Quỹ ETF, nhà đầu tư chuyên nghiệp cũng chưa… rành

Không chỉ NĐT cá nhân nhỏ lẻ, màngay cả NĐT tổ chức chuyên nghiệp như CTCK, công ty quản lý quỹ (QLQ), vẫn còn chưa rành về quỹETF. Điều này cho thấy nỗ lực đưa quỹ ETF gần hơn tới NĐT còn cả chặng đường dài phíatrước.

Mơ hồ về cơ chế thực hiệnquyền

Nếu suôn sẻ, chỉ còn chưa đầy 1 tháng nữa là Quỹ VFMVN30, quỹ ETFđầu tiên tại Việt Nam sẽ niêm yết và giao dịch trên Sở GDCK TP. HCM. Sự xuất hiện của sản phẩm nàyđã rất cận kề, nhưng đến nay, các tổ chức kinh doanh chứng khoán, vốn là các đơn vị cung cấp dịchvụ, cũng đồng thời là các NĐT tổ chức chuyên nghiệp vẫn còn mơ hồ về luật chơi của quỹ ETF.

Điều này phần nào thể hiện qua những câu hỏi mà các CTCK, công tyQLQ đặt ra cho lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) tại hội thảo về quỹ ETF do cơ quan nàytổ chức cuối tuần qua. Chẳng hạn, đại diện CTCK VNDirect nêu câu hỏi về cơ chế thực hiện quyền rasao đối với NĐT khi tham gia quỹ ETF, cụ thể là các quyền về dự họp ĐHCĐ, biểu quyết, nhận cổ tức…đối với cổ phiếu của các DN mà NĐT sở hữu đem góp vào quỹ ETF.

Có thành viên thị trường cho rằng, do mang đặc thù của quỹ mở, nênquỹ ETF ít khi phân phối cổ tức. Tuy nhiên, ý kiến khác lại cho rằng, các quỹ cần phân phối cổ tứccho NĐT. Việc quỹ ETF nhận được cổ tức từ các chứng khoán cơ cấu, mà không phân phối lại cho NĐT sẽgây tác động bất lợi là làm cho quỹ bị tăng tỷ lệ sai lệch so với chỉ số tham chiếu (trackingerror). Về mặt pháp lý hiện hành, tuy có quy định công ty QLQ nhận được cổ tức sẽ phân phối lại choNĐT, nhưng việc có chia hay không, chia như thế nào cho có lợi là tùy thuộc vào đại hội NĐT quyếtđịnh.

Giải đáp những ý kiến trái chiều trên, Phó Chủ tịch UBCK NguyễnThành Long cho biết, cần phân biệt rõ hai nội dung.

Thứ nhất, NĐT sau khi đã chuyển danh mục chứng khoán của mình vàoquỹ ETF để đổi lấy chứng chỉ quỹ ETF thì lúc đó họ là chủ sở hữu của quỹ ETF, có đầy đủ các quyềndự họp, biểu quyết theo quy định của pháp luật, kể cả việc biểu quyết các nội dung liên quan tớichia cổ tức do quỹ ETF nhận được.

Thứ hai, quỹ ETF, sau khi tiếp nhận danh mục chứng khoán đầu tư từcác NĐT sẽ trở thành cổ đông tại các DN niêm yết. Quỹ ETF lúc đó có đầy đủ quyền dự họp ĐHCĐ, quyềntham gia biểu quyết các quyết định tại DN mà quỹ sở hữu cổ phiếu. Trong trường hợp này, do chứngkhoán mà NĐT góp vào quỹ ETF đã thuộc sở hữu và đứng tên quỹ, nên đơn vị quản lý là công ty QLQ sẽđại diện cho quỹ ETF thực hiện các quyền này.

"Khi quỹ nhận được cổ tức của các cổ phiếu có trong danh mục chứngkhoán cơ cấu, thì quỹ phân phối lại cho NĐT theo tỷ lệ chứng chỉ quỹ mà NĐT nắm giữ và theo chiếnlược phân phối lợi tức quy định tại điều lệ quỹ…", ông Long nói.

Có đặc thù gì về công bố thông tin?

Đây là câu hỏi được các tổ chức kinh doanh chứng khoán đặt ra cholãnh đạo UBCK trước thực tế, quỹ ETF vừa có tính chất của một quỹ mở (giao dịch sơ cấp ngoài sàn),vừa có tính chất của quỹ đóng (chứng chỉ quỹ niêm yết, giao dịch trên sở GDCK). Công ty QLQ, thànhviên lập quỹ, NĐT phải thực hiện nghĩa vụ công bố thông tin như thế nào khi họ sở hữu chứng khoáncơ cấu đạt ngưỡng của cổ đông lớn, hoặc có biến động về tỷ lệ sở hữu cổ phần tại DN…?

Các tổ chức kinh doanh chứng khoán còn đặt câu hỏi, quỹ ETF thựchiện các nghĩa vụ công bố thông tin theo Thông tư 52/2012 có đủ đảm bảo minh bạch đối với hoạt độngcủa quỹ chưa, hay sắp tới Bộ Tài chính, UBCK trong quá trình đang sửa Thông tư 52/2012 hoặc các vănbản pháp lý có liên quan, liệu có đưa ra những đặc thù về công bố thông tin đối với hoạt động củaquỹ ETF?

Trước những câu hỏi này, ông Nguyễn Thành Long cho biết, việc đầutư mua, bán chứng khoán thương mại thông thường phải công bố thông tin theo quy định tại Thông tư52/1012.

Theo thông lệ quốc tế, do quỹ ETF là quỹ đầu tư theo dạng thụ động,cơ chế vận hành của quỹ không liên quan đến mua, bán trực tiếp chứng khoán trên thị trường, nênThông tư 229/2012 hướng dẫn thành lập và quản lý quỹ hoán đổi danh mục đã quy định rõ: quỹ khôngphải tuân thủ chế độ công bố thông tin giao dịch áp dụng cho cổ đông lớn, cổ đông nội bộ, người cóliên quan, nếu như đó đơn thuần là các giao dịch hoán đổi (quỹ tiếp nhận danh mục từ NĐT, thànhviên lập quỹ một cách thụ động dẫn tới vượt các tỷ lệ sở hữu 5%...).

Ngược lại, nếu là giao dịch mua bán, thì quỹ ETF tuân thủ theo quyđịnh tại Thông tư 52/2012. Quy định về công bố thông tin đối với quỹ ETF đã rất chi tiết tại Thôngtư 229/2012, bảo đảm hoạt động, giá trị tài sản của quỹ này và đặc biệt là danh mục cơ cấu luônđược công khai.