Việt Nam cần nâng cao năng suất lao động sáng tạo để thúc đẩy phát triển kinh tế

Sáng nay (24/11), Ngân hàng Thế giới (WB) và Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) tổ chức lễ công bố báo cáo “Đánh giá Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo tại Việt Nam”. Báo cáo nghiên cứu các yếu tố, mối quan hệ và động lực chính thúc đẩy hệ thống đổi mới sáng tạo tại Việt Nam cũng như các cơ hội để Chính phủ có thể hỗ trợ thêm thông qua chính sách.

“Tăng cường cạnh tranh trên thị trường toàn cầu đặt ra yêu cầu cấp thiết hơn bao giờ hết đối với việc phải đầu tư sớm và năng lực phát triển công nghệ hiện đại”, bà Victoria Kwakwa, Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam nói. “Làm được như vậy sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu”.

Theo đánh giá của WB và OECD, Việt Nam đang ở ngã ba đường nơi có một con đường hướng tới tốc độ tăng trưởng cao liên lục, tương ứng với tốc độ tăng trưởng đầy ấn tượng 7%/năm trong hai thập kỷ vừa qua. Trên con đường đi đến tương lai này là một nền kinh tế công nghiệp hiện đại vốn được coi là mục tiêu của Kế hoạch Phát triển Kinh tế - xã hội quốc gia. Con đường kia là tăng trưởng chậm và kéo dài do các rào cản về cơ cấu – cùng với nó là sự chậm trễ trong việc đem lại những lợi ích thực sực của tăng trưởng cho các thế hệ tương lai.

Đặc trung quyết định con đường tăng trưởng trong tương lai của Việt Nam chính là tăng trưởng về năng suất lao động và động lực quan trọng duy nhất quyết định sự gia tăng về năng suất chính là đổi mới sáng tạo, mà cụ thể hơn là đổi mới sáng tạo hơn về công nghệ.

Ông Andrew Wyckoff, Giám đốc Khoa học, Kỹ thuật và Đổi mới sáng tạo của OECD chia sẻ: “Thách thức của Việt Nam lúc này là đạt mức tăng trưởng cao và bền vững trong điều kiện môi trường quốc tế kém sôi động hơn. Để tránh rơi vào bẫy thu nhập trung bình, Việt Nam cần cải thiện đáng kể năng lực đổi mới sáng tạo trong nước”.

Báo cáo của WB và OECD đã nêu ra một số khuyến nghị cho các nhà hoạch định chính sách nhằm thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và sáng tạo tại Việt Nam.

Trước hết, Việt Nam cần cải thiện khuôn khổ thể chế về đổi mới sáng tạo như khung kinh tế vĩ mô, môi trường kinh doanh chung, quy chế thị trường sản phẩm, mức độ cạnh tranh, độ mở thương mại và đầu tư nước ngoài, tài trợ kinh doanh, hệ thóng thuế, trình độ và chất lượng doanh nghiệp và cơ sở hạ tầng là những điều kiện cần thiết về mặt thể chế sẽ tác động lên hệ thống đổi mới sáng tạo của Việt Nam.

Tăng cường quản trị công trong hệ thống đổi mới sáng tạo: Chính phủ có vai trò quan trọng trong việc đề ra định hướng ưu tiên phát triển kinh tế và xã hội trong dài hạn, đảm bảo cung cấp đầy đủ nguồn lực phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo, đảm bảo cho các tổ chức nhà nước vận hành tốt và các bộ phận trong hệ thống đổi mới sáng tạo gắn kết với nhau và tạo ra một chỉnh thể thống nhất.

Tăng cường nguồn nhân lực cho đổi mới sáng tạo: Việt Nam cần đảo chiều việc chảy máu chất xám thành thu hút chất xám, nâng cao chất lượng giáo dục ở tất cả các cấp, tạo điều kiện nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động, chú trọng hơn nữa đến năng lực kinh doanh và các kỹ năng mềm, thúc đẩy trao đổi kiến thức giữa các trường đại học, các viện nghiên cứu của nhà nước và khu vực doanh nghiệp.

Đẩy mạnh sáng tạo trong các doanh nghiệp: Việc đẩy mạnh đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp đòi hỏi phải cải thiện khuôn khổ thể chế và các biện pháp chính sách hướng tới đổi mới sáng tạo cũng như csca biện pháp thu hút và liên kết với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Nâng cao mức độ đóng góp của các cơ quan nghiên cứu nhà nước: Chính sách đối với các trường đại học và cơ quan nghiên cứu nhà nước nên tập trung vào việc làm cho các kết quả nghiên cứu của họ gắn với nhu cầu của nền kinh tế và thị trường lao động, giải quyết những hạn chế về nguồn lực và định hướng cũng như hỗ trợ tài chính cho các nghiên cứu công một cách có hiệu quả.

Tăng cường các mối liên kết trong đổi mới sáng tạo: Cần tăng cường hợp tác nghiên cứu giữa các doanh nghiệp và giữa doanh nghiệp với các tổ chức nghiên cứu của nhà nước.

Nguồn DVO