Thách thức cho chính sách tiền tệ năm 2014

2013: Quyết liệt và đồng bộ

Trong những năm qua, đặc biệt là hai năm trở lại đây, kinh tế thế giới và trong nước gặp rất nhiều khó khăn. Trước những diễn biến không thuận lợi của kinh tế thế giới và trong nước, Quốc hội đặt mục tiêu điều hành của Chính phủ giai đoạn 2011 – 2015 là kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội đi đôi với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh, thực hiện tái cơ cấu tổng thể nền kinh tế.

Ảnh minh họa

Trong bối cảnh đó, chính sách tiền tệ (CSTT) đã trở thành công cụ then chốt trong công tác điều hành kinh tế vĩ mô, góp phần quan trọng trong việc tăng cường tính ổn định của nền kinh tế, kiềm chế và kiểm soát được lạm phát, duy trì tỷ giá ổn định, thực hiện hiệu quả tái cơ cấu hệ thống các TCTD và tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh để hỗ trợ tăng trưởng ở mức hợp lý.

Nhờ đó, lạm phát đã được kiềm chế, diễn biến theo xu hướng giảm và khá ổn định. Ngoài ra, kỳ vọng về lạm phát đã được kiểm soát tốt hơn giai đoạn trước. Mức lạm phát từ mức 18,13% năm 2011 đã giảm xuống còn 6,81% năm 2012 và tiếp tục thể hiện xu hướng ổn định trong năm 2013. Chỉ số giá tiêu dùng trong 11 tháng qua của cả nước vẫn giữ được mức tăng thấp 5,5% so với tháng 12/2012 và tăng 6,65% so với bình quân 11 tháng cùng kỳ năm 2012. (Biểu đồ 1)

Đồng thời, bằng các biện pháp quyết liệt và đồng bộ trong điều hành CSTT, bên cạnh những thành công đạt được trong kiểm soát lạm phát, NHNN đã hạ thấp được mặt bằng lãi suất, ổn định được tỷ giá, tình trạng đô-la hóa, vàng hóa được đẩy lùi; thị trường tiền tệ, thị trường vàng đã dần đi vào ổn định, kỷ luật, kỷ cương của thị trường từng bước được thiết lập, điều này đã góp phần quan trọng trong việc ổn định kinh tế vĩ mô, phục hồi đà tăng trưởng kinh tế.

Để đạt được những thành công đó, trong thời gian qua, NHNN đã thật sự nỗ lực trong việc đổi mới công tác điều hành CSTT theo hướng đảm bảo tính khoa học, phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô và các nguyên tắc, chuẩn mực quốc tế. Tuy nhiên, những nỗ lực đó không dễ có thể cảm nhận, đặc biệt trong bối cảnh diễn biến kinh tế còn nhiều phức tạp và những trăn trở, thách thức vẫn còn đó trong quá trình điều hành chính sách.

Kiên định mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định vĩ mô

Trong bối cảnh kinh tế thế giới diễn biến còn phức tạp và khó lường; kinh tế trong nước ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới nhưng vẫn còn đó nhiều khó khăn, công tác điều hành CSTT năm 2014 vẫn tiếp tục phải đối mặt và phải có những giải pháp, quyết sách kịp thời, phù hợp để vượt qua nhiều thách thức.

Trong năm 2013, mặc dù kinh tế thế giới đã có nhiều điểm sáng, đặc biệt là sự hồi phục của các nền kinh tế đầu tàu. Tuy nhiên những thách thức lớn của kinh tế toàn cầu sau khủng hoảng chưa được giải quyết một cách bền vững.

Cụ thể như tỷ lệ thất nghiệp vẫn còn cao, chính sách nợ công tại một số quốc gia vẫn chưa có sự thống nhất. Bên cạnh đó, các gói nới lỏng định lượng vẫn tiếp tục được kích hoạt, rủi ro vẫn còn tiềm ẩn trên phần lớn các thị trường, bất ổn chính trị xã hội và tình hình thiên tai diễn biến phức tạp… Điều đó có thể tác động bất lợi đến hoạt động thương mại trong nước, đến sự dịch chuyển của các dòng vốn đầu tư nên vẫn có thể tạo ra những áp lực đối với công tác quản lý ngoại hối.

