Tọa đàm "Gỡ điểm nghẽn thể chế - Khơi thông nguồn lực tư nhân"

Sáng nay, ngày 27/5, Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại TP.HCM tổ chức tọa đàm "Gỡ điểm nghẽn thể chế – Khơi thông nguồn lực tư nhân" với sự tham dự của hơn 50 chuyên gia, doanh nghiệp, thu hút sự quan tâm của hơn 20 cơ quan báo chí.

Tọa đàm diễn ra trong bối cảnh hàng loạt nghị quyết lớn của Bộ Chính trị, Quốc hội và Chính phủ về phát triển khu vực kinh tế tư nhân vừa được ban hành. Nổi bật là Nghị quyết 68 – lần đầu tiên xác định rõ khu vực kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Tọa đàm là diễn đàn để các doanh nghiệp, chuyên gia, cơ quan quản lý… cùng nhìn lại chính sách, tháo gỡ điểm nghẽn và kiến tạo hành động thực chất.

“Cải cách thể chế là giải pháp nhanh nhất, hiệu quả nhất và ‘rẻ’ nhất để hỗ trợ doanh nghiệp”. Các đại biểu khẳng định, từ nghị quyết đến hành động là hành trình cần sự vào cuộc quyết liệt của cả Nhà nước và doanh nghiệp. Khi được tiếp sức bằng chính sách đúng đắn, kinh tế tư nhân sẽ bứt phá, trở thành trụ cột vững chắc của nền kinh tế.

Nghị quyết 68: Chuyển biến thể chế – Thức tỉnh nguồn lực tư nhân

Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Nguyễn Quang Sáng – Phó Giám đốc Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại TP. Hồ Chí Minh – nhấn mạnh lý do tổ chức chương trình bắt nguồn từ yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh loạt nghị quyết lớn về phát triển kinh tế tư nhân vừa được ban hành. Đây là thời điểm thích hợp để lắng nghe, ghi nhận và kết nối những ý kiến đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp với quá trình xây dựng và hoàn thiện chính sách.

Giới thiệu về vai trò, ông Sáng cho biết, Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại TP.Hồ Chí Minh không chỉ là đơn vị truyền thông của quốc gia, mà còn là cầu nối thiết thực giữa tiếng nói doanh nghiệp và các cơ quan hoạch định chính sách. Việc tổ chức các tọa đàm chuyên sâu như lần này là một phần trong nỗ lực xây dựng hệ sinh thái kinh tế đa nền tảng mà VTV đang phát triển tại khu vực phía Nam – nơi tập trung đông đảo doanh nghiệp, đặc biệt là lực lượng doanh nghiệp tư nhân năng động, sáng tạo và tiên phong.

“Chúng tôi mong rằng sẽ tạo được diễn đàn công khai để cộng đồng doanh nghiệp tư nhân nói thẳng, nói thật về những mong mỏi, băn khoăn của mình. Từ các diễn đàn đối thoại thiết thực như thế này, tiếng nói của doanh nghiệp sẽ được lắng nghe nhiều hơn, và chính sách sẽ đến gần thực tiễn hơn.” ông Nguyễn Quang Sáng chia sẻ.  

Chia sẻ tại tọa đàm, TS. Nguyễn Xuân Thành – Giảng viên cao cấp Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright khẳng định, kinh nghiệm quốc tế cho thấy mọi nền kinh tế duy trì được tăng trưởng bền vững đều có điểm chung: khu vực kinh tế tư nhân trong nước phát triển mạnh mẽ và đóng vai trò trung tâm.

Theo ông Thành, Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải tái thúc đẩy tăng trưởng, trong đó việc phát triển khu vực tư nhân không thể chỉ dừng lại ở thông điệp chính trị, mà cần các đột phá thể chế cụ thể.

Ông Thành cũng phân tích các chính sách mới trong Nghị quyết 68, Nghị quyết 139 và các hành động của Chính phủ đã đề ra nhiều hướng tiếp cận nguồn lực cụ thể:  
•    Tiếp cận đất đai: Tái khai thác quỹ đất công chưa sử dụng; hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, công nghệ cao, khởi nghiệp sáng tạo thuê đất khu công nghiệp với diện tích tối thiểu.  
•    Tiếp cận vốn: Đa dạng hóa kênh tín dụng, khơi thông thị trường trái phiếu doanh nghiệp, sửa luật để mở rộng đối tượng được hỗ trợ và đơn giản hóa thủ tục vay vốn.

Đáng chú ý, ông Thành chỉ rõ rằng vấn đề “điểm nghẽn” hiện nay nằm ở thực thi. Việc ban hành chính sách không đủ – điều quan trọng là chính sách đó có tạo được cơ chế tiếp cận nguồn lực công bằng và hiệu quả cho doanh nghiệp hay không.

Về đất đai, ông đề xuất tái khai thác các quỹ đất công chưa sử dụng, hỗ trợ DN thuê đất tại các khu công nghiệp và vườn ươm công nghệ, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ, công nghệ cao, startup sáng tạo.

Về vốn đầu tư, cần đa dạng hóa kênh tín dụng, khơi thông thị trường trái phiếu doanh nghiệp, và sửa đổi luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa theo hướng đơn giản hóa thủ tục, mở rộng đối tượng hỗ trợ. “Chính sách không thể chỉ là khẩu hiệu. Hỗ trợ phải đến từ nguồn lực thực, tránh lặp lại cơ chế xin – cho, và tuyệt đối không nên tạo thêm bộ máy giám sát rườm rà,” TS. Thành thẳng thắn nói.

Vẫn còn đó những điểm nghẽn: Rào cản nằm ở thực thi và tư duy

Tại phiên thảo luận chính của tọa đàm “Gỡ điểm nghẽn thể chế – Khơi thông nguồn lực tư nhân”, các đại biểu khẳng định rằng, dù các chính sách phát triển kinh tế tư nhân đã được ban hành đồng loạt và nhanh chóng, việc thực thi trên thực tế vẫn đang gặp không ít rào cản.

Theo nhiều doanh nghiệp, điểm nghẽn nổi cộm hiện nay gồm:

•    Thủ tục hành chính phức tạp, kéo dài, gây lãng phí thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.
•    Khó khăn trong tiếp cận đất đai và tín dụng, đặc biệt tại cấp địa phương – nơi các chính sách trung ương chưa được triển khai đầy đủ hoặc đồng bộ.
•    Chính sách chưa thống nhất trong áp dụng, dẫn đến việc mỗi cơ quan hiểu và vận dụng luật lệ khác nhau.
•    Khung pháp lý thử nghiệm (sandbox) còn mới và thiếu hướng dẫn thực thi cụ thể, khiến các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gặp khó trong tiếp cận. Đặc biệt, vấn đề tiếp cận nguồn vốn vẫn là trở ngại lớn đối với cả doanh nghiệp nhỏ, vừa và những tập đoàn đang triển khai các dự án quy mô lớn.

Chia sẻ tại tọa đàm, bà Nguyễn Thanh Hương – Giám đốc Đầu tư Tập đoàn Nam Long cho rằng, kể từ khi Nghị quyết 68 được ban hành, cộng đồng doanh nghiệp tư nhân như được tiếp thêm năng lượng và niềm tin. "Đây là bước tiến đáng kể để các doanh nghiệp tự tin hơn khi làm việc với các đối tác quốc tế," bà Hương nói.

Bà Nguyễn Thanh Hương – Giám đốc Đầu tư Tập đoàn Nam Long

Tuy nhiên, bà cũng thẳng thắn nhìn nhận: suốt 3–4 năm qua, việc tạm dừng nhiều dự án bất động sản khiến dòng vốn từ nhà đầu tư nước ngoài chưa thể đổ vào Việt Nam như kỳ vọng. Trong khi đó, nhiều đối tác quốc tế vẫn rất quan tâm đến thị trường Việt Nam và sẵn sàng đầu tư dài hạn.

“Chúng tôi rất mong chính sách sẽ sớm được cụ thể hóa. Khi các nguồn lực được khơi thông, việc tham gia vào các dự án lớn như phát triển đô thị gắn với giao thông (TOD) sẽ trở nên khả thi hơn. Nam Long và các đối tác đã sẵn sàng tham gia nếu cơ chế thực thi minh bạch và kịp thời,” bà Hương nhấn mạnh.

