Thiết lập chuỗi cung ứng Mỹ tại Việt Nam

Một báo cáo mới đây của Viện Brookings cho thấy, cùng việc tỉ trọng hàng hóa Trung Quốc trong lượng hàng Mỹ nhập khẩu giảm thì tỉ trọng hàng hóa từ các nước khác ở châu Á, bao gồm Việt Nam, lại tăng tương đương (tăng 4 điểm phần trăm từ năm 2018-2021). Sự gia tăng vừa nêu đến từ một số mặt hàng như đồ chơi, dụng cụ thể thao, đồ nội thất và điện thoại di động. Mức tăng đặc biệt lớn đã được ghi nhận trong 3 dòng sản phẩm: phụ kiện máy tính, linh kiện bán dẫn và thiết bị viễn thông.

Gửi thông điệp mới 

Những con số này khẳng định sự dịch chuyển ngày càng mạnh mẽ của chuỗi cung ứng Mỹ đến châu Á cũng như Việt Nam. Mới đây, đại diện hơn 50 công ty, tập đoàn Mỹ, trong đó có các hãng quốc phòng, dược phẩm, công nghệ... sang Việt Nam để thảo luận về các cơ hội đầu tư và kinh doanh. Đoàn do nguyên Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN (USABC), dẫn đầu cùng nhiều doanh nghiệp lớn của Mỹ tham gia như SpaceX, Netflix, Boeing, Lockheed Martin, Bell, Pfizer, Apple, Coca-Cola và PepsiCo...

Việc một phái đoàn thương mại lớn nhất của Mỹ từng đến Việt Nam gửi đến nhiều thông điệp mới. Trước hết, chuyến đi khẳng định chiến lược mà Mỹ đang theo đuổi là thiết lập lại chuỗi cung ứng toàn cầu theo hướng “tự chủ, an toàn”. Theo đó, họ nhắm đến các quốc gia là đối tác “thân thiện” và giảm việc quá phụ thuộc chuỗi cung ứng vào một quốc gia nào đó nên dịch chuyển, tìm kiếm điểm đầu tư mới, trong đó Việt Nam đang nổi lên là điểm đến đầu tư được lựa chọn.

“Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ nên nhiều tập đoàn lớn muốn được thâm nhập. Đối với những nền kinh tế trong khu vực như Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan..., chuyện này không phải là mới, nhưng đối với một số tập đoàn Mỹ, đây là một bước trong chiến lược toàn cầu hóa của họ. Họ muốn mở rộng hoạt động thương mại tại Việt Nam, ví dụ SpaceX muốn bán vệ tinh cung cấp mạng, Netflix muốn đẩy mạnh truyền hình số, Boeing muốn bán máy bay... Họ cũng muốn liên doanh hay mở nhà máy sản xuất hoặc mua hàng hóa từ Việt Nam”, ông Louis Nguyễn, Chủ tịch Hội đồng Quản trị và CEO Công ty Quản lý Quỹ Đầu tư Saigon Asset Management (SAM), nhận định. Bản thân đại diện của SAM cũng tham gia thương vụ tập đoàn tài chính Mỹ DFC rót 200 triệu USD vào SeABank của Việt Nam.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, dòng vốn đầu tư trực tiếp của Mỹ đang chảy khá mạnh vào Việt Nam. Lũy kế đến ngày 20/12/2022, tổng vốn đầu tư từ Mỹ vào Việt Nam đạt 11,42 tỉ USD với 1.216 dự án. Với số vốn này, Mỹ hiện xếp thứ 11 trong danh sách các quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư nhiều nhất vào Việt Nam.

Ông Alex Tatsis, Trưởng phòng Kinh tế, Tổng Lãnh sự quán Mỹ tại TP.HCM, đánh giá vai trò của Việt Nam ngày càng quan trọng trong chuỗi cung ứng từ chất bán dẫn phục vụ sản xuất điện thoại và ô tô đến tấm pin mặt trời... “Thương mại 2 chiều giúp Việt Nam phát triển kinh tế trong nước và xuất khẩu sang các thị trường trên toàn thế giới. Đó là lý do Mỹ đang đầu tư để giúp Việt Nam tăng cường vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu về dài hạn”, ông Alex  Tatsis nói.

Việt Nam được nhìn nhận là quốc gia hưởng lợi lớn từ việc dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc. Cơ hội này giúp Việt Nam củng cố vị trí “công xưởng mới” tại Đông Nam Á, thu hút nhiều tập đoàn công nghệ toàn cầu như Intel, Samsung, LG, Foxconn... Riêng các tập đoàn của Mỹ đã chuyển dịch nhập khẩu nhiều mặt hàng sang một số nước Đông Nam Á, đặc biệt là các sản phẩm như linh kiện bán dẫn hay thiết bị viễn thông.

Để Mỹ trở thành nhà đầu tư số 1

Trong chuyến thăm Việt Nam lần này của đoàn doanh nghiệp Mỹ, Hiệp hội Thương mại Mỹ (AmCham) cho biết, một trong các vấn đề được doanh nghiệp Mỹ quan tâm là việc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam. “Để đạt được mục tiêu phát thải ròng carbon bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam cần phải ưu tiên các nguồn năng lượng có giá cả phải chăng và bền vững về mặt xã hội. Quá trình này sẽ yêu cầu hỗ trợ tài chính và kỹ thuật từ các nguồn lực bên ngoài”, đại diện AmCham cho biết.

Đây là thị trường lớn hứa hẹn tạo ra những dịch chuyển lớn có tính bước ngoặt đối với nhiều lĩnh vực cạnh tranh toàn cầu. Mỹ cạnh tranh trực tiếp với châu Âu về công nghệ xanh khi theo EC, đầu tư toàn cầu vào quá trình chuyển đổi xanh sẽ tăng gấp 3 lần vào năm 2030 từ 1.000 tỉ USD trong năm 2022.

