Biến CO2 thành thức ăn

Nhiều cuộc cách mạng lương thực đang âm thầm xảy ra khi những chiếc bánh burger sử dụng protein đậu và đậu nành thay thế cho thịt bò đang ngày càng phổ biến. Chỉ vài tháng nữa con người sẽ lại được tiếp cận một loại thức ăn mới khi bột protein làm từ không khí bắt đầu được đưa vào thương mại.

Thức ăn này có tên là Solein, do Công ty Solar Foods tại Phần Lan nghiên cứu thành công năm 2017, lấy ý tưởng của NASA tạo thức ăn từ 2 trong những nguồn tài nguyên có thể tái tạo nhất mà chúng ta đang có là CO2 và ánh sáng mặt trời. Để tạo ra Solein, Solar Foods sử dụng công nghệ thu giữ carbon để chiết xuất CO2 từ không khí, sau đó kết hợp với nước, chất dinh dưỡng và vitamin, cuối cùng thúc đẩy quá trình lên men tự nhiên bằng năng lượng mặt trời tái tạo.

Tomas Linder, Phó Giáo sư vi sinh tại Đại học Khoa học Nông nghiệp Thụy Điển, cho biết ông tin rằng các protein có nguồn gốc từ vi khuẩn góp một phần để nuôi sống hành tinh, đồng thời giúp giảm khí thải. Sử dụng CO2 làm thành phần chính có nghĩa là chúng ta có thể sản xuất loại thực phẩm này ở bất cứ đâu. Thêm vào đó vì sản xuất Solein diễn ra trong nhà, nên không bị hạn chế bởi những giới hạn của nông nghiệp truyền thống như đất trồng trọt, nước mưa và thời tiết.

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), nông nghiệp là một trong những nguồn khí nhà kính lớn nhất, trong đó chăn nuôi đặc biệt đóng góp 14,5% lượng khí thải nhà kính thế giới (nông nghiệp cũng chiếm đến 70% lượng sử dụng nước của thế giới). Nếu chỉ dựa vào nông nghiệp để nuôi sống dân số ngày càng tăng, thực sự chúng ta đã tạo ra một áp lực lớn đối với tài nguyên của Trái đất.

“Để cứu hành tinh khỏi biến đổi khí hậu, chúng ta cần phải ngắt kết nối sản xuất thực phẩm khỏi nông nghiệp”, Pasi Vainikka, Giám đốc Điều hành Solar Foods, cho biết.

Protein sản xuất từ vi sinh vật có hiệu quả gấp nhiều lần so với đậu nành về mặt sử dụng đất và chỉ cần 1/10 lượng nước so với việc trồng đậu nành. Giải phóng đất khỏi nông nghiệp còn góp phần quan trọng trong việc giúp rừng phục hồi.
Nhiều nhà nghiên cứu Mỹ nhận xét, bột protein này có giá trị dinh dưỡng cao, bởi ngoài 50% protein, bột chiết xuất từ CO2 còn chứa 25% chất đường, tinh bột và chất xơ, còn lại là chất béo và axit có lợi cho cơ thể. Giống như các chất bổ sung protein khác, nó không có mùi vị rõ rệt và có thể được thêm vào hầu hết mọi bữa ăn, nguyên liệu làm bánh.

Hiện tại, nhà máy thí điểm của Solar Foods có thể sản xuất khoảng 1 kg bột protein khô mỗi ngày, với chi phí sản xuất 5-6 USD cho mỗi kg protein 100%. Kế hoạch của Công ty là tung sản phẩm ra thị trường toàn cầu vào năm 2021 và sẽ sản xuất 2 triệu bữa ăn/năm, với doanh thu kỳ vọng từ 800 triệu USD đến 1,2 tỉ USD vào năm 2023.  Về mặt chi phí, các sản phẩm Solein có thể trở nên hiệu quả hơn so với nguồn protein rẻ nhất hiện nay (đậu nành từ Nam Mỹ) vào khoảng năm 2025, theo Solar Foods.

Bột Solein còn có thể dùng như một chất trung gian để nuôi cấy thịt trong ống nghiệm, thành phần chính trong các sản phẩm thịt chay thay thế cho đậu nành. Theo báo cáo năm ngoái của Ngân hàng Barclays, thị trường thịt chay thế giới dự kiến sẽ tăng từ một ngành công nghiệp trị giá 14 tỉ USD trong thời điểm hiện tại lên 140 tỉ USD vào năm 2029.

Kết quả khảo sát của TechSci Research với trên 12 doanh nghiệp hàng đầu trong thị trường thay thế thịt Việt Nam cho thấy thị trường thịt chay Việt sẽ tăng trưởng mạnh trong 5 năm, quy mô thị trường dự đoán trên 1,03 tỉ USD vào năm 2024. Trong cuộc khảo sát của Funny Group về xu hướng ăn chay của người Việt vào tháng 12.2019. Bốn lý do chính khiến người Việt chọn ăn chay gồm (1) ăn chay giúp bảo vệ sức khỏe, (2) muốn cho tâm hồn thanh thản, (3) cầu nguyện hoặc sám hối một chuyện nào đó, (4) muốn giảm cân, có một cơ thể cân đối hơn. Bên cạnh đó, có nhiều lý do khác để một người chọn ăn chay như ăn vì thấy ngon, lạ miệng hay không muốn sát sinh và đặc biệt một số ý kiến cho rằng họ ăn chay để bảo vệ môi trường.

Thực tế, ăn chay ở Việt Nam ngày nay đã trở thành xu hướng được rất nhiều người đón nhận, không còn chỉ mang tính chất tôn giáo. Các loại thực phẩm làm từ không khí như Solein có thể sẽ tạo ra một cuộc cách mạng lương thực mới cho nhân loại trong thập niên tiếp theo.