T.S Vũ Thành Tự Anh: Lãi suất giảm như hiện nay là chậm

Các ngân hàng thời gian qua đẩy mạnh huy động tiền gửi tuy nhiên sau đó lại sửdụng vào mua tín phiếu, trái phiếu Chính phủ (TPCP) hay cho vay liên ngân hàng với lãi suất thấp. Đó là những biểu hiệnbất thường trên thị trường tiền tệ. Phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Vũ Thành Tự Anh, chuyêngia kinh tế Fullbright xung quanh vấn đề này

Thời gian qua nhiều ngân hàng huy động tiềngửi nhưng lại đi mua tín phiếu, TPCP với lãi suất thấp hơn. Ông có bình luận gì về hiện tượngnày?

Việc các ngân hàng nói dồi dào thanh khoản nhưng đúng bản chất là ứ đọng thanhkhoản, thanh khoản không có đầu ra. Lý do thì có nhiều như do nền kinh tế đi xuống, rủi ro trongnền kinh tế quá lớn nên ngân hàng cho vay nhưng sợ không đòi được nợ

Trong bối cảnh đó thì Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và Bộ Tài chính tạo ra lối thoát tốt cho thanhkhoản ứ đọng thông quá bán tín phiếu, Trái phiếu Chính phủ.

Với lãi suất tín phiếu và TPCP là 10-12%/năm thì khi lạm phát giảm, lãi suấtcủa NHNN sẽ giảm xuống theo nên ngân hàng vẫn có lợi và rất an toàn.

Liệu có lặp lại kịch bản trước đây khi màNHTM huy động tiền gửi rồi mua TPCP để cho đầu tư công kém hiệu quả trong khi các doanh nghiệp lạikhông có vốn kinh doanh?

Vấn đề đó là nhà nước phải chịu, là chi phí áp đặt vào nền kinh tế nhưng cácNHTM không phải chịu. Hơn nữa khi cần ngân hàng có thể sử dụng giấy tờ đó để chiết khấu lấy tiền về khicần. Như vậy họ có công cụ và có cả cửa ra tốt cho thanh khoản. Khu vực tư nhân đã thiếu vốn naylại bị lấn át thêm, mà ngân hàng thì không chịu sức ép giải ngân. Trong kinh tế học gọi đó là hiệntượng đầu tư công lấn áp đầu tư tư nhân.

Làm thế nào để giải quyết được bất cập đangdiễn ra đó?

Cần phải có sự phân nhiệm rõ ràng giữa chính sách tiền tệ (CSTT) và chính sáchtài khóa (CSTK). CSTK là giữ tăng trưởng ổn định kinh tế không để những cú shock lên xuống trongGDP, còn CSTT làm nhiệm vụ ổn định giá cả.

Có nhiều mục tiêu mà chính sách tiền tệ phải gánh còn tài khóa gần như khônggánh phần nào cả. Mọi nhiệm vụ chống lạm phát, ổn định kinh tế đều trên vai chính sách tiền tệtrong khi nó không có công cụ để thực hiện

Thứ hai phải có kỷ luật tài khóa, ở đây là thâm hụt ngân sách không được quácao. Thâm hụt ngân sách đặt ra sức ép huy động trái phiếu, chèn ép khu vực tư nhân. Hơn nữa, nhưvậy là tiền tệ hóa thâm hụt, sẽ lại bơm tiền ra thị trường, tiếp tục gây nên lạm phát.

Thứ ba là áp dụng chính sách nghịch chu kỳ. Khi mọi người hào hứng đầu tư thìNhà nước lại cũng lao vào đầu tư khiến cho kinh tế tăng trưởng nóng, gây bất ổn vĩ mô

Đó là những chính sách điều hành hết sức cơ bản giúp ổn kinh tế vĩ mô. Như thếcác doanh nghiệp mới yên tâm đầu tư, người tiêu dùng yên tâm chi tiêu, phải như thế và không thểkhác được.

Đấy là các biện pháp trung và dài hạn cònngắn hạn trước mắt thì có giải pháp nào không, thưa ông?

Trước tiên phải hạ lãi suất nhanh hơn vì lạm phát đang hạ rất nhanh. Giảm nhưhiện nay là hơi chậm.

Hạ lãi suất nhanh hay chậm thì căn cứ vào lạm phát. Nếu so sánh như bây giờthì lãi suất là 12%, còn lạm phát chỉ 10% như vậy lãi suất là thực dương rồi. Không những thế nhữngtháng tiếp theo, dự báo lạm phát chỉ còn 7-8% thì lãi suất 12% là lãi suất thực dương rấtcao. 

Giảm lãi suất để giảm chi phí cho doanh nghiệp, từ đó kích thích tiêu dùng,đầu tư cho doanh nghiệp, và tạo ra đầu ra cho thanh khoản.

Tiếp đến là giảm một loạt chi phí khác cho nền kinh tế như giảm thuế. Việcgiảm thuế thì giảm về mức tương đương với các nền kinh tế Việt Nam đang cạnh tranh. Ví dụ Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN)là 25% thì về mức 15-20% như các nền kinh tế khác.

Cũng không nên áp đặt thêm các chi phí khác như phí giao thông. Nếu điều chỉnhgiá thì phải điều phối để không cùng một lúc, tạo ra gánh nặng quá lớn, gây shock cho nền kinhtế.

Thứ tư là NHNN phải nhanh chóng giải quyết vấn đề của khu vực ngân hàng. Nếukhông giải quyết nhanh thì không thể bỏ dc lãi suất trần -sàn. Còn trần sàn lãi suất thì kênh tíndụng sẽ không thể hoạt động bình thường.

Đó đều là những biện pháp có tính thị trường chứ không phải là hành chính.

Hiện tại thì khi đầu tư xã hội đi xuống thì đầu tư của chính phủ cũng giảmtheo nhưng đúng ra bây giờ là phải tăng đầu tư công. Tuy nhiên cũng phải thấy rằng dư địa cho tàikhóa không còn nhiều bởi thâm hụt ngân sách quá lớn.

Theo ông tình trạng khó khăn đối với doanhnghiệp sẽ kéo dài bao lâu?

Khó để có thể dự đoán bởi phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Liệu việc tái cấu trúc ngân hàng thế nào? Nhanh hay chậm? Hiệu quả hay không? Kênh tín dụng ngân hàng là cơ bản với nền kinh tế,nên giải quyết được vấn đề của các ngân hàng sẽ tháo gỡ một loạt khó khăn khác của nền kinh tế 

Rồi liệu kinh tế nhà nước có tiếp tục chèn lấn kinh tế tư nhân hay không? Tiếptục phát hành tín phiếu, trái phiếu để hút vốn hay không? 

Đây đều là câu hỏi mà chưa có câu trả lời thỏa đáng. Vì vậy không thể đoánđược là tình hình này sẽ kéo dài trong bao lâu.