Đặc biệt, khi các nền kinh tế mới nổi tập trung phát triển với cơ chế tỷ giá linh hoạt hơn thì sự điều hành theo hướng ổn định nhưng không cố định của tỷ giá trong nước sẽ là thách thức không nhỏ.

Bên cạnh đó, Việt Nam tiếp tục hội nhập ngày càng sâu rộng hơn vào nền kinh tế thế giới thông qua việc ký kết các hiệp định hợp tác quốc tế song phương và đa phương có thể dẫn đến những thay đổi cần thiết trong quan điểm, nguyên tắc điều hành các chính sách quản lý kinh tế.

Kinh tế vĩ mô có những dấu hiệu tích cực, song chuyển biến còn chậm, chưa ổn định vững chắc. Tăng trưởng tiềm năng của Việt Nam đang có xu hướng giảm dần. Tăng trưởng kinh tế trong hai năm trở lại đây chủ yếu dựa vào xuất khẩu trong khi nhu cầu trong nước phục hồi chậm, sức mua còn yếu, lạm phát tuy đã được kiểm soát nhưng còn tiềm ẩn nguy cơ tăng cao trở lại…

Bên cạnh đó, dòng vốn tín dụng chưa thể thông suốt ngay; nợ xấu còn ở mức cao, khó khăn của thị trường bất động sản chưa thể giải quyết và đặc biệt là áp lực bội chi ngân sách ngày càng lớn…(Biểu đồ 2)

Trong hai năm vừa qua, mặc dù chúng ta đã đạt được những kết quả bước đầu trong việc thực hiện chương trình tái cấu trúc các TCTD giai đoạn 2011 – 2015, song đó mới chỉ là việc giải quyết những khó khăn trước mắt, còn những vấn đề cốt lõi của chương trình tái cấu trúc như giải quyết triệt để nợ xấu, tăng cường năng lực quản trị điều hành sau tái cơ cấu, thay đổi cấu trúc sở hữu... Đặc biệt là khắc phục vấn đề sở hữu chéo vẫn đang trong thời gian khởi động, chưa thật sự dẫn đến những thay đổi về chất.

Bên cạnh đó, khuôn khổ pháp lý cho việc tái cơ cấu các TCTD chưa được hoàn thiện, đặc biệt là cơ chế mua bán nợ xấu, quy chế điều tiết thống nhất các hoạt động M&A... Nguồn lực tài chính công còn hạn chế. Trong khi đó nguồn lực tài chính bên ngoài chưa có cơ chế phù hợp để thu hút. Quá trình tái cơ cấu trong lĩnh vực đầu tư công, DN nhà nước chưa có nhiều khởi sắc… Những yếu tố này sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến tiến độ và tính hiệu quả của chương trình tái cơ cấu hệ thống các TCTD giai đoạn 2011 – 2015.

Tất cả những yếu tố trên đã trở thành những thách thức lớn cho công tác điều hành CSTT trong năm 2014 nói chung và đặc biệt sẽ tạo ra áp lực trong công tác quản lý tín dụng của NHNN. Bởi, việc phải đáp ứng cùng một lúc nhiều mục tiêu trong quá trình điều hành chính sách, đặc biệt là việc phải tập trung theo đuổi các mục tiêu ngắn hạn như: thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong khi khả năng hỗ trợ của chính sách tài khoá ngày càng yếu đã tạo ra nhiều khó khăn cho việc theo đuổi mục tiêu quan trọng nhất của CSTT là ổn định giá cả thể hiện ở mức lạm phát thấp và ổn định trong trung và dài hạn.

Trên cơ sở những khó khăn và nhiệm vụ đặt ra cho CSTT, về cơ bản năm 2014, trong khuôn khổ kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2011 – 2015 và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 – 2020, CSTT sẽ theo hướng thận trọng, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khoá và các chính sách kinh tế vĩ mô khác để đạt được các mục tiêu của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội nói chung, củng cố và phát huy các kết quả tích cực đã đạt được của công tác điều hành CSTT trong những năm qua.

TS. Nguyễn Thị Kim Thanh