Thời của trái phiếu xanh

Giới đầu tư đã quá quen thuộc với các loại trái phiếu như trái phiếu chính phủ,trái phiếu doanh nghiệp. Nhưng có lẽ trái phiếu xanh (green bond) chưa được nhiều nhà đầu tư, nhấtlà nhà đầu tư trong nước, biết đến. Nhưng sắp tới, điều này sẽ thay đổi khi việc bảo vệ môi trườngtrong kinh doanh trở thành một đòi hỏi tất yếu của xã hội.

Trái phiếu xanh ra đời vào năm 2008. Tổ chức phát hành là Ngân hàng Thế giới (WB)với mục đích tài trợ vốn cho các dự án môi trường của mình. Tổng giá trị phát hành khá nhỏ, chỉ vàichục triệu USD vì khi đó, sự quan tâm của nhà đầu tư dành cho loại trái phiếu này chưa cao. Thếnhưng, vào tháng 2 năm ngoái, Công ty Tài chính Quốc tế (IFC) của WB đã phát hành được tới 1 tỉ USDtrái phiếu xanh, một số tiền đủ lớn để các nhà quản lý vốn chuyên nghiệp phải chú ý.

Đến tháng 11 cùng năm, tập đoàn năng lượng của Pháp EDF đã phát hành được 1,9 tỉUSD trái phiếu xanh. Đây là sự kiện quan trọng cho thấy chủ thể phát hành trái phiếu xanh không chỉlà định chế tài chính quốc tế mà doanh nghiệp cũng đã bắt đầu tham gia. Sau EDF, Toyota đã pháthành thành công 1,75 tỉ USD để tài trợ vốn cho dự án sản xuất xe hơi chạy bằng điện và xe lai điệncủa mình.

Ngày 19.3 năm nay lại tiếp tục đánh dấu một cột mốc phát triển mới của trái phiếuxanh khi tập đoàn hàng tiêu dùng Unilever phát hành được 415 triệu USD trái phiếu. Đây có thể xemlà một cột mốc quan trọng vì trước đó, các đợt phát hành trái phiếu xanh như của EDF và Toyota làđể phục vụ các dự án phát triển sản phẩm thân thiện với môi trường, trong khi mục tiêu phát hànhcủa Unilever là nhằm giảm thiểu tác động môi trường trong các hoạt động thường ngày của mình.

Tờ Economist tin rằng dù vẫn còn một số khó khăn, nhưng nhìn chung thị trườngtrái phiếu xanh đang cất cánh khi việc phát hành thành công của Unilever đã đưa tổng giá trị pháthành trái phiếu xanh từ đầu năm đến nay lên tới 6 tỉ USD, gấp 4 lần so với cùng kỳ năm trước. TheoNgân hàng HSBC, giá trị phát hành trái phiếu xanh trong năm nay sẽ tăng gấp hơn 2 lần so với nămtrước, có thể đạt đến 25 tỉ USD. Còn Ngân hàng Thụy Điển SEB thì dự báo trái phiếu xanh sẽ chiếmkhoảng 10-15% tổng thị trường trái phiếu doanh nghiệp vào năm 2020.

Sự quan tâm của giới đầu tư tài chính chuyên nghiệp đối với trái phiếu xanh cũngngày càng lớn. Trong các thương vụ bảo lãnh phát hành trái phiếu xanh gần đây do Ngân hàng Citithực hiện, có tới 55% lượng mua đến từ các công ty quản lý quỹ và 45% còn lại từ các nhà đầu tưkhác như công ty bảo hiểm hay quỹ hưu trí.

Hiện tại, các công cụ và chính sách hỗ trợ thị trường giao dịch trái phiếu xanhđang được các định chế tài chính gấp rút thực hiện. Ngày 12.3, chỉ số đầu tiên dành cho trái phiếuxanh đã được Solactive, công ty chuyên xây dựng chỉ số có trụ sở tại Frankfurt (Đức), đưa ra thịtrường, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư theo dõi thị trường này.

Gần đây, một nhóm 25 ngân hàng quốc tế, trong đó có Merrill Lynch, Citi, CréditAgricole Corporate & Investment Bank, JPMorgan Chase đã cùng nhau xây dựng các nguyên tắc xácđịnh tiêu chuẩn đánh giá trái phiếu xanh, quy trình phát hành và yêu cầu các công ty đưa ra kếhoạch chi tiết sử dụng nguồn vốn huy động này.

"Thời đại của trái phiếu xanh đã đến. Chúng tôi đang nhìn thấy xu hướng sử dụngthị trường trái phiếu để huy động vốn cho nền kinh tế sản sinh ít carbon hơn", HSBC nhận định.

Hướng tới nền kinh tế xanh, phát triển bền vững cũng là điều Việt Nam đang thựchiện. Đại hội Đảng lần thứ 7, khóa 11 đã ban hành Nghị quyết về việc đối phó biến đổi khí hậu, nângcao hiệu quả quản lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường.

Tuy vậy, việc triển khai chủ trương này không phải là điều dễ dàng khi vấp phảimột trong những hạn chế lớn nhất: thiếu vốn đầu tư. Do đó, trái phiếu xanh có thể trở thành kênhhuy động vốn quan trọng cho Việt Nam để biến các chủ trương này thành hiện thực, giống như trườnghợp của thành phố Ontario.

Mùa thu năm ngoái, chính quyền thành phố Ontario đã lên kế hoạch trở thành địaphương đầu tiên ở Canada phát hành trái phiếu xanh để tài trợ các dự án hạ tầng thân thiện với môitrường. Theo dự kiến, kế hoạch này sẽ được thực hiện trong năm nay.

Riêng đối với các doanh nghiệp, trái phiếu xanh sẽ là công cụ tốt để họ có thểthực hiện các dự án năng lượng tái tạo như điện gió, năng lượng mặt trời hay đầu tư hệ thống xử lýchất thải, giảm thiểu tác động xấu lên môi trường. Hiện tại, Việt Nam đang thực hiện nhiều dự ánphát triển năng lượng tái tạo như điện gió tại miền Trung, hay dự án sản xuất pin mặt trời của Côngty Năng lượng Mặt Trời Đỏ ở TP.HCM.