Chuyển hướng đầu tư xanh sang các ngành ít carbon tại Việt Nam

Bài viết của ông Lim Dyi Chang, Giám đốc Khối Ngân hàng Doanh nghiệp, Ngân hàng UOB Việt Nam.

Tốc độ tăng trưởng của các ngành carbon thấp tại Việt Nam

Việt Nam mong muốn tăng trưởng GDP 5-7% mỗi năm trong 3 thập kỷ tới. Nhu cầu năng lượng cơ bản để cung cấp năng lượng cho đất nước với tốc độ tăng trưởng này dự kiến ​​sẽ tăng theo cấp số nhân qua từng năm. Mặt khác, chính phủ kiên định trong việc cố gắng đưa đất nước hướng tới mục tiêu phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2050. Khi 2 mục tiêu đối lập này kết hợp với nhau, điều đó chỉ có thể có nghĩa là các ngành carbon thấp của Việt Nam phải tăng trưởng với tốc độ nhanh hơn đáng kể để đạt được cả hai mục tiêu cùng một lúc.

Người ta ước tính rằng riêng ngành năng lượng tái tạo đã tăng trưởng với tốc độ ấn tượng hơn 20% mỗi năm trong thập kỷ qua. Đầu tư vào các dự án năng lượng mặt trời và năng lượng gió đã tăng vọt, đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường năng lượng tái tạo hàng đầu ở Đông Nam Á. Năng lượng mặt trời và năng lượng gió đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ từ công suất lắp đặt gần như bằng không vào năm 2014 lên gần 30 GW vào năm 2022. Không có quốc gia nào trên thế giới đạt được mức độ tăng trưởng như vậy trong công suất lắp đặt năng lượng tái tạo trong cùng khoảng thời gian đó. Các sáng kiến ​​về công trình xanh và nỗ lực quy hoạch đô thị bền vững của Việt Nam cũng đang chứng kiến ​​sự tăng trưởng ổn định, cùng với tiếng nói lớn hơn từ các nhà đầu tư và người tiêu dùng đòi hỏi các giải pháp và sản phẩm sạch và bền vững hơn.

Dự kiến ​​nguồn vốn cần thiết trong những năm tới

Quy mô đầu tư cần thiết để hiện thực hóa hoàn toàn quá trình chuyển đổi sang năng lượng ít carbon của Việt Nam là rất lớn. Theo Kế hoạch phát triển điện VIII, chỉ riêng quá trình chuyển đổi năng lượng sẽ cần khoảng 650 tỉ USD đầu tư từ năm 2021 đến năm 2050. Nguồn tài trợ này sẽ rất quan trọng để mở rộng công suất năng lượng tái tạo, nâng cấp cơ sở hạ tầng truyền tải năng lượng, hỗ trợ đầu tư R&D vào các công nghệ xanh mới như hydro, thu giữ carbon và pin hiệu quả hơn, cũng như chuyển đổi bản chất của giao thông vận tải và xây dựng, trong số những thứ khác. Số tiền đầu tư này không thể chỉ được tài trợ bởi chính phủ. Mức độ tham gia đáng kể của khu vực tư nhân là rất quan trọng.

Vai trò của Ngân hàng

Do đó, các ngân hàng sẽ có vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi này. Là người gác cổng vốn, ngân hàng có vai trò điều hướng nguồn vốn đến các dự án bền vững và tránh xa các ngành công nghiệp có hàm lượng carbon cao. Các sáng kiến ​​tài chính xanh, chẳng hạn như trái phiếu xanh và các khoản vay bền vững, có thể huy động sự tham gia rộng rãi hơn của khu vực tư nhân vào các dự án carbon thấp. Về mặt này, UOB với tư cách là một tập đoàn tự hào đã cấp khoảng 40 tỉ USD cho các khoản vay xanh cho đến nay. Chúng tôi đã xác định 6 lĩnh vực thâm dụng carbon (chiếm khoảng 60 % danh mục cho vay doanh nghiệp của chúng tôi) để hỗ trợ chuyển đổi thông qua tài chính xanh, bao gồm: năng lượng, bất động sản, xây dựng, thép, điện và ô tô. Chúng tôi rất vui khi thấy rằng, những khách hàng này trung bình đã vượt mục tiêu giảm carbon của họ khoảng 7 - 14%.

