"Vị chua" của đường

Doanh nghiệp Việt lép vế

Trong lĩnh vực sản xuất đường, hằng năm nhà nước sẽ tổ chức đấu giá quyền sử dụng hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường năm 2020 nhằm để phân chia hạn ngạch cho các doanh nghiệp trong nước. Năm 2020, theo cam kết với WTO, Việt Nam nhập khẩu 103.000 tấn đường và số lượng này sẽ gia tăng dần theo từng năm. Tuy nhiên, năm nay Việt Nam không có doanh nghiệp tham gia đấu giá. Lý do nào khiến các doanh nghiệp Việt hết mặn mà?

Thực tế thời gian gần đây, sản phẩm đường nhập khẩu từ Thái Lan đang vào Việt Nam giá quá rẻ, khiến cho gần 30% doanh nghiệp đường bị ảnh hưởng và ngừng hoạt động. Trong đó, lượng đường mía nhập khẩu trực tiếp từ Thái Lan vào Việt Nam chiếm tỉ lệ chủ yếu (87,67%).

Theo thống kê từ Hiệp hội Mía đường Việt Nam, những năm trước cả nước có 40 nhà máy mía đường hoạt động thì trong năm 2020 chỉ còn 29 nhà máy mía hoạt động. Ảnh: angiang.

Tại Hội thảo về giải pháp cho ngành mía đường Việt Nam vừa qua, nhiều ý kiến cho rằng, các quốc gia trồng mía còn lại không mở cửa thị trường theo cam kết. Đồng thời, họ còn áp dụng những biện pháp khác để bảo vệ thị trường. Trong số đó, Thái Lan được lưu tâm đặc biệt bởi 90% trong số 1,3 triệu tấn đường nhập vào Việt Nam sau ATIGA có nguồn gốc từ đây.

Dẫn ra dữ liệu chính thức của Văn phòng Hội đồng đường Thái Lan, ông Nguyễn Văn Lộc, quyền Tổng Thư ký Hiệp hội Mía đường Việt Nam cho biết, giá xuất khẩu bình quân đường thô và luyện của Thái Lan sang Việt Nam là 334 USD một tấn. Mức này không chỉ rẻ hơn giá bán tại thị trường nội địa Thái Lan đang là 755 USD một tấn mà còn thấp hơn cả chi phí mía để sản xuất đường, hiện là 410 USD một tấn.

Theo thống kê từ Hiệp hội Mía đường Việt Nam, những năm trước cả nước có 40 nhà máy mía đường hoạt động thì trong năm 2020 chỉ còn 29 nhà máy mía hoạt động. Dự kiến, trong năm 2021 sẽ là một năm tiếp tục nhiều khó khăn với ngành mía đường Việt Nam vì bị ảnh hưởng bởi giá đường nhập khẩu rẻ và khó khăn từ COVID-19.

Số liệu của Tổng cục Hải quan, tính đến tháng 10 năm nay, lượng đường nhập khẩu vào Việt Nam đã tăng nhanh. Ảnh: congthuong.

Hiện có 4 nhà máy đang tiếp tục trong nguy cơ đóng cửa vào năm tới do thiếu nguồn nguyên liệu và thua lỗ là Sơn Dương, Nông Cống, Vạn Phát và Phổ Phong. Đây cũng là lý do vì sao các doanh nghiệp trong ngành không tham gia đăng ký đấu giá quyền sử dụng hạn ngạch nhập khẩu 103.000 tấn đường trong năm 2020.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tính đến tháng 10 năm nay, lượng đường nhập khẩu vào Việt Nam đã tăng nhanh. Sau khi trừ đi lượng đường đã xuất theo loại hình sản xuất xuất khẩu, số lượng đường nhập khẩu thâm nhập vào thị trường trong nước lên đến 884.285 tấn, còn lớn hơn cả lượng đường sản xuất từ mía trong nước.

Ẩn số “đường ngoại”?

Theo ông Trần Ngọc Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty Mía đường Sóc Trăng, vùng nguyên liệu sản xuất mía đường ở tỉnh Sóc Trăng đang giảm mạnh. Năm 2017, diện tích sản xuất là 8.400 ha, đến năm 2020 chỉ còn 2.400 ha và dự kiến còn dưới 2.000 ha vào năm 2021. Sản lượng thu mua giảm dần qua các năm, hiện chỉ còn 170.000 tấn so với 476.000 tấn của 3 năm trước. Thu nhập của người trồng mía cũng bị giảm đáng kể.

Thêm vào đó, đường trong nước không thiếu. Theo ông Nguyễn Văn Lộc, đường trong nước đang dư thừa vì 10 tháng đầu năm 2020 đã nhập khẩu khoảng 1,3 triệu tấn. theo ông Lộc, các doanh nghiệp không tham gia đấu giá năm nay còn vì đối với các nước ASEAN, việc nhập khẩu đường đã được tự do, tức không cần hạn ngạch.

Thái Lan, Philippines, Indonesia và Việt Nam là 4 quốc gia sản xuất mía đường chính trong ASEAN. Ảnh: vietnambiz.

Còn nhập khẩu ngoài ASEAN, thì chỉ có thị trường Úc được hưởng thuế suất 0%, nhưng giá đường của Úc cũng cao, trong khi thời gian đàm phán để mua đường từ Úc có thể kéo dài, không kịp thời gian trước cuối năm nay. Theo ông Lộc, doanh nghiệp thấy có rủi ro không hiệu quả nên không tham gia.

Thái Lan, Philippines, Indonesia và Việt Nam là 4 quốc gia sản xuất mía đường chính trong ASEAN. Đầu năm nay, Việt Nam đã thực hiện cam kết Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN - ATIGA giống 3 nước còn lại. Với cam kết này, Việt Nam không giới hạn lượng đường nhập khẩu từ các nước trong khu vực và áp dụng mức thuế chỉ 5%.

Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam vẫn, Chính phủ các nước ASEAN vẫn đóng vai trò quyết định trong việc trợ giá, bảo vệ chặt chẽ thị trường nội địa và không để đường nhập khẩu giá rẻ trên thị trường quốc tế được tự do tiêu thụ tại thị trường nội địa.

Mặc dù đã thực hiện dỡ bỏ hàng rào thuế quan và hạn ngạch như cam kết, cho phép cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp được nhập khẩu đường, nhưng chính phủ Thái Lan chưa cho phép nhập khẩu đường, còn Indonesia và Philippines chỉ cho phép nhập đường tương ứng với sản lượng thiếu hụt trong nước và chỉ cho phép đường nhập khẩu được đưa vào thị trường sau khi đã kết thúc vụ ép mía.

Để cứu ngành mía đường trong nước, tháng 9 vừa qua, Bộ Công Thương, đã điều tra và khởi xướng tiến hành điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với một số sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan hồi tháng 9.2020. Trước đó, bộ này cũng đã áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với một số sản phẩm đường lỏng chiết xuất từ tinh bột ngô có xuất xứ từ Trung Quốc và Hàn Quốc.

Có thể bạn quan tâm:

►Công ty con của Thành Thành Công chào bán 70 tỉ đồng trái phiếu cho quỹ ngoại