Việt Nam hình thành "công xưởng xe máy"

Trong số lùi

Hai năm liên tiếp, thị trường xe máy đi thụt lùi khi số lượng xe bán ra chỉ đạt 90 - 93% so với năm trước. Cụ thể, năm 2011, có khoảng 3,3 triệu xe máy được bán ra thì con số này trong năm 2012 là 3,11 triệu và năm 2013 chỉ còn 2,8 triệu xe.

Trong số xe được bán ra đó, lượng xe của Công ty Honda Việt Nam (HVN) chiếm 1,87 triệu xe, chiếm 67% thị phần. Công ty Yamaha Việt Nam đạt gần 650.000 xe, chiếm 23% thị phần, phần còn lại thuộc về các thương hiệu SYM, Piaggio, Suzuki...

Theo các DN, hiện tại, các nhà máy sản xuất vẫn chưa chạy hết công suất, thậm chí, có những nhà máy chỉ hoạt động chưa tới 50% công suất. Ngay như thương hiệu chiếm đến hơn một nửa thị trường như Honda cũng phải cho công nhân nghĩ việc vì tiêu thụ giảm sút.

Theo ông Kiyokazu Sasabe, Phó tổng giám đốc phụ trách sản xuất HVN, trong năm 2013, hai nhà máy ở Vĩnh Phúc đã phải cắt giảm 500 lao động vì tiêu thụ xe máy giảm mạnh. Nhà máy thứ 3 của HVN tại Hà Nam dự kiến đi vào sản xuất từ đầu năm 2012 đã phải lùi lại đến quý II/2014.

Tuy nhiên, khi nhà máy này đi vào hoạt động thì số lượng lao động tại hai nhà máy cũ tại Vĩnh Phúc sẽ phải tiếp tục cắt giảm. Bởi "thị trường không tăng nhưng trong điều kiện nhà máy mới phải hoạt động thì không gì khác hơn là phải giảm lượng lao động ở nhà máy cũ để không xảy ra tình trạng hàng nằm kho", ông Kiyokazu Sasabe, cho biết.

Không chỉ HVN gặp khó mà các vệ tinh cung cấp phụ kiện của DN này cũng bị ảnh hưởng. Do kế hoạch hoạt động của nhà máy Hà Nam bị lùi lại khá lâu nên những DN cung cấp linh kiện cho HVN cũng bị tác động dây chuyền.

Theo thông tin từ HVN, hiện tại Khu công nghiệp Đồng Văn (Hà Nam), có 5 nhà máy sản xuất linh kiện xe máy đầu tư "ăn theo" nhà máy này cũng đang gặp khó khăn. Lãnh đạo HVN khẳng định sẽ đưa nhà máy Hà Nam hoạt động vào quý II năm nay để giảm chi phí vận chuyển sản phẩm giữa các khu vực trong nước.

Thời gian đầu, nhà máy sẽ sản xuất linh kiện để đến cuối năm 2014 sẽ sản xuất thành phẩm với sản lượng dự kiến từ 10.000 - 15.000 xe. Tuy nhiên, nhiều người vẫn tỏ ra nghi ngờ về thông tin này. Vì, với hai nhà máy đang hoạt động, Honda đã dư thừa công suất sản xuất. Hơn nữa, nhà máy ở Hà Nam cũng ở phía Bắc nên chi phí vận chuyển cũng sẽ không giảm bao nhiêu.

Cũng như HVN, các nhà máy của Yamaha Việt Nam, SYM Việt Nam, Piaggio Việt Nam... đều rơi vào tình trạng dư thừa công suất. Trong đó, Yamaha Việt Nam với mức tiêu thụ 650.000 xe trong năm 2013, thừa hơn 50% công suất (2 nhà máy của Yamaha có công suất 1,5 triệu xe/năm).

SYM Việt Nam với 2 nhà máy sản xuất xe máy tại Đồng Nai với công suất 300.000 xe/năm, Piaggio Việt Nam với công suất 300.000 xe/năm... thừa công suất không dưới 50%. Chỉ với 5 nhà sản xuất là Honda, Yamaha, SYM, Suzuki, Piaggio, công suất đã vượt 5 triệu xe/năm, chưa kể các DN khác như Kymco hay các doanh nghiệp có vốn 100% trong nước.