Tại Việt Nam, UOB đã hỗ trợ 17 dự án năng lượng tái tạo cho đến nay. Gần đây, chúng tôi cũng đã cấp một số khoản tài trợ thương mại xanh trong lĩnh vực nông nghiệp bền vững, chẳng hạn như với một nhà sản xuất sản phẩm dừa bền vững có tên Betrimex.

Chúng tôi đã thiết lập một khuôn khổ tài chính xanh toàn diện và một hệ sinh thái các đối tác trên khắp khu vực, những người là chuyên gia về tính bền vững để đảm bảo rằng các doanh nghiệp có thể tiếp cận tới các công cụ tài chính cần thiết và sự hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi xanh của họ.

Thách thức của việc chuyển dòng vốn tài trợ vào các ngành ít carbon

Tuy nhiên, việc chuyển dòng vốn tài trợ vào các ngành ít carbon không phải là không có thách thức.

Từ phía các nhà đầu tư, các rào cản đáng kể nhất bao gồm việc thiếu một khuôn khổ phân loại xanh rõ ràng, không đủ động lực cho các khoản đầu tư xanh và các rủi ro tài chính được cho là có mối liên hệ đến các công nghệ mới. Ngoài ra, thường có sự không phù hợp giữa bản chất dài hạn của các khoản đầu tư xanh và kỳ vọng tài chính ngắn hạn của các nhà đầu tư. Để vượt qua những thách thức này, cần có những nỗ lực phối hợp từ các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức tài chính và khu vực tư nhân.

Là một nhà cung cấp dịch vụ tài chính, chúng tôi tiến hành nghiên cứu hàng năm để hiểu những thách thức đang phải đối mặt và nhu cầu của các doanh nghiệp. Theo Nghiên cứu Triển vọng Doanh nghiệp năm 2024 của UOB, 50% các công ty Việt Nam cho biết việc thiếu các giải pháp tài chính bền vững là rào cản lớn trong hành trình chuyển đổi xanh của họ.

Tiêu chí để nhận được khoản tài trợ xanh từ UOB

Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để nhận được khoản tài trợ xanh từ các ngân hàng như UOB?

Trước hết, các ngân hàng phải tuân theo các cơ quan quản lý để đảm bảo rằng tất cả các quyết định cho vay của chúng tôi đều phải tuân theo các đánh giá tín dụng chặt chẽ, bất kể mục đích của khoản vay có phải là xanh hay không. Khách hàng phải có uy tín tín dụng tốt và dự án phải được coi là khả thi về mặt tài chính. Sau khi đáp ứng được 2 tiêu chí trên, các ngân hàng sẽ áp dụng các điều khoản tài trợ xanh thường ưu đãi hơn so với các khoản vay thông thường.

Ví dụ, sau quá trình đánh giá tín dụng, chúng tôi có thể tìm thấy một dự án xứng đáng được tài trợ khoảng 60%. Đối với các dự án xanh có mục tiêu bền vững phù hợp với định hướng của UOB, chúng tôi có thể cân nhắc tài trợ lên đến 70%, 75% hoặc thậm chí nhiều hơn. Chi phí tài trợ cũng có thể được giảm một tỷ lệ phần trăm nhỏ, tùy thuộc vào việc dự án có thực hiện đúng các mục tiêu xanh ban đầu hay không.

Việc giám sát liên tục như vậy rất quan trọng để đảm bảo rằng sự hỗ trợ của chúng tôi dành cho đúng các doanh nghiệp thực sự xanh, thay vì dành cho các doanh nghiệp đang "tẩy xanh". Một doanh nghiệp tốt, một dự án khả thi, một mục tiêu bền vững thực sự - đó là ba yếu tố chúng tôi tìm kiếm trong tài chính xanh.