Tin vui cho Việt Nam từ Chính phủ Mỹ

Mối đe dọa về thuế quan đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ cuối cùng đã kết thúc sau cuộc họp tuần trước giữa Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Janet Yellen và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng. Rủi ro thuế quan đã đeo bám thị trường chứng khoán và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam trong nhiều tháng. Vì vậy, tuyên bố chung này đã giải tỏa nỗi lo của các nhà đầu tư và sẽ giúp cho đồng Việt Nam tăng giá bền vững.

“Không” với biểu thuế, nhưng “có” với tăng giá tiền đồng 

Bộ Tài chính Mỹ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã công bố thỏa thuận chung mang tính ngoại giao được diễn đạt cẩn thận trên trang web của Bộ Tài chính Mỹ  với những trích dẫn như sau: 1) Mỹ sẽ không áp đặt các mức thuế cứng nhắc đối với Việt Nam; và 2) Ngân hàng Nhà nước sẽ cho phép giá trị của đồng Việt Nam tăng phù hợp với nền tảng kinh tế vững mạnh của Việt Nam. Chúng tôi muốn nhấn mạnh 2 đoạn quan trọng nhất trong tuyên bố chung này dưới đây:

Tuyên bố chung Việt - Mỹ rõ ràng ngụ ý rằng các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam đang chịu áp lực đáng kể để cho phép đồng Việt Nam tăng giá. Điều này được củng cố bởi tuyên bố của Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) Katherine Tai rằng “USTR, phối hợp với Bộ Tài chính, sẽ giám sát việc Việt Nam thực hiện các cam kết... liên quan đến việc định giá đồng tiền của mình”. Theo quan điểm của chúng tôi, việc giá trị của đồng Việt Nam tăng đều 2-3%/năm hiện là điều gần như chắc chắn, vì lượng vốn khổng lồ tiếp tục chảy vào trong nước và do Ngân hàng Trung ương Việt Nam sẽ không còn tiếp tục “các biện pháp can thiệp không trung hòa” làm giảm giá trị của đồng Việt Nam trong những năm gần đây.

Ảnh: Quý Hòa.

Chúng tôi ước tính rằng vốn nước ngoài tương đương 10%/GDP đã chảy vào Việt Nam trong năm ngoái, bao gồm cả dòng vốn FDI là 7%/GDP. Dòng vốn đổ vào Việt Nam, cùng với thặng dư tài khoản vãng lai 4,5%/GDP, đã đưa thặng dư cán cân thanh toán (BoP) của Việt Nam lên 7%/GDP trong năm 2020 và chúng tôi kỳ vọng thặng dư BoP là 5% trong năm 2021. Điều này giải thích tại sao giá trị của đồng Việt Nam vẫn rất vững chắc trong năm nay và thậm chí còn tăng giá nhẹ trong những tuần gần đây, bất chấp tình hình COVID-19 của Việt Nam đang xấu đi.

Một chiến thắng lớn cho Việt Nam ở nhiều phương diện

Chính phủ Mỹ đã chấm dứt đe dọa áp đặt thuế quan đối với Việt Nam bất chấp thặng dư thương mại của Việt Nam tăng cao, hoặc thực tế là Việt Nam tiếp tục vượt quá tiêu chí của Bộ Tài chính Mỹ để bị coi là nước thao túng tiền tệ. Diễn biến này thể hiện mong muốn mạnh mẽ của các nhà hoạch định chính sách Mỹ trong việc duy trì quan hệ hữu nghị với Việt Nam để thúc đẩy quan hệ bền chặt giữa cả 2 nước.

Ngoài việc không có thuế quan sẽ khuyến khích dòng vốn FDI, thỏa thuận này cũng sẽ mang lại lợi ích rất nhiều cho Việt Nam trong dài hạn bằng cách: 1) Kích thích dòng vốn từ các nhà đầu tư tài chính nước ngoài (tức là dòng vốn FII) vì các nhà đầu tư đó ưu tiên các quốc gia ổn định, hoặc có nội tệ tăng giá, 2) Khuyến khích các công ty trong nước cải thiện khả năng cạnh tranh và 3) Nâng cao mức sống của người tiêu dùng trong nước bằng cách thúc đẩy sự phát triển hơn nữa nền kinh tế nội địa của Việt Nam. Về #2 và #3, “những con hổ châu Á” phát triển thịnh vượng nhờ sản xuất xuất khẩu, nhưng hầu hết các quốc gia đó phụ thuộc vào sản xuất theo định hướng xuất khẩu quá lâu, dẫn đến việc định giá đồng tiền của họ bị điều chỉnh thấp hơn một cách có chủ đích trong nhiều năm.

Khi một quốc gia hạ giá đồng tiền của mình một cách có chủ đích để hỗ trợ xuất khẩu, chất lượng cuộc sống của người dân sẽ bị ảnh hưởng (ví dụ, tiêu dùng trung bình chiếm 53%/GDP ở Trung Quốc trong 10 năm qua so với gần 70% ở Mỹ) và khi tiền tệ được định giá thấp sẽ tạo ra sự kém hiệu quả và các động lực bị biến dạng mà cuối cùng gây bất lợi cho hầu hết các công ty nội địa. 

Ngược lại, đồng tiền Việt Nam tăng giá sẽ giúp đất nước thoát khỏi “bẫy thu nhập trung bình” bằng cách khuyến khích đổi mới vì các công ty trong nước sẽ không thể dựa vào mức tỉ giá hối đoái rẻ để cạnh tranh. Tuy nhiên, lương công xưởng của Việt Nam thấp hơn 2/3 so với ở Trung Quốc, vì vậy Việt Nam sẽ vẫn giữ được lợi thế cạnh tranh trong nhiều năm tới.

Thái độ không can thiệp hiện tại của các nhà hoạch định chính sách Mỹ đối với thặng dư thương mại của Việt Nam diễn ra trong bối cảnh căng thẳng Mỹ - Trung đang diễn ra, mà các nhà hoạch định chính sách đang phản ứng bằng cách tăng cường can dự của Mỹ ở khu vực Đông Nam Á. Chúng tôi tin rằng điều này mở ra cơ hội to lớn cho Việt Nam hưởng lợi từ sự hỗ trợ kinh tế của Mỹ, khi Mỹ dễ tiếp nhận hàng xuất khẩu của Việt Nam.