Yeah1 gặp sự cố, startup Việt đáng lo

S ự cố của Yeah1, công ty công nghệ thứ 2 của Việt Nam lên sàn chứng khoán trong thời gian qua, đã ảnh hưởng đến cái nhìn của các nhà đầu tư đối với các công ty công nghệ tại VIệt Nam. Trong bối cảnh Việt Nam vẫn cần thêm nhiều nhân tố như Yeah1để thu hút vốn mạo hiểm vào các công ty công nghệ, thì tác động của Yeah1 đến thị trường sẽ như thế nào? Bà Lê Hoàng Uyên Vy, Giám đốc Điều hành Quỹ đầu tư ESP, đơn vị chuyên đầu tư vòng hạt giống cho các doanh nghiệp công nghệ ở Việt Nam, có nhận định riêng cho câu hỏi này.

So với các nước trong khu vực Đông Nam Á, khả năng thu hút dòng vốn đầu tư vào các công ty công nghệ ở Việt Nam hiện nay như thế nào, thưa bà?

Dòng vốn đầu tư vào các công ty công nghệ ở Việt Nam ngày càng được cải thiện nhưng vẫn còn khiêm tốn so với các nước trong khu vực. Số liệu được công bố từ Topica Founder Insitute (TFI), trong năm 2017 cho thấy, Việt Nam có 92 thương vụ startup được đầu tư với tổng số vốn hơn 291 triệu USD, tăng gần gấp đôi về số lượng thương vụ và gần 50% tổng số vốn đầu tư so với năm 2016. Năm 2018, trong khi số lượng thương vụ không thay đổi, tổng số vốn đầu tư tăng gấp 3 lần so với năm 2017, đạt 890 triệu USD.

Năm 2018, tổng vốn đầu tư cho startup tại Việt Nam chỉ chiếm 7% số vốn đầu tư startup trong khu vực Đông Nam Á, so với 15% của Singapore và 70% của Indonesia. Theo ước tính, năm 2018, Việt Nam có khoảng 4.000 startup, nhưng chỉ có 92 thương vụ đầu tư trong năm. Đáng chú ý, tổng kết lại, có hơn 90% số startup chưa bao giờ nhận được vốn đầu tư từ các quỹ đầu tư mạo hiểm. Tuy nhiên, các chỉ số vĩ mô như tốc độ tăng trưởng GDP, cơ cấu dân số, tỉ lệ người dùng điện thoại thông minh và internet... đều đang rất tốt. Vì vậy, dòng vốn đầu tư cho lĩnh vực công nghệ tại Việt Nam chắc chắn sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh trong những năm tới.

Các công ty kỳ lân của Đông Nam Á như Grab liên tục gọi vốn và mở rộng từ mảng gọi xe sang cho vay tài chính, thương mại điện tử. Xu hướng này có gây ảnh hưởng đến dòng vốn vào các công ty công nghệ khác không?

Các thương vụ có giá trị lớn (megadeal) đầu tư vào các công ty công nghệ ở giai đoạn phát triển (late-stage) ngày càng phổ biến. Theo báo cáo của Quỹ Đầu tư Cento, trong năm 2018, hơn 70% số vốn đầu tư công nghệ ở Đông Nam Á được rót vào cho 5 công ty kỳ lân của khu vực: Grab, Lazada, Go-Jek, Tokopedia và Sea Group. Xu hướng này có cả 2 mặt hạn chế và tích cực cho các startup Việt Nam.

Về mặt hạn chế, các startup nhỏ hơn sẽ khó khăn hơn trong việc gọi vốn khi sự chú ý của các nhà đầu tư lớn sẽ tập trung vào các công ty kỳ lân. Các công ty kỳ lân, khi có nhiều nguồn lực hơn, sẽ mở rộng qua nhiều mảng và khu vực kinh doanh khác nhau, dẫn tới các startup nhỏ khó có thể cạnh tranh trực tiếp.

Tuy nhiên, việc mở rộng của các công ty kỳ lân cũng mang lại nhiều hiệu ứng tích cực. Để tồn tại trước sự cạnh tranh từ các người khổng lồ, các startup buộc phải sáng tạo hơn trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, định vị thị trường mục tiêu và xác định lợi thế cạnh tranh.

Việt Nam là nước có dân số lớn với gần 100 triệu người. Trong đó, tầng lớp trung lưu, vốn có khả năng chi trả và am hiểu cao về công nghệ, ước tính sẽ chiếm khoảng 33% dân số vào năm 2020. Những đặc điểm này tạo ra thị trường nội địa đủ lớn để các startup Việt Nam có thể phát triển và tạo dựng được nền tảng vững chắc trước khi phát triển ra khu vực và thế giới.

Sự cố khiến giá trị Yeah1 sụt giảm rất nhanh. Điều này có tạo ra ảnh hưởng xấu đến làn sóng đầu tư các công ty công nghệ ở Việt Nam không, thưa bà?

Theo quan điểm cá nhân của tôi, đây chỉ là những khó khăn tạm thời. Tôi tin rằng Yeah1 sẽ sớm vượt qua và tiếp tục tăng trưởng. Từ trước khi lên sàn, Yeah1 đã chứng minh mình là một trong những đơn vị sở hữu lượng truy cập (traffic) và hệ thống chỗ quảng cáo (advertising inventory) lớn nhất Việt Nam. Yeah1 cũng là startup hiếm hoi của Việt Nam có hoạt động kinh doanh ở quy mô toàn cầu. Kể từ năm 2018, tôi cũng biết Yeah1 đang cùng lúc khai thác thêm nhiều hoạt động mới để đẩy nhanh tốc độ phát triển của nền tảng riêng và giảm tỉ trọng của các kênh thứ 3 xuống. Tôi tin Yeah1 sẽ biết cách vượt qua được cơn sóng này.

Để trả lời câu hỏi thị trường Việt Nam có bị ảnh hưởng không có nhiều yếu tố. Nhìn chung, nhà đầu tư luôn quan tâm đến các startup giải quyết được các vấn đề cốt lõi trong những ngành có quy mô thị trường lớn và tiềm năng phát triển cao. Tại Việt Nam, các lĩnh vực như tài chính, y tế và dịch vụ du lịch còn rất nhiều cơ hội. Trong lĩnh vực tài chính, Chính phủ gần đây đã ban hành nhiều kế hoạch để thúc việc đẩy nhanh thanh toán không dùng tiền mặt. Nhìn chung, dòng vốn đầu tư cho lĩnh vực công nghệ tại Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh trong những năm tới. Các startup, với đội ngũ xuất sắc và cung cấp được giải pháp đột phá trong các thị trường có nhiều tiềm năng phát triển, chắc chắn sẽ thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư.