English
Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Một cái nhìn đa chiều về TPP
Sau đó, Australia, Peru, Việt Nam, Malaysia, Canada, Mexico và Nhật Bảnlần lượt tham gia vào TPP, đưa tổng số thành viên TPP hiện nay lên thành 12. Khởi động từ tháng3/2010, đàm phán TPP đến nay đã trải qua 19 phiên chính thức và nhiều phiên giữa kỳ. TPP được kỳvọng là mô hình mới về hợp tác kinh tế khu vực, tạo thuận lợi tối đa cho thương mại, đầu tư và nếucó thể sẽ trở thành hạt nhân để hình thành FTA chung cho toàn khu vực châu Á - Thái BìnhDương.
Cơ hội lớn về quan hệthương mại
Việt Nam có vai trò quan trọng đối với các nướctrong đàm phán TPP, bởi Việt Nam là quốc gia có thị trường đáng kể, có thể đem lại giá trị gia tăngtương đối lớn cho các nước tham gia đàm phán. Kể cả với Australia, Nhật Bản, Chile, New Zealand vàSingapore - những nước đã có FTA với nước ta - việc Việt Nam vào TPP vẫn mang lại nhiều lợi ích,đặc biệt là trong những lĩnh vực mà Việt Nam chưa có nhiều cam kết với họ, ví dụ như dịch vụ và đầutư. Đối với Việt Nam, việc tham gia vào TPP có thể đem lại một số tác động tích cực nhưsau:
Đầu tiên, TPP sẽ giúp Việt Nam cân bằng được quanhệ thương mại với các khu vực thị trường trọng điểm, tránh phụ thuộc quá mức vào một khu vực thịtrường nhất định. Số liệu thống kê cho thấy, khu vực Đông Á, bao gồm ASEAN, Trung Quốc, Đài Loan,Hồng Kông, Nhật Bản và Hàn Quốc luôn chiếm tỷ trọng rất lớn trong kim ngạch xuất nhập khẩu của ViệtNam, thường xuyên ở mức trên 60%, nếu tính riêng nhập khẩu thì lên tới trên 75%. Với sự gần gũi vềvị trí địa lý, việc Đông Á chiếm tỷ trọng lớn trong quan hệ thương mại với Việt Nam là việc khótránh. Tuy nhiên, tỷ trọng trên là quá lớn, có thể tiềm ẩn rủi ro khi kinh tế Đông Á có biến độngbất lợi. Đàm phán và ký kết FTA với một số thị trường trọng điểm như Mỹ, EU có thể giúp chúng takhắc phục tình trạng mất cân đối này.
Thứ hai, quan hệ thương mại tự do với các thịtrường lớn như Mỹ, Canada và việc Nhật Bản xóa bỏ thuế nhập khẩu cho hàng nông sản trong TPP, sẽ làcú hích thực sự cho xuất khẩu của Việt Nam. Theo tính toán của các doanh nghiệp, nếu thuế nhập khẩuđược hạ về mức 0% thì hàng dệt may và giày dép Việt Nam sẽ đứng trước cơ hội lớn trong việc mở rộngthị phần trên thị trường các nước TPP, trong đó có thị trường Mỹ. Cơ hội cho các sản phẩm xuất khẩuchủ lực khác như thủy sản, đồ gỗ và nông sản cũng rất lớn.
Lợi ích thứ ba là cơ hội tiếp cận các thị trườngrộng lớn gồm Mỹ, Nhật Bản, Canada với thuế nhập khẩu bằng 0%, kết hợp với các cam kết rõ ràng hơnvề cải thiện môi trường đầu tư và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ chắc chắn sẽ góp phần thu hút vốn đầutư nước ngoài vào Việt Nam, nhất là của các tập đoàn lớn. Nếu biết tận dụng thời cơ này, Việt Namsẽ hưởng lợi lớn từ làn sóng đầu tư mới, tạo ra nhiều công ăn việc làm, hình thành năng lực sảnxuất mới để tận dụng các cơ hội xuất khẩu và tham gia các chuỗi giá trị trong khu vực và toàn cầudo TPP đem lại.
Cuối cùng nhưng rất quan trọng, với các cam kếtsâu và rộng hơn WTO, TPP sẽ giúp nền kinh tế Việt Nam phân bổ lại nguồn lực theo hướng hiệu quảhơn, từ đó hỗ trợ tích cực cho quá trình tái cơ cấu và đổi mới mô hình tăng trưởng. Ngoài ra, doTPP hướng tới môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch hóa quy trình xây dựng chính sách vàkhuyến khích sự tham gia của công chúng vào quá trình này, cho nên sẽ có tác dụng rất tốt để hoànthiện thể chế kinh tế cũng như tăng cường cải cách hành chính.
Thách thức lớn nhất:Sức ép cạnh tranh?
Bên cạnh các yếu tố tích cực đã nêu ở trên, việctham gia vào TPP cũng tiềm ẩn một số thách thức, trong đó được nói tới nhiều nhất là sức ép cạnhtranh. Thách thức này xuất phát từ việc giảm thuế nhập khẩu về 0%, mở cửa thị trường dịch vụ, đầutư và mua sắm chính phủ trong khuôn khổ TPP.
Trong thực tế, thách thức về sức ép cạnh tranh do giảmthuế nhập khẩu về 0% là có nhưng không lớn, bởi trong số 11 đối tác TPP hiện tại, nước ta đã cóquan hệ FTA với 7 nước, bao gồm: Brunei, Malaysia, Singapore, Australia, Chile, New Zealand, NhậtBản. Trong tương lai gần, dù có tham gia hay không tham gia TPP, thuế nhập khẩu áp dụng cho hànghóa của những nước này vẫn được hạ về 0%, nên tác động tăng thêm của việc tham gia vào TPP, nếu cócũng không lớn.
Với những nước mà ta chưa có quan hệ FTA, gồm: Mỹ, Canada, Mexico và Peru thì hoặclà có cơ cấu xuất nhập khẩu mang tính bổ sung hơn là cạnh tranh với cơ cấu xuất nhập khẩu của ta(như Mỹ và Canada) hoặc là không có triển vọng thâm nhập thị trường Việt Nam với mức độ đủ lớn đểgây ra sức ép cạnh tranh (như Peru, Mexico).
Nếu đi sâu phân tích cơ cấu xuất khẩu của các nướcTPP, có thể thấy những ngành sản xuất của Việt Nam thực sự gặp khó khăn sẽ là ôtô, thịt lợn, thịtbò và đường. Các ngành bị tác động tương đối mạnh bao gồm thực phẩm chế biến, rượu và hóa phẩm tiêudùng.
Các mặt hàng vốn vẫn được bảo hộ cao như muối, lá thuốc lá, trứng gia cầm, thép, giấy… có thểkhông đáng ngại, lý do là các nước TPP hoặc không xuất khẩu hoặc hướng đến phân khúc thị trườngkhác so với sản xuất trong nước.
Riêng với xăng dầu, nếu xóa bỏ thuế nhập khẩu Việt Nam sẽ mất đimột trong các công cụ điều hành giá quan trọng. Đây là tác động mà các cơ quan quản lý nhà nước sẽphải tính đến một cách cẩn trọng. Trong lĩnh vực dịch vụ, cần nhớ rằng, sau 7 năm thực hiện cam kếtgia nhập WTO, thị trường Việt Nam đã tương đối mở. Sức ép cạnh tranh từ TPP, nếu có sẽ xuất hiện ởba ngành chính: ngân hàng, phân phối và phần nào đó là viễn thông giá trị gia tăng.
Trong lĩnh vực mua sắm chính phủ, tác động củaviệc mở cửa thị trường tuy có, nhưng ở mức chấp nhận được bởi với một số thiết kế đặc thù trong bảnchào, việc mở cửa thị trường sẽ diễn ra từ từ, giúp các nhà thầu Việt Nam có thêm thời gian để làmquen với sức ép cạnh tranh. Một thách thức nữa cũng hay được nhắc tới, nhất là trong bối cảnh khókhăn của ngân sách nhà nước năm 2013, chính là rủi ro thất thu ngân sách. Giảm thuế nhập khẩu sẽdẫn tới giảm thu ngân sách, nhưng tính toán của các chuyên gia cho thấy thách thức này không lớn vàviệc giảm thu từ thuế nhập khẩu, nếu có cũng sẽ được bù đắp từ các nguồn khác.
Tuy nhiên, có hai việc cần lưu ý ở đây. Thứ nhất,việc giảm thu sẽ diễn ra từ từ bởi Việt Nam sẽ giảm thuế nhập khẩu theo lộ trình. Thứ hai, khi ViệtNam giảm thuế nhập khẩu, hàng nhập từ Mỹ và các nước TPP có khả năng tăng lên và số thu từ thuế giátrị gia tăng (loại thuế không phải xóa bỏ trong các FTA), vì vậy cũng tăng lên. Thậm chí không loạitrừ khả năng không những đủ bù đắp cho thuế nhập khẩu bị giảm mà còn tăng thu cho ngân sách nhànước. Hiệu ứng này đã được kiểm định trên thực tế. Cụ thể, sau khi gia nhập WTO, dù ta giảm thuếnhập khẩu nhưng tổng thu từ hàng hóa nhập khẩu vẫn tăng đều qua các năm.
Tóm lại, đánh giá đầy đủ tác động của một hiệpđịnh thương mại toàn diện, có mức độ cam kết sâu như Hiệp định TPP là việc khó và phức tạp. Nhữnggì đã trình bày ở trên, vì vậy chỉ góp phần đưa ra một góc nhìn về cơ hội và thách thức của việcViệt Nam tham gia vào TPP.
_17154588.png)
_399399.jpg?w=158&h=98)
_221453960.jpg?w=158&h=98)
