sẽ còn phải chờ.

Tuy nhiên, về thiền nói chung thì đã có 3 thập niên thực hiện nghiên cứu. Các nghiên cứu thiền ở người lớn cho thấy lợi ích lâu dài cả về phương diện sức khỏe lẫn hoạt động trí não. Trí não của người trẻ tuổi có xu hướng “phản ứng” mạnh hơn đối với việc thay đổi thông qua trải nghiệm hơn cả trí não của người trưởng thành. Điều này có nghĩa là các tác dụng lâu dài của thiền có thể có lợi nhiều hơn ở học sinh hơn là ở người trưởng thành. 

Một số ý kiến lo ngại làm thế nào đưa thiền vào chương trình giảng dạy vốn dĩ đã quá tải. Thế nhưng, hiệu quả thấy rõ về thiền đã khuyến khích nhiều giáo viên cố gắng dành thời gian cho thiền trong trường học, đặc biệt tại Úc. Theo số liệu tổng hợp từ MeditationCapsules và Smiling Minds - 2 tổ chức Úc cung cấp khóa học thiền tỉnh giác cho các trường học, có hơn 7.500 giáo viên đang áp dụng thiền tỉnh giác.

Những giáo viên này đặc biệt sử dụng thiền trong các lớp học về sức khỏe. Tại các trường học khác, thiền được dùng như một công cụ giúp học sinh nắm bắt bài nhanh khi bắt đầu các buổi học. Điều này có nghĩa là không cần phải thay đổi thời khóa biểu trên trường học hoặc thay các chương trình giảng dạy khác.

Thực ra, ở một số mặt nào đó, thiền đã có mặt trong trường học, chỉ có điều ít ai gọi tên mà thôi. Chẳng hạn, nhiều chương trình giảng dạy về kịch, âm nhạc, nghệ thuật, giáo dục thể chất và giáo dục ngoài trời đều đã có sử dụng các phương pháp thiền và kỹ thuật tập trung sự chú ý.

Tuy nhiên, cần phải đưa thiền vào trong trường học một cách rộng rãi hơn. Có một số cách để thực hiện việc này. Đầu tiên, đào tạo giáo viên sao cho tất cả các giáo viên đều có kỹ năng áp dụng thiền như một phần trong công cụ giảng dạy. Thứ hai, trường học có thể áp dụng các chương trình giảng dạy về thiền như những chương trình của Anh (Mindfulness in Schools Project), Úc (Smiling Minds, MeditationCapsules), Ấn Độ (Alice Project) và của Mỹ (InnerKids, Mindful Schools, MindUp, Learning to Breath).

Thứ ba, trường học có thể đưa thiền vào văn hóa trường học bằng cách bắt đầu các cuộc họp trong trường bằng vài phút thiền, lập ra những khu vực hoàn toàn im lặng (như một số tiền sảnh ở trường được quy định là nơi cần phải giữ im lặng) và tạo không gian thiền cho nhân viên trường cũng như học sinh tại những khu vực như thư viện, phòng rèn luyện sức khỏe và các khu vực vườn trong sân trường.

Khánh Đoan

Nguồn Independent