Thị trường logistics: Cuộc chiến David & Goliath

Hiện nay, cơ sở hạ tầng từ đường giao thông, cảng biển đến khu công nghiệp logistics ngày càng hoànthiện, mở ra cơ hội phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực logistics ở Việt Nam.

Theo lộ trình WTO, thời gian để Việt Nam mởrộng cửa thị trường này cho các doanh nghiệp nước ngoài tham gia đã cận kề. Sự đổ bộ của các doanhnghiệp nước ngoài và những nỗ lực tìm kiếm vị trí trên sân nhà của các doanh nghiệp trong nước đangtạo nên bức tranh đa sắc màu trên một thị trường tiềm năng.

Thấy gì sau thương vụ lớn của DHL Supply Chain?

Thị trường logistics Việt Nam gần đây ghi nhậnthương vụ đầu tư gần 13 triệu USD của DHL Supply Chain khi đưa vào hoạt động trung tâm phân phốithứ hai có diện tích 10.000m2 tại tỉnh Bắc Ninh.

Điều này nằm trong kế hoạch mở rộng đầu tư củacông ty tại khu vực miền Bắc, giúp tăng diện tích kho bãi từ 91.000m2 hiện nay lên hơn 141.000m2 vàphát triển đội xe lên 100 chiếc vào năm 2015.

Sự chuẩn bị này, theo đánh giá của lãnh đạo DHLSupply Chain là nhằm vào lĩnh vực bán lẻ, hàng tiêu dùng, công nghệ và ôtô tại thị trường Việt Nam- vốn dĩ được dự báo sẽ phát triển mạnh trong vài năm tới. Hiện tại tỷ lệ tăng trưởng của thịtrường logistics Việt Nam đạt khoảng 25%/năm.

Theo Bộ Công Thương, dịch vụ logistics ở Việt Namchiếm từ 15 - 20% GDP, đạt khoảng 12 tỷ USD/năm, một khoản tiền rất lớn và gắn với toàn bộ khâu lưuthông, phân phối của nền kinh tế. Nếu chỉ tính riêng khâu quan trọng nhất của logistics là vận tải,chiếm từ 40 - 60% chi phí thì đã là một dịch vụ khổng lồ.

Việt Nam cũng là một thị trường mới nổinên nhu cầu thuê ngoài các dịch vụ logistics có triển vọng sẽ gia tăng nhanh chóng.

Không bỏ qua cơhội kiếm tìm lợi nhuận, nhiều hãng logistics lớn trên thế giới đã có mặt tại Việt Nam như: MaerskLogistics, APL Logistics có NYK Logistics, MOL Logistics… Lý giải về việc Việt Nam hấp dẫn các côngty logistics hàng đầu thế giới, các chuyên gia cho rằng, sau khi gia nhập WTO, Việt Nam được nhiềunhà đầu tư nước ngoài lựa chọn như một trung tâm sản xuất của thế giới, sau Trung Quốc và Ấn Độ. Vìthế, các công ty logistics nước ngoài rất tự tin vào tiềm năng phát triển tại thị trường ViệtNam.

Cuộc đua mỗi lúc một căng

Những năm qua, đối diện với các đối thủ lớn có tiềmlực mạnh về vốn, công nghệ, nhân lực, các doanh nghiệp trong nước bộc lộ nhiều lỗ hổng và rớt lạiđằng sau trong cuộc đua tranh giành thị phần. Sự thua kém của các doanh nghiệp trong nước xuất pháttừ sự chuyển dịch chậm theo xu thế phát triển của dịch vụ này trên thế giới.

Hiện các doanh nghiệpnước ngoài đã tiến đến đáp ứng dịch vụ logistics bên thứ tư (4PL), tức gắn kết các nguồn lực, tiềmnăng và cơ sở vật chất, khoa học kỹ thuật với các tổ chức khác để thiết kế, xây dựng và vận hànhcác giải pháp chuỗi logistics hoặc logistics bên thứ năm (5PL): cung cấp hệ thống thông tin tíchhợp để đảm bảo dòng thông tin liên tục và tăng khả năng kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng.

Trong khiđó, các doanh nghiệp trong nước vẫn loay hoay với những dịch vụ đơn giản như giao nhận và vậnchuyển hàng hóa bằng đường bộ, đại diện cho các công ty vận chuyển thông báo đến khách hàng tìnhhình vận chuyển hàng hóa, phát hành lệnh giao hàng khi tàu cập cảng, hoặc đại diện các hãng tàu thuphí…. Thực chất đây chỉ là việc làm thuê cho các hãng tàu nước ngoài.

