Sửa Thông tư 02, các ngân hàng thở phào

Thống đốc Nguyễn Văn Bình trả lời trên báo Tuổi Trẻ sáng nay (18-2) về việc điều chỉnh Thông tư 02 đã cho biết, cơ quan này sắp ban hành thông tư sửa đổi Thông tư 02 về phân loại nợ và tiêu chuẩn trích lập dự phòng. Theo đó, để không gây sốc cho thị trường, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ cho phép giữ nguyên nhóm nợ đối với những khoản vay tốt.

Cụ thể, theo thông tư 02 hiện hành (chưa sửa đổi), căn cứ vào thống kê của Trung tâm thông tin tín dụng của NHNN (CIC), nếu khách A có nợ xấu thuộc nhóm 5 ở một ngân hàng thì tất cả khoản vay ở các ngân hàng khác cũng phải chuyển nhóm lên nhóm 5.

Nay, theo thông tư sẽ ban hành, quy định này sẽ được hoãn lại. Ngoài ra, các khoản nợ dù vi phạm nhưng bản chất đang tốt thì các tổ chức tín dụng phải khắc phục, không chuyển lên nhóm có rủi ro cao hơn chứ không đưa vào diện nợ xấu như quy định tại Thông tư 02...

Vì sao các ngân hàng thở phào? Bởi đây là điều họ lo nhất. Nếu tính theo cách Thông tư 02 đưa ra ban đầu, nợ xấu của các ngân hàng sẽ đội lên ít nhất gấp 2 lần, và tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống sẽ không dưới 15% theo một số chuyên gia tài chính.

“Việc sửa đổi này của Thông tư 02 đúng là đỡ hơn rất nhiều cho ngân hàng”, theo tổng giám đốc một ngân hàng cổ phần tại TPHCM. Ông phân tích: quy định nghiêm khắc với các nhóm nợ không phải không đúng nhưng thực tế có những thiên biến vạn hóa mà nếu áp dụng nguyên xi Thông tư 02 chưa sửa đổi sẽ rất căng thẳng cho ngân hàng và doanh nghiệp. Ông ví dụ, một doanh nghiệp đang thi công một số công trình trọng điểm hạ tầng sử dụng vốn ngân sách nhà nước. Họ vay thêm vốn ở 10 ngân hàng. Nhưng ngân sách thì luôn về chậm, doanh nghiệp không trả được lãi ở một ngân hàng. Khoản nợ đó được tính vào nợ xấu và báo cáo lên CIC. CIC ngay lập tức thông tin đến 9 ngân hàng còn lại và 9 ngân hàng còn lại ngừng giải ngân cho vay, chuyển nợ của doanh nghiệp A vào nợ xấu. A không thể bê nhà xây dở đi bán, lại bị phạt vì chậm tiến độ công trình, không vay thêm được từ bất cứ ngân hàng nào. Doanh nghiệp lập tức đóng cửa. Ngân hàng đi theo.

Một điểm thứ hai Thông tư 02 sửa đổi dự kiến sẽ điều chỉnh, theo nguồn tin của TBKTSG Online, là các khoản nợ xấu trước đây phải chuyển nhóm theo khuyến cáo của Cơ quan thanh tra Ngân hàng Nhà nước tạm thời sẽ dừng. Hiện nay, cơ quan thanh tra sau mỗi đợt thanh tra sẽ đưa ra một danh sách “khuyến cáo” mà các ngân hàng sẽ phải di dời các khoản nợ trong danh sách đó qua nhóm 3 (thành nợ xấu). Trong đó có nhiều khoản nợ dù không làm sai quy định cho vay nhưng thanh tra thấy thiếu hồ sơ, mục đích cho vay chưa rõ ràng, quy trình thủ tục không chuẩn hoàn toàn cũng đưa vào khuyến cáo.

Ví dụ, ngân hàng cho vay công ty B thu mua thủy sản. Về nguyên tắc tất cả các chứng từ thu mua phải hợp pháp. Nhưng nông dân bán thủy sản cho doanh nghiệp nhiều khi chỉ có bảng kê viết tay chứ không có chứng từ, hợp đồng chính thức. Nếu bảng kê đó không được cập nhật, khoản vay đó thanh tra cũng đưa vào “khuyến cáo”. Ngay lập tức nợ đó vào nhóm 3. Doanh nghiệp bị cắt nguồn vay mà cũng không vay được đâu cả.

Trao đổi qua điện thoại với TBKTSG Online, Chánh thanh tra Ngân hàng Nhà nước, ông Nguyễn Hữu Nghĩa nói thêm: “Nếu thực hiện các quy định đó ngay, tỷ lệ nợ xấu sẽ tăng rất mạnh. Trong bối cảnh này, chúng tôi sẽ hoãn thực hiện việc đó vào 2015”.

Nhưng Ngân hàng Nhà nước sẽ có các đợt thanh tra các tổ chức tín dụng khác trong năm 2014, theo hai dạng, thanh tra chuyên đề (ví dụ như về tín dụng, cho vay chéo…) và thanh tra pháp nhân (với từng ngân hàng một) và sau đó sẽ đưa ra yêu cầu thay đổi với từng ngân hàng.

“Năm 2014 có quá nhiều việc để làm. Chúng tôi sẽ tiến hành thanh tra một số ngân hàng và kiểm toán chất lượng tín dụng ở một số tổ chức, rà soát một lần nữa nợ xấu theo Thông tư 02 để có bức tranh thành thật hơn”, ông Nghĩa nói.

Ông Nghĩa cũng cho biết, nợ xấu toàn hệ thống ngân hàng đã giảm đáng kể sau đợt mua nợ xấu đầu tiên của VAMC. “Con số nợ xấu mới nhất, vào thời điểm 31-12-2013 chúng tôi có là 5,66%”, ông nói.