Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ thành bãi rác của thế giới

Một số lượng lớn hàng phế liệu nhập khẩu từ các nước phát triển đã tràn về khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, là một trong những nguyên nhân chính làm gia tăng các container tại các cảng biển, đặc biệt là phế liệu nhựa và giấy.

Theo thông tin từ buổi họp báo về công tác quản lý hải quan đối với phế liệu nhập khẩu vừa được tổ chức, đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, thời gian qua, sau khi Trung Quốc thực hiện chính sách cấm nhập khẩu 24 loại phế liệu, hoạt động nhập khẩu, mua bán phế liệu ở Việt Nam có chiều hướng gia tăng mạnh và diễn biến phức tạp, nguy cơ gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến môi trường sống gây bức xúc trong dư luận.

Cụ thể, tại cảng Cát Lái (TP. HCM) tính đến ngày 25.7.2018 có 3.579 container phế liệu tồn tại, trong đó có 2.423 container tồn quá 90 ngày.

Ở cảng Hải Phòng, tính đến ngày 5.7.2018 còn tồn 1.485 container (trong đó 1.342 container là phế liệu nhựa, tăng thêm 228 container so với ngày 5/6/2018). Trong đó, có 853 container tồn đọng quá 90 ngày.

Thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, số lượng phế liệu nhập khẩu năm 2017 tăng gấp 2 lần so với khối lượng phế liệu nhập khẩu trong năm 2016. Trong đó, khối lượng sắt, thép, nhựa, giấy và xỉ hạt nhỏ là những loại phế liệu có khối lượng tăng từ 200 đến 400% so với tổng khối lượng nhập khẩu năm 2016. Đặc biệt, 5 tháng đầu năm năm 2018, khối lượng nhựa phế liệu nhập khẩu tăng đột biến 200% so với năm 2017.

Theo ông Âu Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Giám sát quản lý, Tổng cục Hải quan, nhiều lô hàng phế liệu nhập khẩu không đáp ứng các điều kiện quy định về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất nên doanh nghiệp không đến làm thủ tục hải quan hoặc không được cơ quan hải quan giải quyết thủ tục thông quan dẫn đến tình trạng có một lượng lớn các loại phế liệu nhập khẩu đang tồn đọng tại các cảng biển Việt Nam.
 

Kim ngạch nhập khẩu phế liệu nhựa, giấy, sắt thép từ năm 2016 đến 30/6/2018 Nguồn: Tổng cục Hải quan

Tuy nhiên, theo ông Mai Xuân Thành, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, mặt hàng phế liệu là mặt hàng đặc thù, phải lấy mẫu ở 4-5 điểm trong container để kiểm tra xem hàng hóa đó có thực sự đảm bảo yêu cầu hay không. Do đó, để kiểm tra đầy đủ đúng quy trình, phải rỡ bỏ hết hàng từ container xuống, nhưng khó khăn là cảng không còn đủ chỗ lấy mẫu, nếu như mở tung hết các container ra sẽ không có chỗ để.

Bên cạnh đó, rất khó để phát hiện ngay được doanh nghiệp nào là doanh nghiệp thực sự được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy chứng nhận trong nhập khẩu nguyên liệu phế liệu để sản xuất. Cơ quan hải quan không đối chiếu được theo Thông tư 41 do chỉ có giấy bản sao chứng thực và bản photo giấy mua bán lô hàng để kiểm tra thông quan.  

“Tổng cục Hải quan đang kiến nghị Bộ Tài nguyên Môi trường công bố danh sách các doanh nghiệp đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu trên cổng thông tin mở cửa quốc gia để cơ quan hải quan có đủ tư liệu đối chiếu”, ông Thành cho biết.

Không để Việt Nam trở thành bãi rác của thế giới

Nhằm đảm bảo vệ môi trường, không để Việt Nam trở thành bãi rác của thế giới, không tốn kém chi phí tiêu hủy đối với hàng hóa là phế liệu, chất thải đưa vào lãnh thổ nhưng không có người nhận, ông Âu Anh Tuấn cho biết, đối với hàng hóa phế liệu đã tồn đọng tại cảng, cơ quan hải quan tiến hành rà soát, phân loại và xử lý theo quy định của pháp luật. Trường hợp hàng hóa nhập khẩu quá 90 ngày kể từ ngày đến cửa khẩu nhưng không có người đến nhận thì xử lý theo quy định tại khoản 3, khoản 6 điều 58 của Luật Hải quan. Cụ thể, đối với hàng hóa gây ô nhiễm môi trường thì chủ phương tiện vận tải, người điều khiển vận tải hoặc người được chủ phương tiện vận tải ủy quyền phải vận chuyển hàng hóa đó ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.