Nghiên cứu của Brookings cho thấy chuỗi sản xuất cung ứng cho thị trường Mỹ đã dịch chuyển từ Trung Quốc sang nhiều nước Đông Nam Á, trong đó nổi trội là Việt Nam. Điển hình, Mỹ áp đặt thuế cao đối với các sản phẩm năng lượng mặt trời của Trung Quốc vào năm 2012 khiến cho việc xuất khẩu tấm pin mặt trời của Trung Quốc sang Mỹ đã giảm xuống gần như bằng 0. Trong khi đó, số lượng sản phẩm của mặt hàng này do Đông Nam Á xuất khẩu sang Mỹ đã tăng vọt và Việt Nam là một trong những nhà cung cấp chính.

Đại diện của Boeing đề nghị Việt Nam có chính sách khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam sản xuất nhiên liệu hàng không bền vững (SAF). Bởi ngành hàng không nếu sử dụng nhiên liệu bền vững có thể giảm phát thải tới 80%. Điều này phù hợp với mục tiêu giảm phát thải về 0 đến năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết. “Nếu Việt Nam có chính sách tốt cho sản xuất nguyên liệu hàng không bền vững thì Boeing sẵn sàng kêu gọi các nhà đầu tư đến Việt Nam”, đại diện Boeing cho biết.

Lời đề nghị của hãng hàng không lớn nhất thế giới như Boeing mang lại nhiều kỳ vọng cho ngành công nghiệp hàng không của Việt Nam. “Doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng ngành hàng không muộn hơn so với một số nước nhưng Việt Nam đang trở thành điểm đến của nhiều doanh nghiệp hàng đầu thế giới. Vì thế, đây là cơ hội rất lớn cho doanh nghiệp Việt Nam. Nếu chúng ta quyết tâm, tìm ra được cách thức thì doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp lớn”,  ông Dương Nguyên Thành, Phó Giám đốc Điều hành Công ty Công nghiệp HAAST Việt Nam, nhận định.

Ông Vũ Tú Thành, Phó Giám đốc khu vực USABC, cho hay một số công ty Mỹ đánh giá Việt Nam là một trung tâm sản xuất và cung cấp dịch vụ cho người tiêu dùng ngày càng phát triển với tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt hơn 8% năm ngoái. Tiêu biểu là quỹ đầu tư lớn nhất thế giới KKR hiện quản lý danh mục đầu tư lên tới 500 tỉ USD và đã đầu tư hơn 1 tỉ USD vào các công ty ở Việt Nam như Vingroup, Masan...

Trong chuyến thăm của đoàn doanh nghiệp Mỹ, đại diện quỹ này cho biết sẵn sàng hỗ trợ các doanh nghiệp Việt gia nhập chuỗi cung ứng toàn cầu. “Bất chấp những trở ngại và thách thức được dự báo đối với nền kinh tế Việt Nam năm nay, cộng đồng doanh nghiệp Mỹ vẫn tin tưởng mạnh mẽ vào triển vọng tăng trưởng và sự lãnh đạo của Chính phủ Việt Nam”, ông Ted Osius thuộc USABC nhấn mạnh.

Cửa hàng của Nike tại TP.HCM. Ảnh: TL

Việt Nam đang đặt ra nhiều tham vọng với những cột mốc vào năm 2030 và năm 2045 trở thành nền kinh tế phát triển, cũng như mục tiêu chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức... Việc thu hút đầu tư từ Mỹ mang lại cơ hội tiếp cận công nghệ nguồn cao hơn như năng lượng xanh, bao gồm cả năng lượng của tương lai là hydro xanh, kinh tế số, y tế, chip bán dẫn... 

Ông John Rockhold, Chủ tịch AmCham Hà Nội, cũng cho biết doanh nghiệp Mỹ rất quan tâm đến môi trường đầu tư tại Việt Nam, nhất là trong các lĩnh vực tăng trưởng xanh. Hiện có hàng ngàn tỉ USD từ nhà đầu tư Mỹ chờ cơ hội đầu tư vào các lĩnh vực năng lượng xanh, logistics, cơ sở hạ tầng cảng biển, đường sắt của Việt Nam.

“Tất cả các kế hoạch của quý vị đều trùng với mong muốn của chúng tôi. Đây đều là các lĩnh vực mà Việt Nam đang khuyến khích đầu tư. Vấn đề là chúng ta có tìm được cách thức để hợp tác hay không”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu Tư Nguyễn Chí Dũng nói.

“Doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia vào chuỗi cung ứng bằng cách liên lạc trực tiếp với những tập đoàn Mỹ hay qua Lãnh sự quán Mỹ, chuẩn bị các chứng nhận theo tiêu chuẩn quốc tế, đẩy mạnh quản trị kinh doanh và ESG... Về vốn, Chính phủ Mỹ có US DFC, US EXIM Bank có thể đầu tư hay cho vay với lãi suất ưu đãi trong thời gian dài hạn nếu doanh nghiệp Việt Nam có thể chứng minh được ESG hay mua thiết bị, hàng hóa từ nước Mỹ. Về nhân lực và kỹ thuật, những tập đoàn lớn sẽ có chương trình hỗ trợ chuỗi cung ứng. Cùng lúc, các công ty có thể tiếp cận những nguồn vốn, quỹ đầu tư chuyên môn ủng hộ lĩnh vực này”, ông Louis Nguyễn thuộc SAM tư vấn.

Có thể bạn quan tâm 

Lãi suất đảo chiều, tiền tệ đã nới lỏng?