Việt Nam bị tác động tiêu cực từ 'đòn bẩy hạ tầng' Trung Quốc?

TS Phạm Sỹ Thành, Giám đốc Chương trình Nghiên cứu Kinh tế Trung Quốc thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (ĐH Kinh tế, ĐH Quốc gia Hà Nội), đưa ra cảnh báo nguy cơ xảy đến trong năm 2016 và các năm tới, sau kết quả nghiên cứu về Trung Quốc năm 2016 và ảnh hưởng đến Việt Nam. Cảnh báo này được đưa ra trong buổi tọa đàm do Thời báo Kinh tế Sài Gòn tổ chức sáng 20-11.

Suy thoái kép cho doanh nghiệp Việt

Lo ngại lớn nhất không phải là GDP hay lạm phát mà nợ và giảm phát mới là bóng ma đe dọa nền kinh tế Trung Quốc năm tới.

Thị trường bất động sản (BĐS) ở Trung Quốc đáng lo ngại là khoản “tồn kho” tại các TP chính đến 2,5 tỉ m2 nhà ở. Nếu xét trung bình 30 m2/đầu người thì phần “tồn kho” này tương đương 80 triệu dân thành thị và 10 năm đô thị hóa của Trung Quốc. Tóm lại, năm năm nữa Trung Quốc không cần phải xây thêm nhà.

Thế nhưng, nếu không xây thì các công ty BĐS, công ty xây dựng và các ngân hàng cũng chết. Vì vậy, đôi khi chính phủ Trung Quốc có động thái nâng giá giả tạo để làm ấm thị trường BĐS nhưng vẫn không thay đổi được gì.

Nếu Trung Quốc không xử lý được vấn đề giảm phát và nợ thì tác động lớn nhất là khiến thị trường tài sản, đặc biệt là BĐS vỡ vụn như một số nước Mỹ, Hi Lạp... đã từng mắc phải, dẫn đến vỡ nợ, gia tăng nợ. Nếu như thế Trung Quốc sẽ có tương đương 15-20 năm mất mát.

Xu hướng giảm phát ở Trung Quốc khiến giảm nhu cầu. Cầu này giảm thì giá hàng hóa cơ bản giảm mạnh, nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc giảm, giá cả và việc nhập từ Việt Nam cũng sẽ giảm theo. Suy giảm kép (lượng và giá) này đe dọa suy thoái kép cho doanh nghiệp Việt Nam.

Nhởn nhơ nghỉ mát

Theo TS Phạm Sỹ Thành, Trung Quốc đã có chính sách One belt, One road (một vành đai - một con đường), kết hợp với các quốc gia lân cận, xây dựng cơ sở hạ tầng, tạo dựng những tuyến đường bộ từ Trung Quốc đi thẳng xuống phía Nam (thông qua Lào, Campuchia, Thái Lan), hoặc đi chếch xuống phía Tây (thông qua Thái Lan, Myanmar), thông ra các cảng biển.

"Trong khi các tuyến giao thương đó ngày càng đậm lên ở phía Tây thì Việt Nam ta có vẻ như không quan tâm đến vấn đề này. Chúng ta đang tự tách mình ra, ở phía Đông của dãy Trường Sơn, nhởn nhơ nghỉ mát với bãi biển dài tít tắp.

Chúng ta có cái gì? Tuyến giao thông bộ của ta chủ yếu theo tuyến Bắc - Nam chứ không mở rộng ra tuyến Đông - Tây nên không liên kết được với các nước trong khu vực" - ông Thành nói.

Cũng theo ông Thành, hơn 20 cảng biển nằm rải rác dọc bờ biển của ta để làm gì? Trong khi chỉ có một cảng Sài Gòn nằm trong hải trình quốc tế mà thôi. Đã thế, chi phí cảng của ta cao, dịch vụ yếu nên các nước Lào, Campuchia cũng không mặn mà đưa hàng đi quốc tế qua đây.

Không thể không quan ngại nguy cơ Việt Nam sẽ trở thành trục đường phụ trong hoạt động thương mại khu vực.

Hứng vạ từ “đòn bẩy”

Trong chiến lược phát triển trục đường mới, ba điểm Vân Nam (Trung Quốc), Viên Chăn (Lào) và Bangkok (Thái Lan) trở thành ba điểm giao thoa chính do điều kiện hạ tầng, giao thương thuận lợi. Ba đầu mối này sẽ thu hút mạnh mẽ thương mại và đầu tư từ các quốc gia khác, thường gọi là “đòn bẩy cơ sở hạ tầng”.

Trong tình thế đó, Việt Nam suy giảm lợi thế so với các điểm trên và rất có thể nếm “đòn”, chịu các tác động tiêu cực của đòn bẩy cơ sở hạ tầng nói trên.

"Chúng ta cần xem lại tổng thể quy hoạch phát triển cơ sở hạ tầng của ta. Một hệ thống cơ sở hạ tầng hiệu quả không chỉ là kết nối hữu cơ các vùng địa lý mà phải thực sự là mạng lưới sản xuất, khoa học - kỹ thuật và kiến thức" - ông Thành nhấn mạnh.

Nguồn Pháp luật TPHCM