S99 và cuộc "thử nghiệm" bất thành

Sáng 15/4/2014, tại Tòa Hành chính, TAND Thành phố Hà Nội đã diễn ra phiên xétxử sơ thẩm vụ án Công ty cổ phần Sông Đà 909 khởi kiện Tổng cục thuế và Cục thuếHà Nội về những quyết định truy thu thuế được cho là không hợp lý đối với công ty này.

Vụ việc của S99, thực ra không có gì mới mẻ và cá biệt. Cho đến nay có hàngchục công ty lâm vào hoàn cảnh như S99, trong đó nổi tiếng nhất phải kể đến Nhựa Bình Minh BMP vớisố thuế truy thu lên tới 177 tỷ đồng.

Chúng tôi sẽ không đi sâu vào tình tiết vụ việc với các văn bản pháp luật, sợsẽ làm rối lòng bạn đọc, mà chỉ nói về những lý lẽ của các bên, trong tranh luận trực tiếp tạiphiên tòa.

Diễn biến của vụ việc, có thể xem thêm

Cái lý của Tổng cụcThuế

Tổng cục Thuế cũng như Cục thuế Thành phố Hà Nội có cái lý của họ. Những quyếtđịnh họ đưa ra về việc truy thu thuế dựa trên quy định của Luật thuế TNDN. Mà Luật đó thì không cóquy định về miễn giảm thuế do niêm yết lần đầu. Toàn bộ quá trình thanh tra, kiểm tra, giải quyếtkhiếu kiện của Tổng cục thuế đều bám vào quy định của Luật thuế TNDN.

Tổng Cục Thuế cho rằng, S99 đầu tư dự án tại Sơn La, thuộc diện ưu đãi thuế:Miễn 2 năm, giảm 50% thuế trong 8 năm tiếp theo. Chính vì vậy, nếu thêm ưu đãi thuế vì niêm yếtchứng khoán, là trái với luật Thuế TNDN (doanh nghiệp trong 1 thời gian chỉ được hưởng 1 ưu đãithuế ở mức cao nhất).

Quan trọng nhất, thông tư 130 của Bộ tài chính ra ngày 26/12/2008 có quy định"bãi bỏ các nội dung hướng dẫn về thuế TNDN do Bộ tài chính và các ngành ban hành không phù hợp vớihướng dẫn tại thông tư này". Căn cứ vào đó, Tổng Cục thuế đã ban hành công văn số 2924, là công vănquyết định việc truy thu thuế đối với S99. Cụ thể, theo đó, đến hết năm 2008, nếu doanh nghiệp nàochưa dùng đến ưu đãi thuế do niêm yết lần đầu thì coi như mất! S99 nằm trong trường hợp nhưvậy.

Cái lý của S99

Là nguyên đơn, S99 có nhiều lý lẽ để bảo vệ bản thân. Công ty tính toán việcưu đãi thuế cho mình dựa vào công văn số 10997 của Bộ Tài chính ra ngày 8/9/2006. Và vì đó là vănbản của Bộ tài chính, ắt hẳn nó phải có giá trị hơn công văn số 2924 mà Tổng cục thuế đưa ra.

Ngoài ra, vì luật Thuế TNDN không quy định việc miễn giảm thuế do niêm yết lầnđầu, nên các chính sách ưu đãi dành cho S99 hẳn nhiên không thuộc phạm vi điều chỉnh củaLuật Thuế TNDN. Việc lấy Luật thuế TNDN ra để làm cơ sở xử phạt S99, vì vậy, không có giátrị về mặt pháp lý.

Đấy là chưa kể, theo S99, công văn số 2924 không thỏa mãn các điều kiện là mộtvăn bản quy phạm pháp luật.

Tòa án nói gì?

Đại diện Viện kiểm soát đặt câu hỏi đối với Tổng cục thuế về công văn 2924 khicông văn này ra năm 2011, lại áp đặt lại những "việc đã rồi" đối với doanh nghiệp (yêu cầu doanhnghiệp phải hưởng hết ưu đãi trước năm 2008, mà chưa "dùng" hết, thì…thôi). Doanh nghiệp làm thếnào mà xoay xở kịp? Lợi nhuận có được từ những năm qua (sau khi được hưởng ưu đãi thuế) thì đã"tiêu" hết rồi, nguồn đâu ra để mà trả? Nhất lại là khi họ làm theo đúng những văn bản hướng dẫncủa Bộ tài chính!

Đại diện Hội thẩm Nhân dân cho rằng, Tổng cục Thuế là cơ quan thực thi phápluật, nên tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hiểu để thực hiện, chứ không phải là đi theo dõi đểsiết! Chính phủ, các Bộ ngành đã tạo điều kiện cácdoanh nghiệp cổ phần hóa và niêm yết chứng khoán. Vậy, vì lý do gì Tổng cục Thuế cản trở các doanhnghiệp trong quá trình thực hiện chủ trương của Chính phủ?

Kết quả hẫng hụt

Mặc dù tỏ ra thông cảm với S99, đến cuối buổi xét xử, Chủ tọa đứng lên tuyênán khiến các đại diện phía S99 phải hẫng hụt. Theo đó, tòa án bác bỏ đơn kiện của S99 yêu cầu hủybỏ các văn bản do Tổng cục thuế và Cục thuế Hà Nội ban hành. S99 cho biết công ty sẽ tiếp tục khiếukiện lên cấp cao hơn.

Thực ra, kết quả nói trên không quá bất ngờ.

Trong cuộc chơi này, S99 hoàn toàn nắm đằng chuôi. Các văn bản ban hành chồngchéo nhau, phủ nhận nhau, S99 ở giữa, và…hi sinh. Theo thống kê, có 31 doanh nghiệp như vậy.

Việc khiếu kiện, có chăng, giúp doanh nghiệp tạo một tiền lệ nào đó, dù nhỏ.Rằng, một doanh nghiệp, khi cần, hoàn toàn có thể đưa 1 cơ quan nhà nước ra tòa. Bài học Maseco vẫncòn đó, khi công ty này mạnh dạn yêu cầu Bộ tài chính hoàn trả 7,12 tỷ đồng cơ quan này đã truy thusai quy định.

Nếu S99 khiếu kiện thành công (xác suất không cao), thì ngay lập tức 30 doanhnghiệp còn lại thuộc diện truy thu, sẽ có yêu cầu tương tự. Số tiền thuế truy thu dự kiến khoảng406 tỷ đồng, coi như Ngân sách nhà nước mất.

Chẳng ai chơi mạo hiểm như vậy!