Ông Từ Tiến Phát (ACB): “Muốn khơi thông dòng vốn, cần chính sách cụ thể và thủ tục đơn giản hơn”

Nguồn vốn luôn là mối quan tâm hàng đầu của cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế đang đối mặt với nhiều biến động và chi phí tài chính có xu hướng gia tăng. Phát biểu tại tọa đàm “Gỡ điểm nghẽn thể chế – Khơi thông nguồn lực tư nhân”, ông Từ Tiến Phát – Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) – khẳng định, việc thiết kế một hệ thống chính sách tài chính linh hoạt, thực chất và đồng bộ là chìa khóa để tiếp sức cho doanh nghiệp tư nhân bứt phá.

Ông Từ Tiến Phát, Tổng Giám đốc Ngân hàng ACB (trái), cho rằng cơ chế hỗ trợ lãi suất 2% cho doanh nghiệp nhỏ, đổi mới sáng tạo và ESG là rất cần thiết

Chia sẻ tại sự kiện, ông Phát cho biết hiện ACB đang phục vụ hơn 1 triệu doanh nghiệp, trong đó phần lớn là doanh nghiệp nhỏ, vừa và hộ kinh doanh cá thể – những thành phần nhạy bén nhưng cũng dễ bị tổn thương trước những thay đổi về thị trường và chính sách.  
"Là một ngân hàng tư nhân, chúng tôi thấu hiểu quá trình chuyển dịch của khu vực kinh tế tư nhân. Các doanh nghiệp rất sẵn sàng đầu tư, đổi mới, nhưng họ cần thấy rõ sự cụ thể, minh bạch trong chính sách," ông Phát nhấn mạnh.

Ông cũng đưa ra 4 yếu tố mà doanh nghiệp mong muốn nhất từ hệ thống ngân hàng và chính sách tài chính hiện nay. Một là Giảm chi phí tiếp cận vốn. Thứ hai là thủ tục nhanh gọn hơn. Cuối cùng Số hóa toàn diện và Hướng đến chuyển đổi xanh.

Ông Nguyễn Bá Diệp (MoMo): “Sandbox là bước tiến nếu được triển khai đồng bộ sẽ là bệ phóng cho start up".

Phát biểu tại tọa đàm “Gỡ điểm nghẽn thể chế – Khơi thông nguồn lực tư nhân”, ông Nguyễn Bá Diệp – Đồng sáng lập Tập đoàn công nghệ tài chính MoMo đã mang đến góc nhìn thực tiễn từ hành trình khởi nghiệp của một trong những start up kỳ lân đầu tiên của Việt Nam.

Ông Diệp đánh giá cao việc Nhà nước đã bước đầu thiết lập cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) – một khung pháp lý đặc biệt dành cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Theo ông, đây là một bước tiến rất lớn trong tư duy quản lý, cho phép các doanh nghiệp công nghệ được thử nghiệm mô hình mới trong môi trường pháp lý linh hoạt, từ đó rút kinh nghiệm trước khi mở rộng triển khai.

Ông Diệp nhấn mạnh, điều các doanh nghiệp kỳ vọng không chỉ là sự ra đời của sandbox, mà là cách nó được triển khai đồng bộ trên toàn hệ thống – từ trung ương đến địa phương, từ cơ quan quản lý đến cấp thực thi. Nếu làm được điều đó, sandbox sẽ không chỉ là chính sách mang tính biểu tượng, mà thực sự trở thành “bệ phóng” cho những mô hình kinh doanh đột phá.

“Thời gian tới, nếu việc đẩy mạnh triển khai sandbox được thực hiện nhanh chóng, đồng bộ và có sự lắng nghe từ thực tiễn, đây sẽ là lực đẩy lớn cho hệ sinh thái startup Việt Nam,” ông Nguyễn Bá Diệp nhận định.