Vì chỉ có thể thực hiện một hai công đoạn trongchuỗi cung ứng và không gắn kết được với doanh nghiệp xuất khẩu (do không đủ năng lực cung ứng dịchvụ logistics toàn diện) nên các doanh nghiệp trong nước không thể cạnh tranh với doanh nghiệp ngoạimà chuyển qua cạnh tranh nội bộ về giá, dẫn đến cuộc "đua giá" xuống đáy, giúp doanh nghiệp nướcngoài thêm hưởng lợi.

Mặt khác, lĩnh vực quan trọng nhất trong logisticslà vận tải biển, nhưng do tập quán mua CIF bán FOB và không doanh nghiệp Việt Nam nào đủ khả năngcung cấp dịch vụ vận chuyển xuyên suốt trên lãnh thổ, kết nối với thị trường quốc tế nên chỉ khaithác được một phần nhỏ thị phần trong số 90% hàng xuất nhập khẩu của Việt Nam (được vận chuyển bằngđường biển), phần còn lại rơi vào tay các doanh nghiệp nước ngoài.

Cửa hẹp làm chủ cuộc chơi

Nếu nhìn vào bức tranh chung của ngành logistics Việt Nam thì các doanh nghiệp nước ngoài đang ở"chiếu trên". Tuy nhiên, vẫn có một số lợi thế thuộc về doanh nghiệp nội địa. Theo ông Đỗ XuânQuang, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), các doanh nghiệp Việt Namsở hữu phần lớn kho bãi, khiến doanh nghiệp nước ngoài phải thuê lại hoặc liên kết, liên doanh đểphục vụ dịch vụ logistics.

Thứ hai, các doanh nghiệp trong nước hiểu được thị trường, tâm lý khách hàng, địa lý, thời tiết,văn hóa của người bản địa hơn doanh nghiệp nước ngoài.

Thứ ba, về nhân sự, lao động Việt Nam thông minh, nhanh nhạy nên dễ dàng nắm bắt các quy trình,công nghệ tiên tiến của nước ngoài.

Thực tế, vẫn có doanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh tốt với doanh nghiệp nước ngoài. Chẳng hạn, bằngcác bước đi đúng đắn, Công ty Vinafco đã vượt trên các đối thủ lớn để giành quyền cung cấp dịch vụcho các công ty như Akzo Nobel (Sơn Dulux), American Standard, Vifon…

Để có được điều này, Vinafco đã thực hiện dịch vụ 3PL (logistics bên thứ ba) trọn gói từ khâu bảoquản, đóng gói, chia hàng, lưu giữ hàng hóa, thực hiện đơn hàng đến khâu vận chuyển, giao nhận,giải đáp thắc mắc, hỗ trợ các chương trình tiếp thị của nhà sản xuất, vận tải, phân phối, cung cấpcác giải pháp nhằm tối ưu hóa lợi nhuận của khách hàng.

Vinafco xác định đầu tư vào cơ sở hạ tầng,nâng cao chất lượng dịch vụ, hệ thống vận hành theo chuẩn mực quốc tế là giá trị cạnh tranh hàngđầu.

Chẳng hạn, công ty đầu tư vào hệ thống kho theo tiêu chuẩn quốc tế, chuyên cung ứng các dịchvụ 3PL tại các vị trí kinh tế chiến lược như: Thanh Trì (Hà Nội), Hải Phòng, Đà Nẵng, Bình Dương,Hậu Giang, có khả năng quản lý và điều tiết hàng hóa trên nhiều địa điểm trong phạm vi vùng, quốcgia, khu vực.

Song song đó, Vinafco đã triển khai phần mềm quản lý kho tiên tiến nhất, giúp giảm 50% thời gianlàm việc của nhân viên trong việc tìm kiếm chứng từ, thắt chặt mối quan hệ với đối tác, phản ứngnhanh trước những thay đổi của thị trường.Vinafco còn mạnh dạn đầu tư vào xây dựng nguồn nhân sựcao cấp, sẵn sàng mời chuyên gia giỏi nước ngoài để xây dựng hệ thống vận hành theo tiêu chuẩn"best practice".

Một trường hợp khác là Công ty ICD Tân Cảng Sóng Thần. Nhờ đầu tư xây dựng trung tâm phân phối trọngói theo hướng 3PL mà công ty đã thắng thầu, vượt qua hàng loạt công ty logistics nước ngoài nổitiếng đang có mặt tại Việt Nam, giành quyền cung cấp dịch vụ trọn gói cho Tập đoàn Kimberly-Clark(Mỹ).

Rõ ràng, nếu có chiến lược và đầu tư đúng đắn, các doanh nghiệp logistics Việt Nam vẫn có cửa đểphát triển, giành được niềm tin của các doanh nghiệp sản xuất nước ngoài, trở thành người thay mặtcho chủ hàng quản lý và thực hiện các dịch vụ logistics, từ đó giành được miếng bánh thị phần lớnhơn trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.