Sử dụng nguồn vốn ODA chậm là do thiếu vốn đối ứng

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ông Nguyễn Quang Vinh cho biết nguồn vốn ODA là một nguồn lực rất quan trọng, nhất là trong lĩnh vực kết cấu hạ tầng của đất nước. Vốn ODA có hai nội dung, một là mảng vốn vay có ưu đãi của các quốc gia cho Việt Nam, với lãi suất thấp và trong dài hạn.

Mảng khác là phần viện trợ không hoàn lại thì càng ngày càng hạn chế trong cơ cấu ODA. Do đó, về bản chất vốn ODA chính là nguồn ngân sách nhà nước, cần phải quản lý, sử dụng một cách chặt chẽ, hiệu quả.

Trong suốt hơn 20 năm (từ 1989 đến 2012), tổng vốn ODA mà các nước dự kiến hỗ trợ cho Việt Nam là 71 tỷ USD. Các nguồn vốn cam kết sẽ giúp cho Việt Nam là 53 tỷ USD. Hiện mới giải ngân được hơn 33 tỷ USD, còn hơn 20 tỷ USD nữa đã và đang giải ngân, bởi số vốn này vẫn nằm ở nguồn viện trợ và sẽ được giải ngân theo tiến độ thực hiện của từng dự án một.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với các nhà tài trợ chính như: Ngân hàng Thế giới WB, Ngân hàng phát triển Châu Á, Quỹ hỗ trợ phát triển của Pháp, các quốc gia (Nhật Bản, Úc, EU) tài trợ Việt Nam tìm ra một số nguyên nhân chủ yếu dẫn đến giải ngân chậm ở Việt Nam.

3 nguyên nhân dẫn đến giải ngân ODA chậmNguyên nhân thứ nhất và cũng là nguyên nhân chủ yếu được Bộ Kế hoạch vàĐầu tư đã cùng với các nhà tài trợ tổng kết là thiếu vốn đối ứng.

Số vốn đối ứng được tính theo tỷ lệ 80: 20. Ví dụ với những dự án có kết cấu hạ tầng lớn như đường cao tốc có kinh phí lên đến 2-3 tỷ USD. Nếu kinh phí là 3 tỷ USD thì Việt Nam phải đối ứng với số vốn là 20% của 3 tỷ USD, tức là khoảng 600 triệu USD. Tuy nhiên, hiện tại Việt Nam có rất nhiều dự án như vậy dẫn đến nguồn lực đối ứng thấp.

Nguyên nhân thứ hai là vấn đề giải phóng mặt bằng. Để làm những dự án lớn thì diện tích đất rất lớn nên việc giải phóng mặt bằng của các dự án ở Trung ương và địa phương thường gặp khó khăn do giá đền bù không thống nhất, làm kéo dài việc giải ngân vốn ODA.

Nguyên nhân thứ ba là năng lực, cách điều hành của các Ban quản lý dự án ở Trung ương và địa phương, nhất là ở địa phương thường không cố định, hay thay đổi.

Trong thời điểm hiện nay, khi đầu tư công giảm sút thì việc tăng cường được sửdụng nguồn vốn ODA là một trong những giải pháp quan trọng của Bộ Kế hoạch vàĐầu tư nói riêng và của Chính phủ nói chung.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang phối hợp với các Bộ, ngành của Chính phủ tìm cách tháo gỡ các vấn đề trên.

Đầu tiên là hoàn thiện khung pháp lý quản lý vốn ODA. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã cùng với các Bộ, ngành, tổ chức quốc tế xem xét và nhiều lần sửa đổi trong Nghị định 131/CP để trình Chính phủ trong đầu tháng 7 nhằm quản lý, sử dụng nguồn vốn ODA hiệu quả hơn.

Để giải quyết về nguồn lực vốn đối ứng, Bộ đã cùng với các Bộ, ngành có liênquan bàn thảo với các cơ quan cấp ODA cho Việt Nam tìm giải pháp khắc phục.

Đối với giải phóng mặt bằng, đã có Nghị quyết của Trung ương về xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ. Trong thời gian tới cũng tiến hành sửa đổi Luật đất đai và hình thành một cơ chế riêng cho chính sách đền bù giải phóng mặt bằng đối với những công trình quan trọng của đất nước.

Việc nâng cao năng lực của các Ban quản lý sẽ ưu tiên cho đào tạo cán bộ ở mức chuyên nghiệp, bố trí công việc ổn định.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, khi mức thu nhập của người Việt Nam dưới mức trung bình của thế giới thì được các nước cấp ODA ở hạn mức cao hơn. Tuy nhiên, từ năm 2010, Việt Nam công bố là quốc gia có mức thu nhập bình quân đầu người trên 1.000 USD, tức là thuộc nhóm các nước có thu nhập ở mức trung bình thì mức ODA được cấp cho Việt Nam cũng giảm đi, để chuyển nguồn vốn sang các nước chậm phát triển hơn. Vì vậy, việc vay vốn ODA trong thời gian tới cần được bàn thảo kỹ.

Nguồn Vietnam Plus