Trong phiên thảo luận, các chuyên gia và đại biểu một lần nữa nhấn mạnh: Để thực sự khơi thông nguồn lực tư nhân, điều quan trọng là biến nghị quyết thành hành động cụ thể, nhất là trong bối cảnh Nghị quyết 139 của Chính phủ đang được triển khai đồng bộ.

Phát biểu tại phiên thảo luận, ông Từ Tiến Phát – Tổng Giám đốc Ngân hàng ACB, cho rằng cơ chế hỗ trợ lãi suất 2% cho doanh nghiệp nhỏ, đổi mới sáng tạo và ESG là rất cần thiết. Tuy nhiên, trên thực tế, việc triển khai vẫn còn nhiều rào cản, cả từ phía ngân hàng lẫn doanh nghiệp.  
“Việt Nam đã từng có hai đợt hỗ trợ lãi suất trước đó, nhưng do thủ tục phức tạp và áp lực hậu kiểm nên nhiều ngân hàng và doanh nghiệp đều e ngại tham gia,” ông Phát thẳng thắn nhìn nhận.

Theo ông, chính sách 2% là chưa đủ, mà cần thêm các giải pháp đồng bộ: cắt giảm thủ tục hành chính, số hóa quy trình cấp tín dụng và xây dựng chi tiết hơn về khung tín dụng xanh. Ông cũng cho biết, các ngân hàng tư nhân hiện đã chủ động đưa ra các gói vốn  ưu đãi, vốn xanh và nguồn lực trong nước dồi dào – sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp nếu cơ chế được tháo gỡ.

Từ nghị quyết đến hành động: Cởi trói thể chế – Truyền động lực đến tận cơ sở

Tại phiên thảo luận mở “Từ nghị quyết đến hành động”, các doanh nghiệp đã lên tiếng chia sẻ những vướng mắc thực tế, đồng thời gửi gắm kỳ vọng lớn vào việc triển khai sâu rộng tinh thần cải cách thể chế từ Trung ương đến địa phương.

Phát biểu tại tọa đàm, ông Nguyễn Đình Tùng – Tổng Giám đốc Công ty T&T Vina  nêu rõ thực trạng mà doanh nghiệp trong ngành nông nghiệp đang gặp phải: “quản không được thì cấm” – khiến nhiều sáng kiến và nhu cầu đầu tư bị bó hẹp.

Ông Tùng dẫn chứng cụ thể: Với ngành trồng sầu riêng, nông dân cần vốn lớn nhưng 1–2 năm đầu không có thu hoạch, nên không thể dùng tài sản trên đất để thế chấp vay vốn. Ông đề xuất Chính phủ cần có chính sách công nhận và cho phép thế chấp tài sản hình thành trên đất nông nghiệp, thay vì chỉ chấp nhận sổ đỏ quyền sử dụng đất như hiện nay.

“Nghị quyết thì đã có, tinh thần cũng rất tiến bộ, nhưng nếu không đi sâu vào đời sống thì doanh nghiệp và người dân sẽ không ‘hấp thụ’ được. Chúng tôi rất mong cơ chế sẽ sớm được cụ thể hóa ở cấp thực thi,” ông Tùng nói.

Ở một góc nhìn khác, ông Trần Thành Trọng – Tổng Giám đốc Công ty CP Sáng Ban Mai, Phó Chủ tịch Liên đoàn Doanh nghiệp tỉnh Bình Dương – nhấn mạnh: vấn đề lớn nhất hiện nay không chỉ là quy định, mà là “nỗi sợ trách nhiệm” của cán bộ thực thi.

Ông Trọng cho biết, trong quá trình tham gia Hội đồng giám sát doanh nghiệp, ông nhận thấy nhiều cán bộ cấp địa phương “không dám quyết” vì sợ sai. “Có nhiệm kỳ gần hết rồi mà hồ sơ vẫn chưa được giải quyết. Nếu tinh thần Nghị quyết 68 thực sự đi vào từng cán bộ, từng phòng ban thì thời gian xử lý sẽ rút ngắn rất nhiều,” ông nói.

