Sẽ tiếp tục thiếu hụt nguồn cung ứng?

Khi phương Tây mở cửa trở lại, phần lớn châu Á vẫn đang phải chật vật ứng phó với virus. Điều đó có thể khiến chúng ta phải đối mặt với khả năng nghẽn nguồn cung ngày càng tăng trong những tháng tới. Trong toàn khu vực, điều này có thể gây trở ngại cho tăng trưởng đồng thời làm tăng lạm phát ở mọi nơi. Gián đoạn hoạt động tại nhà máy ở châu Á sẽ chỉ là vấn đề tạm thời, tương tự đối với áp lực giá cả. Tuy nhiên, khi các thách thức ở châu Á ngày càng gia tăng, các hiệu ứng gợn sóng có thể lan rộng và kéo dài trong một vài tháng. Vẫn chưa được thuận buồm xuôi gió.

Trong năm qua, hầu hết các nước châu Á đã kiểm soát được virus với hiệu quả đáng ngưỡng mộ. Chắc chắn, các nhà sản xuất trong khu vực ban đầu đã gặp khó khăn khi lệnh phong toả được áp dụng. Nhưng các hoạt động nhanh chóng được khôi phục, trong khi ở những nơi khác, điều này vẫn còn bị hạn chế.

Do đó, khu vực này có thể cung cấp hàng hóa mà thế giới cần, và thúc đẩy xuất khẩu lên mức cao chưa từng có - ngay cả khi sức mạnh đó cuối cùng cũng không đủ để giảm thiểu hoàn toàn các điểm tắc nghẽn vẫn tồn tại cho đến hiện tại.

Các ngân hàng trung ương cho đến các nhà đầu tư có vẻ như đều cho rằng gián đoạn trong nguồn cung ứng toàn cầu sẽ sớm giảm nhiệt. Nhìn chung, phương Tây đang khôi phục hoạt động, nhu cầu đối với hàng hóa liên quan đến đại dịch sẽ giảm bớt và chuyển sang nhu cầu về dịch vụ.

Điều đó có vẻ hợp lý. Nhưng sẽ có một số vấn đề phức tạp.

Đầu tiên liên quan đến việc mất bao lâu để nhu cầu hàng hóa sẽ trở lại bình thường. Có thể sẽ mất một thời gian. Chắc chắn, các nền kinh tế ở phương Tây đang mở cửa trở lại, mang lại lợi ích cho các ngành dịch vụ, nhưng doanh số bán 'hàng hóa' vẫn tăng nhanh, đặc biệt là ở Mỹ, khi gói kích thích kinh tế lớn đang thúc đẩy hoạt động mua của người tiêu dùng.

Như chúng tôi đã lưu ý, cuối cùng thì việc điều chỉnh lại chi tiêu cho dịch vụ và hàng hóa của các hộ gia đình Mỹ sẽ kiềm chế được nhu cầu hàng hóa, nhưng điều này có thể sẽ chỉ diễn ra trong vài tháng nữa. Thêm vào đó, và điều này thường bị bỏ qua, hàng bán lẻ tồn kho sụt giảm xuống mức thấp kỷ lục so với doanh số bán hàng trong tháng trước.

Điều này cho thấy rằng một chu kỳ trữ hàng mạnh mẽ sẽ diễn ra, thậm chí ngay cả khi người tiêu dùng điều tiết việc mua hàng của họ. Và đây là những nhiệm vụ quan trọng: việc tái dự trữ kho hàng có thể thúc đẩy chu kỳ sản xuất trong tối đa ba quý nữa. Và với sự thiếu hụt hàng hóa đã xảy ra ở nhiều doanh nghiệp trong năm qua, có lý do để tin rằng họ sẽ muốn bổ sung thêm một lượng hàng dự trữ trong khoảng thời gian này.

Vấn đề phức tạp thứ hai liên quan đến chuỗi cung ứng của châu Á. Những chuỗi cung ứng này đã có sự ổn định đáng kể - nếu không tính đến vấn đề căng thẳng thương mại Mỹ-Trung cũng như dịch bệnh trong những năm qua. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, có nguy cơ hệ thống sản xuất của khu vực có thể không hoạt động trơn tru như mong muốn.

Việt Nam khởi động chương trình tiêm chủng cho công nhân các khu công nghiệp để bình ổn sản xuất.

