60% điện toàn cầu vẫn từ nhiên liệu hóa thạch bất chấp xu hướng xanh hóa

Trong bối cảnh thế giới đang đẩy mạnh các nỗ lực chuyển đổi năng lượng sang các nguồn sạch và bền vững, nhiên liệu hóa thạch, đặc biệt là than đá vẫn giữ vai trò then chốt trong việc cung cấp điện trên phạm vi toàn cầu. Năm 2024 chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ về nhu cầu năng lượng, đặc biệt trong lĩnh vực điện lực, khi các xu hướng hiện đại như điện khí hóa giao thông, phát triển công nghiệp, mở rộng trung tâm dữ liệu và nhu cầu làm mát ngày càng gia tăng.

Theo báo cáo mới nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhu cầu điện toàn cầu năm 2024 tăng gần gấp đôi so với tốc độ tăng trưởng năng lượng tổng thể. Điều này chủ yếu bắt nguồn từ sự bùng nổ sử dụng điện trong các lĩnh vực công nghệ cao, nhất là khi trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng đóng vai trò lớn trong đời sống và sản xuất.

Mặc dù các chính sách chuyển đổi năng lượng và đầu tư vào năng lượng tái tạo được thúc đẩy mạnh mẽ trên toàn thế giới, nhiên liệu hóa thạch vẫn chiếm tỉ trọng lớn trong sản xuất điện. Cụ thể, gần 60% lượng điện toàn cầu trong năm 2024 được tạo ra từ các nguồn hóa thạch, trong đó than đá đóng góp tới 35%. Trong khi năng lượng tái tạo chiếm khoảng 1/3 tổng sản lượng điện toàn cầu, mức độ phụ thuộc vào các nguồn truyền thống vẫn còn rất cao, đặc biệt là tại các quốc gia đang phát triển.

Tại các nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc và Ấn Độ - hai trong số những quốc gia tiêu thụ năng lượng lớn nhất thế giới, than đá tiếp tục là trụ cột của hệ thống điện. Trung Quốc sản xuất gần 60% điện năng từ than, trong khi con số này tại Ấn Độ thậm chí còn cao hơn, chiếm gần 75%. Lý do chủ yếu đến từ khả năng khai thác sẵn có, chi phí thấp, và nhu cầu cấp thiết về ổn định nguồn cung điện cho nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng.

Ở chiều ngược lại, các nền kinh tế phát triển đang ghi nhận những bước tiến đáng kể trong việc chuyển đổi sang nguồn năng lượng sạch hơn. Liên minh châu Âu trong năm 2024 đã tạo dấu ấn rõ nét khi gần một nửa lượng điện của khối này đến từ năng lượng tái tạo như gió, mặt trời và thủy điện. Điều này thể hiện sự quyết tâm trong việc giảm lượng khí thải nhà kính và đạt các mục tiêu khí hậu dài hạn.

Tại Mỹ, mặc dù năng lượng tái tạo có sự phát triển ổn định, khí tự nhiên vẫn giữ vị trí dẫn đầu trong cơ cấu điện lực, chiếm hơn 40% sản lượng điện. Đặc biệt, dưới thời Tổng thống Trump các chính sách ủng hộ khai thác và sử dụng than đã được phục hồi, đồng thời làn sóng phát triển công nghệ AI vốn cần rất nhiều điện năng đang góp phần thúc đẩy nhu cầu năng lượng từ các nguồn truyền thống. Dự báo trong vài năm tới, sản lượng than tại Mỹ có thể sẽ tăng trở lại sau thời gian dài suy giảm.

Tuy nhiên, việc tiếp tục phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch đang đặt ra nhiều thách thức cho mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính toàn cầu. Nếu không có những giải pháp quyết liệt và đồng bộ về chính sách, đầu tư và công nghệ, việc duy trì mức tăng trưởng năng lượng bền vững trong khi vẫn bảo vệ môi trường sẽ ngày càng trở nên khó khăn.

Dù năng lượng tái tạo đang trên đà phát triển, thực tế cho thấy thế giới vẫn chưa thể "cai nghiện" hoàn toàn nhiên liệu hóa thạch. Sự chuyển đổi năng lượng đang diễn ra nhưng không đồng đều giữa các khu vực, và cuộc đua này vẫn còn dài.

Có thể bạn quan tâm:

Ngày về của giống lúa thuận thiên

Nguồn Visualcapitalist