Ngoài số tiến

Theo các DN, năm 2014, thị trường xe máy sẽ tiếp tục giảm, cao lắm thì chỉ có thể đạt sản lượng bằng 2013 với 2,8 triệu xe. Nguyên nhân được cho là kinh tế vẫn tiếp tục khó khăn, người dân vẫn thắt chặt chi tiêu. Ông Masayuki Igarashi, Tổng giám đốc HVN, cho biết, dự kiến năm 2014, HVN cũng chỉ sản xuất và tiêu thụ 1,8 - 1,9 triệu xe, bằng với năm 2013. Vì thế, HVN sẽ đẩy mạnh xuất khẩu.

Từ nhiều năm nay, bên cạnh tiêu thụ nội địa, HVN đã xuất khẩu một lượng lớn xe máy sang các nước châu Á như Thái Lan, Malaysia, Lào, Campuchia, Philippines, Pakistan và cả Nhật Bản. Trước đây, HVN chủ yếu xuất xe số nhưng năm 2013, DN này đã xuất hai mẫu xe tay ga SH Mode và Lead 125 sang Nhật với sản lượng 15.000 xe/năm.

Trong đó, Lead 125 là 12.000 chiếc/năm, SH Mode 3.000 chiếc. Với việc xuất khẩu sang Nhật, Việt Nam trở thành quốc gia thứ tư cung cấp xe Honda toàn cầu sau Trung Quốc, Thái Lan và Ấn Độ. Tháng 1/2014, mẫu xe PCX mới ra mắt tiếp tục được Honda Việt Nam hướng đến xuất khẩu.

Theo ông Masayuki Igarashi, đồng tiền Việt Nam ổn định tạo lợi thế về xuất khẩu. Trong thời gian tới, các DN chắc chắn sẽ đẩy mạnh xuất khẩu xe máy để mở hướng ra mới và biến Việt Nam thành trung tâm sản xuất xe máy toàn cầu tại châu Á.

"Công ty đang tìm kiếm thị trường để xuất khẩu và bất kỳ nước nào ở châu Âu hay châu Á, chúng tôi sẽ tìm mẫu xe nào bán được nhất sẽ sản xuất tại Việt Nam để xuất khẩu", ông Masayuki Igarashi tiết lộ.

Cùng với Honda, ngay từ khi xây dựng nhà máy, Piaggio đã có ý định biến Việt Nam thành trung tâm sản xuất ở khu vực châu Á. Ông Costantino Sambuy, Tổng giám đốc Piaggio Việt Nam, cho biết, Công ty đã xuất khẩu xe tay ga ngay từ khi sản phẩm của nhà máy có mặt trên thị trường và đã có hàng chục ngàn xe được Piaggio xuất sang các nước Đông Nam Á mỗi năm.

Hiện tại, sản phẩm của Piaggio Việt Nam đã xuất sang thị trường các nước Hàn Quốc, Malaysia, Indonesia, Úc, Campuchia, Hoa Kỳ, Ấn Độ, Đài Loan, Philippines và thị trường châu Âu...

"Thị trường châu Á có mức phát triển nhanh nhất trên thế giới. Nhà máy sản xuất động cơ của Piaggio Việt Nam đang sản xuất dòng động cơ xe tay ga toàn cầu. Và chúng tôi đang tăng cường đầu tư công nghệ trong lĩnh vực nghiên cứu phát triển, sản xuất động cơ để tăng năng lực sản xuất của nhà máy tại Việt Nam", ông Costantino Sambuy, cho biết.

Không thua kém hai thương hiệu trên, mỗi tháng SYM Việt Nam cũng xuất sang các nước ASEAN từ 3.000 - 4.000 xe. Theo ông Wan Chinh Tung, Tổng giá đốc Công ty SYM Việt Nam, nhiều năm qua, SYM đã xuất khẩu vào các nước Malaysia, Philippines, Singapore, Indoneisia, Myanma, Lào, Campuchia.

Riêng năm 2012, đã có trên 30.000 xe SYM đã được tiêu thụ tại thị trường này, tăng gấp đôi so với năm 2011. Không tiết lộ số lượng cụ thể nhưng đại diện Công ty Yamaha Việt Nam cũng cho biết, các mẫu xe Sirius FI và Nouve SX Fi cũng đã có mặt ở các nước Đông Nam Á.