Thách thức quan trọng nhất là virus. Không kể Ấn Độ, các ca lây nhiễm hàng ngày ở châu Á hiện đang gần chạm mức cao nhất kể từ khi bắt đầu đại dịch. Tại Nhật Bản, Singapore, Malaysia, Thái Lan, Việt Nam và Đài Loan - tất cả những bánh răng quan trọng trong chuỗi cung ứng khu vực - những đợt bùng phát gần đây đã khiến các quy định về giãn cách xã hội được thắt chặt.

Đúng là theo thời gian, các chính phủ đã tìm được cách điều tiết các biện pháp thắt chặt này một cách hiệu quả sao cho chúng không ảnh hưởng quá mức vào các hoạt động sản xuất quan trọng. Cũng đúng là hoạt động kinh doanh đã được điều chỉnh rất nhiều, trở nên ổn định hơn và duy trì sản xuất tốt hơn.

Đồng thời, ngay cả khi tác động của các biện pháp hạn chế khác nhau không còn rõ rệt như cách đây một năm, chúng vẫn có thể là lực cản đối với hoạt động sản xuất - từ giảm giờ làm và nhân công cho đến làm chậm các hoạt động logistic hơn. Hơn thế, nhiều nhà máy ở châu Á vẫn thuê mướn số lượng công nhân tương đối cao, chủ yếu là cho các khu vực lắp ráp ít được tự động hóa hơn so với các nền kinh tế tiên tiến.

Ở Việt Nam, lệnh phong tỏa gần đây đã được áp dụng ở tỉnh Bắc Ninh, một trung tâm sản xuất lớn. Các công nhân hiện đang ngủ lại tại nhà máy để giảm bớt sự lây nhiễm cho cộng đồng. Malaysia vừa áp đặt lệnh phong tỏa toàn quốc kéo dài hai tuần. Ở Thái Lan, một cơ sở chế biến thịt lớn – vốn là một nhà xuất khẩu quan trọng - đã phải đóng cửa sau khi bùng phát dịch bệnh giữa các công nhân. Ở Đài Loan, việc đi lại đã bị hạn chế nghiêm trọng. Và danh sách vẫn còn tiếp tục.

Rất dễ bỏ qua những điều này nếu chỉ xem đó là các biện pháp riêng lẻ có ít tác động đến sản lượng sản xuất. Nhưng với sự lỏng lẻo hiện đang tồn tại trong chuỗi cung ứng toàn cầu, ngay cả chỉ một sự suy giảm không đáng kể trong sản xuất hoặc vận chuyển cũng có thể tạo ra những tác động lan xa và rộng. Cũng dễ dàng nhận thấy những thị trường này là bánh răng thứ cấp trong hệ thống sản xuất toàn cầu bên cạnh những gã khổng lồ như Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ, Đức và Hàn Quốc.

Như một kỹ sư rành nghiệp vụ, anh ta biết rằng khi các bánh răng thứ cấp mắc kẹt, toàn bộ động cơ sẽ nổ tung. Malaysia là một trong những xưởng thử nghiệm và đóng gói chip ô tô lớn nhất thế giới. Một phần ba điện thoại thông minh trên toàn cầu được lắp ráp tại Việt Nam. Ổ đĩa? Hãy nghĩ đến Thái Lan... và khi nói đến sản xuất bán dẫn, đặc biệt là các sản phẩm cao cấp hơn, Đài Loan thực sự là trục truyền động trung tâm của ngành sản xuất thế giới, chứ không chỉ là bánh răng thứ cấp.

Trong khi đó, có một vài vấn đề đau đầu khác. Ở miền Nam Trung Quốc, chủ yếu là tỉnh Quảng Đông, tình trạng thiếu điện đã xuất hiện do đợt nắng nóng gay gắt. Đài Loan cũng đang phải vật lộn với tình trạng thiếu điện cũng như thiếu nước. Trong một hệ thống sản xuất toàn cầu được cân bằng chặt chẽ như hiện tại, sự thiếu hụt này xảy ra không đúng lúc.

Đó là những điều đáng lo ngại. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nhìn nhận mọi thứ một cách đúng đắn. Sự gia tăng các ca lây nhiễm hiện nay cuối cùng sẽ bị dập tắt nhờ vaccine. Và theo lịch trình giao nhận vaccine cho thấy, tình hình có thể được cải thiện đáng kể từ cuối quý III.

Tuy nhiên, khi nền kinh tế thế giới vật lộn với tình trạng thiếu hụt tất cả các loại hàng hóa, đường đi tới tình hình được cải thiện đó dường như vẫn còn dài.

(*): Kinh tế trưởng khối Nghiên cứu Kinh tế châu Á, Ngân hàng HSBC