Thanh tra lãi suất để tránh bẫy thanh khoản

Việc một số TCTD chấp nhận cho vay với lãi suất thấp hơn lãi suất huy động là biểu hiện kinh doanh không lành mạnh về mặt tài chính, có thể tạo ra rủi ro cho chính các TCTD.Mới đây, tại Công văn số 9312/NHNN-TTGSNH, NHNN yêu cầu giám đốc NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố chỉ đạo các TCTD trên địa bàn không cho vay với lãi suất thấp hơn chi phí huy động vốn.

Theo Phó Chủ tịch thường trực HĐQT LienVietPostBank - ông Nguyễn Đức Hưởng, đây là chỉ đạo mang tính “tầm xa” của NHNN. Thực tế, trên thị trường đã xuất hiện hiện tượng cạnh tranh lãi suất đầu ra giữa các TCTD. Việc một số TCTD chấp nhận cho vay với lãi suất thấp hơn lãi suất huy động là biểu hiện kinh doanh không lành mạnh về mặt tài chính, có thể tạo ra rủi ro cho chính các TCTD.

Theo ông, liệu NHNN đã quá lo xa khi đưa ra yêu cầu trên?

Tôi cho rằng, NHNN đã có cơ sở thực tiễn mới đưa ra yêu cầu trên. Nhưng yêu cầu chính của NHNN, qua Văn bản này, là thanh tra việc cạnh tranh không lành mạnh về lãi suất cho vay, chứ không phải thanh tra việc ngân hàng cho vay lãi suất thấp. Chúng ta khuyến khích hạ lãi suất cho vay để hỗ trợ DN, nhưng không phải là hạ đến mức chấp nhận lỗ để cạnh tranh không lành mạnh.

Thực tế, không nhiều ngân hàng chấp nhận lỗ khi cho vay dưới giá vốn, bởi mỗi ngân hàng đều có một gói lãi suất tổng hợp hay nói cách khác là rổ lãi suất. Trong rổ lãi suất này, không phải ngân hàng huy động món nào cho vay món đấy mà giá vốn của ngân hàng là giá lãi suất huy động bình quân.

Do đó, các ngân hàng cân nhắc có thể họ chấp nhận cho vay không có lãi với món vay này, nhưng họ bù lãi được ở món vay khác, hay thu được phí dịch vụ để bù vào lãi suất cho vay thấp. Hoặc có thể ngân hàng chịu lỗ nhưng để lôi kéo khách hàng lớn tương lai.

Ví như đối với khách hàng lớn, nếu ngân hàng thấy dòng tiền qua tài khoản của khách hàng vào - ra ổn định, tiền gửi tốt cộng thêm phí thu được từ các dịch vụ thanh toán, bảo lãnh… có thể đủ để bù lỗ cho khoản vay trên thì họ sẽ cho vay lãi suất thấp.

Nếu ngân hàng cho rằng họ vẫn cân đối được, thì sao nhà quản lý phải lo lắng đến vậy?

Tất nhiên không nhiều ngân hàng cho vay dưới giá vốn, chấp nhận lỗ. Nhưng, nói chung, nếu kéo dài tình trạng này cũng không ổn vì các ngân hàng sẽ không có nhiều nguồn lãi để xử lý, trích lập dự phòng rủi ro các khoản nợ xấu.

Một yếu tố nữa mà tôi cho rằng những lo lắng của NHNN là không thừa vì nếu cứ để các ngân hàng chạy đua lãi suất thấp như vậy kéo theo lãi suất huy động sẽ phải giảm theo. Mà thời điểm này, nếu lãi suất huy động giảm tiếp người gửi tiền sẽ không muốn gửi nữa lại chuyển sang mua vàng, ngoại tệ… Khi đó, tình trạng vàng hóa, đô la hóa lại quay lại, còn phía ngân hàng có thể vấp bẫy thanh khoản.

Theo ông, sang năm 2014 lãi suất có tiếp tục giảm hay không?

Như tôi nói ở trên, nếu tiếp tục giảm lãi suất huy động thì rất có thể người gửi tiền quay lưng lại với ngân hàng. Mặc dù nếu không giảm lãi suất huy động thì khó có thể giảm lãi suất cho vay nhưng trên thực tế, hiện nay, mặt bằng lãi suất của các ngân hàng đang ở mức thấp và gần như cũng giảm hết cỡ.

Vấn đề cốt lõi nằm ở chỗ do khả năng hấp thụ vốn của DN chưa tốt nên họ chưa tiếp cận được. Vì vậy, dù lãi suất có giảm nữa cũng không giải quyết được vấn đề then chốt là DN sử dụng vốn vay phải ra được hiệu quả.

LienVietPostBank vừa ký thỏa thuận với PVN mở rộng tín dụng cho dự án nhiệt điện. Ông kỳ vọng gì từ “cú bắt tay” chiến lược này?

LienVietPostBank rất may mắn trở thành bạn đồng hành của PVN. Trước hết, PVN là một con chim đầu đàn của ngành công nghiệp Việt Nam. Điều tôi kỳ vọng không chỉ là cho vay được khách hàng lớn đơn thuần, mà chúng tôi còn vay được nhiều kiến thức từ cách làm ăn lớn và chuyên nghiệp từ lãnh đạo đến nhân viên của tập đoàn.

Tôi nghĩ rằng, đối với các khách hàng khác, việc bỏ tất cả trứng vào cùng một giỏ là không nên, nhưng đối với PVN, chúng tôi không lo điều đó. Ngoài ra, tôi kỳ vọng có thể cung cấp nhiều sản phẩm dịch vụ của ngân hàng cho tập đoàn như huy động, cho vay tiêu dùng khách hàng cá nhân, thanh toán xuất nhập khẩu...

Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!