Tái cấu trúc ngành cá tra

Nhiều khó khăn

Năm 2013, ngành cá tra đã rơi vào đỉnh điểm khó khăn khi giá cá nguyên liệu thường xuyên ở mức ngang bằng hoặc thấp hơn giá thành sản xuất do cung vượt cầu.

Theo Hiệp hội cá tra Việt Nam, từ tháng 1 đến tháng 2, giá cá nguyên liệu từ 22.600 - 23.300 đồng/kg; đến tháng 3 và tháng 4 giá vọt lên ở mức từ 24.600 - 25.500 đồng/kg, trong khi cùng kỳ 2013 chỉ ở mức từ 21.700 - 22.000 đồng/kg. Riêng trong tháng 5, giá cá nguyên liệu giảm lại còn khoảng 24.500 đồng/kg...

Tuy đã có những dấu hiệu phục hồi nhưng ngành cá tra trong nước vẫn chưa thoát khỏi những khó khăn như quy hoạch và quản lý quy hoạch chưa đồng bộ dẫn đến mất cân đối cung - cầu khiến giá cá giảm; đầu tư xây dựng hạ tầng phục vụ nghề nuôi, nghiên cứu khoa học nhằm thay đổi công nghệ sản xuất giống chưa được quan tâm đúng mức.

Tổng cục Thuỷ sản thì cho rằng do hiện có quá nhiều đầu mối xuất khẩu cá tra dẫn đến tình trạng chào bán phá giá lẫn nhau để giành hợp đồng xuất khẩu; sản phẩm cá tra chế biến xuất khẩu chưa đa dạng và công tác dự báo thị trường còn yếu, trong khi thị trường Mỹ, Nga, EU... đang tăng cường các rào cản kỹ thuật và thương mại nhằm hạn chế cá tra Việt Nam nhập khẩu vào.

Hiệp hội cá tra Việt Nam dự báo những tháng còn lại của năm 2014, ngành cá tra sẽ còn đối mặt với nhiều khó khăn, nhất là vấn đề thiếu vốn, hạn chế trong quản lý và phát triển thị trường của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc tiếp cận các chính sách hỗ trợ về vốn của các doanh nghiệp, hộ nuôi còn chậm và tình trạng vướng phải nợ xấu cũng là thử thách không nhỏ ngành cá tra cần phải vượt qua.

Tập trung nâng cao chất lượng

Nghị định 36 của Chính phủ (NĐ36) ra đời có hiệu lực từ ngày 20/6, với 5 chương và 16 điều quy định khá cụ thể các điều kiện về nuôi, chế biến và xuất khẩu cá tra có ý nghĩa quan trọng nhằm tái cấu trúc lại ngành cá tra theo hướng giảm về số lượng, nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm.

Ông Lê Văn Nưng, Phó chủ tịch UBND tỉnh An Giang, cho rằng thời gian qua do còn thiếu khung hành lang pháp lý nên khó khăn trong việc quản lý phát triển nuôi cá tra tại ĐBSCL. Nhiều nơi nuôi tự phát, chạy theo phong trào dẫn đến diện tích, sản lượng cá tra gia tăng quá mức làm cung vượt cầu dẫn đến giá bán giảm và nhiều hệ lụy xấu khác.

Tỉnh An Giang mong muốn NĐ36 sớm đi vào cuộc sống để ổn định tình hình và giúp ngành cá tra phát triển bền vững. Theo ông Dương Ngọc Minh, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP Hùng Vương, NĐ36 ra đời là phù hợp nhưng cần có thông tư hướng dẫn kịp thời để tạo sự đồng tình và hưởng ứng tích cực của các bên có liên quan.

Ngoài những tác động tích cực, các bên có liên quan trong thực hiện NĐ36 vẫn còn băn khoăn vì một số nội dung cần phải có lộ trình để thực hiện.

Nếu áp dụng ngay, doanh nghiệp sẽ gặp khó như quy định chỉ tiêu bắt buộc về tỷ lệ mạ băng, hàm lượng nước tối đa trong sản phẩm cá tra phi lê đông lạnh; quy định doanh nghiệp muốn đủ điều kiện xuất khẩu cá tra phải đăng ký hợp đồng xuất khẩu sản phẩm với Hiệp hội cá tra; đóng phí thẩm định kinh doanh thương mại...

Theo bà Nguyễn Thị Ánh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP thủy sản Ngọc Xuân, các cấp thẩm quyền cần xem xét giảm bớt quy định không cần thiết hoặc chồng chéo với các cơ quan quản lý nhà nước khác nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, giúp hạ giá thành sản phẩm và nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm cá tra.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Vũ Văn Tám nhấn mạnh thông tư hướng dẫn thực hiện NĐ36 sẽ có quy định về lộ trình thực hiện đối với một số nội dung nhằm tạo điều kiện để rà soát, chuyển đổi, tránh gây ảnh hưởng xấu đến hoạt động của doanh nghiệp và ngành cá tra. Đầu năm 2015, các doanh nghiệp và người nuôi cá tra phải đảm bảo thực hiện đầy đủ các nội dung trong NĐ36.