Vòng quay thứ hai của chu trình thâu tóm Sacombank khởi động?

Tuy đã là tháng 10 vẫn chưa thấy cam kết của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khi trả lời chất vấn Quốc hội kỳ họp trước, sẽ công khai kết quả thanh tra toàn diện một số ngân hàng thương mại có liên quan đến vụ thâu tóm ngân hàng TMCP Sài Gòn thương tín (Sacombank - STB) vào cuối tháng 8/2012.

Trong khi đó, diễn biến trên thị trường ngày một phức tạp khi thống kê của Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM (HSX) chỉ ra cổ phiếu STB đang phá kỷ lục về khối lượng giao dịch thỏa thuận trong lịch sử 12 năm thành lập HSX. Ai đã nhận chuyển nhượng những lô cổ phiếu hàng chục triệu đơn vị? Hay đó là repo, cầm cố cổ phiếu vay tiền? Hay đảo nợ những khoản vay đến hạn?
Đánh thức thị trường

Theo HSX, từ ngày 14 - 30/5/2012, tổng giá trị giao dịch thỏa thuận cổ phiếu STB đạt 57,6 triệu đơn vị. Chưa dừng lại ở đó, bốn phiên đầu tháng 6 tiếp theo khối lượng giao dịch thỏa thuận STB vọt lên 138,5 triệu đơn vị, trị giá 3.463 tỷ đồng, tương đương 14% cổ phiếu lưu hành của ngân hàng. Trong số này có một giao dịch tới 26,3 triệu đơn vị ngày 1/6/2012. Ngày 26/6, thêm một giao dịch thỏa thuận STB với khối lượng 21,3 triệu cổ phiếu, trị giá 450 tỷ đồng.

Ba tháng sau, ngày 20/9/2012, STB giao dịch thỏa thuận 10 triệu đơn vị; riêng một giao dịch thỏa thuận ngày 21/9 với 33 triệu đơn vị trị giá 700 tỷ đồng; ngày 28/9 tiếp tục giao dịch thỏa thuận 11,5 triệu cổ phiếu; ngày 3/10 thỏa thuận mua bán 9,5 triệu cổ phiếu... Giá chuyển nhượng STB hầu hết các giao dịch trên đều xoay quanh 19.000 đồng/cổ phiếu.

Trưởng phòng đầu tư một công ty chứng khoán cho biết có nghe nói về việc cổ phiếu STB được thế chấp để vay tiền tại một số ngân hàng với giá 19.000 đồng.

Một nguồn tin đáng tin cậy trong giới tài chính cũng chia sẻ ý kiến này. Ông nhận xét: "Trong suốt những ngày cuối tháng 8 đầy sự cố và tin đồn bắt bớ, cả 2 sàn lao dốc, cổ phiếu ngân hàng giảm mạnh nhưng STB vẫn vững giá quanh mốc 20.000 đồng" và tự đặt ra nghi vấn: "Liệu có sự giải chấp hàng loạt khi STB về mức 19.000 đồng/cổ phiếu?"

Đáng chú ý, ngày 21/6 công ty cổ phần đầu tư Sài Gòn - Eximbank - cổ đông lớn, nắm giữ 50,3 triệu cổ phiếu, tức 5,15% cổ phần Sacombank - đã bán ra 3 triệu cổ phiếu, giảm tỷ lệ nắm giữ về 4,86%. Theo quy định, giao dịch của cổ đông lớn như thế phải đăng ký công khai với HSX, nhưng giao dịch trên lại chỉ được thông báo trên trang web của Sacombank. Đến nay, HSX vẫn chưa có thông tin chính thức liên quan đến giao dịch này.

Vòng quay thứ hai

Quy mô một giao dịch của Sacombank lớn gấp đôi gấp ba vốn điều lệ một doanh nghiệp trung bình trên HSX, có khả năng tác động đến thanh khoản của sàn, đẩy thanh khoản từ yếu lên mạnh và khiến không ít nhà đầu tư nhầm lẫn về biến động thị trường.

Ngoài ra các chuyển nhượng thỏa thuận diễn ra liên tục trong nhiều phiên, tập trung vào một thời điểm, chứng tỏ sự có mặt của một nguồn tiền không nhỏ. Thí dụ cuối tháng 5 đến đầu tháng 6/2012, phải có gần 4.880 tỷ đồng để mua thỏa thuận. Nếu đây là những giao dịch thỏa thuận riêng của nhiều cá nhân, nhiều tổ chức, hẳn có sự trùng lặp ngẫu nhiên về thời điểm?

Tuy nhiên do vốn điều lệ của Sacombank lớn, các giao dịch thỏa thuận đều dưới 5% cổ phần ngân hàng, nên hoàn toàn đáp ứng quy định pháp luật.
Tiền đâu để giao dịch thỏa thuận?

Khác với năm ngoái và đầu năm nay khi nhóm thâu tóm Sacombank có khả năng tiếp cận vốn với nguồn tiền lớn, tập trung từ vay liên ngân hàng, từ việc cầm cố cổ phiếu để vay tiền ở các tổ chức tín dụng, hiện nay việc vay tiền ở các ngân hàng khó hơn rất nhiều. Cửa vay liên ngân hàng đã bị chặn bởi những quy định mới ngặt nghèo.

Chưa kể trong trường hợp vay được tiền liên ngân hàng trước đây thì thời hạn chỉ sáu tháng, đã đến lúc phải trả. Sẽ chẳng có ngân hàng nào "dại dột" đến mức gia hạn các khoản vay liên ngân hàng có liên quan đến cổ phần cổ phiếu khi Thanh tra NHNN đã công khai việc thanh tra Sacombank và một số tổ chức tín dụng liên quan.

Trong một thời gian ngắn, những người thâu tóm Sacombank phải tìm được nguồn tiền để trả các khoản vay mà bây giờ không được gia hạn. Tổ chức nào cho họ vay khi mà cổ phiếu Sacombank không thể thế chấp ở chính Sacombank trong khi đây là thứ tài sản chủ yếu mà họ đang sở hữu?

Những phương cách cổ điển có thể đã được tìm đến. Giả thiết thứ nhất: Sacombank, nơi mà nhóm thâu tóm có thể tiếp cận dễ nhất và nhanh nhất, cung cấp tín dụng cho một số ngân hàng hoặc trực tiếp dưới dạng tiền gửi hoặc thông qua thư bảo lãnh. Một số ngân hàng sẽ nhận cầm cố cổ phiếu STB và cho vay bằng nguồn tiền cung cấp của Sacombank. Các giao dịch thỏa thuận trong trường hợp này có thể xem như đảo nợ đáo hạn hoặc repo cổ phiếu.

Giả thiết thứ hai: Sacombank cho một số công ty nào đó vay tiền và các công ty này dùng tiền đó để mua thỏa thuận cổ phiếu STB. Trong khi cả hai giả thiết, tiền của Sacombank được sử dụng để đầu tư cổ phiếu STB.

Vòng quay thứ hai, và cũng chính là vòng quay cuối cùng của một chu trình thâu tóm ngân hàng có thể đã khởi động. Thực tế có đúng như thế? Hãy chờ trả lời của Thanh tra NHNN, nơi nắm chắc các nghiệp vụ tín dụng hơn những người quan sát bên ngoài.

Nguồn Thời báo kinh tế Sài Gòn