Ông cũng đặc biệt nhấn mạnh nhiệm vụ số 8 trong Nghị quyết 68 – về xây dựng văn hóa cho cộng đồng doanh nghiệp. “Chính doanh nghiệp cũng phải thay đổi, tuân thủ pháp luật, minh bạch và cùng tạo ra một hệ sinh thái kinh doanh có trách nhiệm. Cải cách thể chế là hai chiều – cả Nhà nước và doanh nghiệp đều phải hành động,” ông Trọng phát biểu.

Đại diện Ngân hàng UOB: “Gỡ điểm nghẽn về vốn cho doanh nghiệp nhỏ và dự án xanh cần hướng dẫn rõ ràng”.

Phát biểu tại tọa đàm “Gỡ điểm nghẽn thể chế – Khơi thông nguồn lực tư nhân”, ông Lim Dyi Chang – Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp, Ngân hàng UOB Việt Nam – cho rằng, khả năng tiếp cận nguồn vốn ưu đãi vẫn là một trong những thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là những doanh nghiệp theo đuổi các dự án phát triển bền vững theo chuẩn ESG.

“Chúng tôi nhận thấy Việt Nam đang có rất nhiều tiềm năng trong các dự án xanh. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn còn e ngại do chi phí tuân thủ tiêu chuẩn ESG khá cao, trong khi chính sách hỗ trợ còn thiếu rõ ràng và cụ thể,” ông Lim chia sẻ.

Theo đại diện UOB, ngân hàng này hiện sẵn sàng cấp vốn cho các dự án xanh, nhưng để triển khai hiệu quả, cần sự đồng hành của các cơ quan quản lý trong việc ban hành hướng dẫn chi tiết về cơ chế tín dụng xanh, từ tiêu chí đánh giá đến quy trình thẩm định, nhằm bảo đảm minh bạch và tạo điều kiện thuận lợi cho cả doanh nghiệp và ngân hàng.

Ông Lim cũng đánh giá cao những chuyển biến tích cực trong nhận thức chính sách của Chính phủ Việt Nam thời gian gần đây. “Qua các nghị quyết mới, chúng tôi thấy rõ Chính phủ đã có bước chuyển lớn, không chỉ dừng lại ở việc thừa nhận ESG là xu hướng, mà còn bắt đầu khuyến khích và thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp hướng đến phát triển bền vững.”

Chính sách và doanh nghiệp cần chuyển động song hành

Khép lại tọa đàm “Gỡ điểm nghẽn thể chế – Khơi thông nguồn lực tư nhân”, các đại biểu cùng thống nhất rằng: để thật sự giải phóng năng lượng của khu vực kinh tế tư nhân, cần một hành trình hai chiều. Trong đó, Nhà nước phải có chính sách quyết liệt, hiệu quả; còn doanh nghiệp cũng cần chủ động đổi mới và thích ứng linh hoạt.

Từ thảo luận, loạt kiến nghị cụ thể đã được đề xuất nhằm hiện thực hóa Nghị quyết 68 và 139:
•    Cắt giảm thực chất ít nhất 30% thủ tục hành chính trước cuối năm 2025 – đúng như cam kết của Chính phủ.
•    Thiết lập cơ chế giám sát độc lập để theo dõi việc thực thi chính sách tại các địa phương, bảo đảm không bị “nghẽn” ở cấp dưới.
•    Tăng cường đối thoại công – tư định kỳ, có sự tham gia của các hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp và đại diện các bộ ngành.
•    Đổi mới mô hình doanh nghiệp, thúc đẩy liên kết chuỗi, chuyển đổi số, nâng cao năng lực quản trị – để tận dụng tối đa không gian chính sách mới.
•    Cải thiện khả năng tiếp cận vốn, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ, đổi mới sáng tạo và các dự án phát triển xanh.

Tinh thần chung của tọa đàm do Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại TP. Hồ Chí Minh tổ chức thể hiện quan điểm: Thể chế thông suốt – doanh nghiệp sẽ bứt phá. Và chính khối doanh nghiệp tư nhân – khi được tháo gỡ những điểm nghẽn về pháp lý, thủ tục và vốn – sẽ trở thành lực đẩy chiến lược cho tăng trưởng kinh tế bền vững, tự chủ và hội nhập sâu rộng trong thời gian tới.

Nguồn VTV9