Vì sao lãi suất tăng?

Cung tiền 6 tháng đầu năm dồi dào

Theo số liệu công bố của Tổng cục Thống kê, tính đến ngày 20/06/2018, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống ngân hàng đạt mức 6,35% so với cuối năm 2017, tương đương với phần tăng thêm là 413 nghìn tỷ đồng. Trong khi đó, ở phía cung vốn, tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán M2 đạt 7,96% so với cuối năm 2017, phần tăng thêm này tương đương 652 nghìn tỷ đồng.  Như vậy, tính tới 20.6. 2018, chênh lệch giữa tăng cung tiền M2 đã tăng nhanh hơn mức tăng trưởng tín dụng là 238.000 tỷ đồng, đây là mức cao nhất kể từ tháng 2.2017.

Việc tổng phương tiện thanh toán M2 tăng mạnh trong 6 tháng đầu năm 2018 có nguyên nhân rất lớn từ việc mua ngoại tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Dự trữ ngoại hối tính đến đầu tháng 5/2018 ước tính đạt 63 tỷ USD (tăng 11 tỷ USD so với cuối năm 2017).

Như vậy, trong 5 tháng đầu năm 2018, ước tính NHNN đã bơm ra một lượng tiền đồng lớn (khoảng 250.000 tỷ đồng) để mua ròng 11 tỷ USD. Do vậy, lãi suất liên ngân hàng duy trì ở mức thấp trong nửa đầu năm.

Tuy nhiên, trong 6 tuần gần đây, lãi suất liên ngân hàng cho diễn biến trồi sụt với biên độ tăng/giảm rất mạnh. Đáng chú ý là kể từ đầu tháng 8 đến nay, mặt bằng lãi suất liên ngân hàng duy trì ở mức cao, quanh mức 4,5%/năm cho hầu hết các kỳ hạn qua đêm, 1 tuần, 2 tuần và 1 tháng. Mức lãi suất này là cao nhất kể từ cuối năm 2016 cho đến nay. Việc lãi suất liên ngân hàng neo ởmức cao trong nhiều tuần liên tục phản ánh sự eo hẹp trong thanh khoản của toàn hệ thống ngân hàng nói chung.

Tiền ít thì lãi suất tăng

BVSC nhận định nhiều khả năng tăng trưởng M2 đã chậm lại đáng kể trong 2 tháng gần đây. Theo thống kê của BVSC, kể từ ngày 30/07 đến 24/08/2018, NHNN đã hút ròng tổng cộng 23.687 tỷ đồng. Thậm chí, với sự căng thẳng của tỷ giá USD/VND, ước tính NHNN cũng đã phải bán ra trên 2 tỷ USD, đồng nghĩa hút thêm 46.000 tỷ đồng về. Diễn biến này là hoàn toàn đối lập với việc bơm 250.000 tỷ đồng để mua vào ngoại tệ trong hai quý đầu năm.

Theo BVSC, những động thái trên cho thấy NHNN đang chủ động rút bớt thanh khoản ra khỏi hệ thống ngân hàng. Điều này nhằm hai mục đích. Thứ nhất, là thực thi chính sách tiền tệ theo hướng chặt chẽ hơn nhằm đối phó với nguy cơ lạm phát tăng mạnh. Thứ hai, là giảm áp lực lên tỷ giá USD/VND. Khi cung không còn quá dư thừa, tiền Đồng sẽ lên giá trở lại so với USD. Ngoài ra, lãi suất cho vay liên ngân hàng neo ở mức cao (trên 4%) khiến chi phí vay tiền đồng tăng, qua đó giúp giảm bớt hiện tượng đầu cơ USD trong hệ thống ngân hàng.

Lãi suất liên ngân hàng. Nguồn: Bloomberg/BVSC

Theo quan sát của BVSC, những căng thằng trên thị trường liên ngân hàng đã bắt đầu dẫn truyền sang thị trường 1 (huy động vốn từ dân cư). Điển hình như các ngân hàng Bản Việt, SHB, Techcombank, Vietbank... đã điều chỉnh biểu lãi suất với mức điều chỉnh từ 0,1-0,3% tùy từng kỳ hạn. Về cơ bản, BVSC cho rằng mặt bằng lãi suất huy động có thể tăng thêm trong thời gian tới, tuy nhiên mức tăng sẽ được giới hạn ở mức không quá nhiều (dưới 0,5%).

Nguyên nhân chủ yếu là do cầu tín dụng cuối năm sẽ thấp hơn 6 tháng đầu năm (room tăng trưởng tín dụng cho năm nay chỉ là 15% trong khi đa phần các ngân hàng đã dùng hết 2/3 hạn mức tăng tín dụng trong 6 tháng đầu năm). Việc tăng lãi suất có thể cũng sẽ tập trung ở các kỳ hạn dài khi tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn bị giảm xuống còn 40% kể từ đầu năm 2019.

Ngoài ra, BVSC còn dự báo lợi suất TPCP của Việt Nam sẽ tăng nhẹ. Tuy nhiên, BVSC vẫn thiên về khả năng lạm phát và rủi ro tỷ giá sẽ được Chính phủ kiếm soát tốt nên mức tăng của lợi suất TPCP từ giờ tới cuối năm sẽ được giới hạn ở mức dưới 50 điểm.

Nguồn BVSC