Ông Bùi Kiến Thành: Nhà nước tạo lợi thế cho ngân hàng

Ở các nước đã phát triển, người dân quen với thanh toán qua tài khoản hàng chục năm nay. Ví như ởMỹ, gần như mọi thứ thanh toán qua thẻ tín dụng, rất ít người có hệ số tín dụng thấp tới mức khôngthể có thẻ tín dụng. Chỉ khoảng 1% thanh toán bằng tiền, còn lại thanh toán qua thẻ tín dụng hayngân hàng. Nhưng họ đã tổ chức hệ thống ngân hàng đã hơn 200 năm nay, áp dụng thanh toán qua ngânhàng cũng đã (tới) hơn 100 năm. Ở Việt Nam khó có thể áp dụng ngay được.

Nghị định thanh toán bằng tiền mặt được đưa ra lấy ý kiến người dân tại thời điểm mà hoạtđộng của hệ thống ngân hàng đang bộc lộ nhiều yếu kém: nợ xấu ở mức cao, nhiều ngân hàng thương mạilách luật lãi suất… Điều đó khiến người dân hết sức băn khoăn. Ý kiến của ông như thếnào?

Nếu đặt vào vị trí người dân thì đưa ra nghị định như vậychắc chắn có nhiều điều khiến người ta chưa thỏa mãn. Thứ nhất, buộc phải thanh toán qua ngân hàngnghĩa là người dân buộc phải trả thêm phí dịch vụ. Thứ hai, người dân bị buộc phải gửi tiền vào ngân hàng trước khi thực hiện giao dịch như vậyđồng nghĩa với việc giúp ngân hàng huy động vốn với lãi suất ưu đãi. Dù cho đó không phải là mụcđích của Nghị định nhưng hệ quả của nó đặt người dân vào hoàn cảnh khó khăn và tạo lợi thế cho ngânhàng.

Trong khi đó, vấn đề rủi ro của ngân hàng ai cũng thấy. Tỉ lệ nợ xấu của ngân hàng đã lên tới 10%,có trường hợp lên tới 40% trong khi tiêu chí nợ xấu của ngân hàng theo tiêu chuẩn quốc tế là khôngquá 2%. Nghị định áp đặt người dân mua cái gì cũng phải ra ngân hàng có thể khiến người ta cósuy nghĩ, chính phủ muốn giúp đỡ cho ngân hàng. Điều đó không có lợi cho mối quan hệ giữangười dân và Chính phủ, đặc biệt trong thời điểm này.

Dù sao cũng không thể phủ nhận thanh toán qua tài khoản sẽ minh bạch và tiến bộ hơn. Cầnlàm gì để Nghị định này được người dân chấp nhận tích cực hơn, thưa ông?

Nhà nước phải làm công tác nghiên cứu sâu hơn nữa,trình bày rõ để người dân hiểu. Theo tôi, đây là một quyết định sẽ ảnh hưởng tới tất cả người dân,vì vậy, nên đưa ra để Quốc hội xem xét và quyết định.

Vì lợi ích nhóm?

Trong nỗ lực khác, Chính phủ đã đề ra một loạt các giải pháp như: cho phép mua bán nhà xãhội, chi tiền cho vay bất động sản, biến nhà thương mại thành nhà xã hội... để cứu thị trường bấtđộng sản, từ đó, giải cứu nền kinh tế. Quan điểm của ông như thế nào?

Tạo điều kiện giúp người dân tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãiđể sở hữu nhà là việc làm có nhiều lợi ích cho nền kinh tế. Thứ nhất, lĩnh vực bất động sản pháttriển kéo theo đó là vật liệu xây dựng, đồ gỗ, nội thất… Thông thường, những hoạt động này đóng gópkhoảng 20% GDP của một quốc gia.

Thứ hai, sự nóng lên của thị trường bất động sản sẽ kéo theo việclàm cho hàng triệu lao động, mà khi những lao động này có thu nhập, họ sẽ mua hàng hóa tiêu dùng,kéo theo sự phát triển của các ngành kinh tế khác nữa. Tuy nhiên, theo tôi, những đề xuất mà Chínhphủ hay các doanh nghiệp đưa ra đều chưa phù hợp.

Ví dụ, đề xuất mua những bất động sản hiện giờ rồi chuyển thành chung cư xã hội không phù hợp ởđiểm: 1. Những chung cư đó phần lớn là chung cư cao cấp, tiêu chí về diện tích, mặt bằng… khác hẳnvới tiêu chí của chung cư xã hội. Người dân sẽ phải bù thêm nhiều tiền để sở hữu những chung cư nhưvậy. 2. Dựa vào cơ sở nào để chọn dự án nào để chuyển đổi, không khéo sẽ thành việc dùng ngân sáchgiải quyết những nhóm lợi ích, điều đó là tối kỵ.

Mới đây, BIDV có tờ trình đề xuất Thủ tướng xem xét lập công ty tái cho vay thế chấp ngaytrong quý II/2013 để hỗ trợ thị trường bất động sản. Theo ông, liệu đó có là giải pháp khả thi đểgiúp người dân mua nhà không?

Phải nói rằng, thành lập một quỹ cho vay bất động sản vớilãi suất ưu đãi là việc mà nhiều quốc gia trên thế giới đang làm, ở Mỹ là Fannie Mae và Freddie Maccủa Chính phủ Liên bang cho vay với lãi suất 3-4%.

Tuy nhiên, đề xuất nói trên của BIDV có một vài điểm, theo tôi, là chưa phù hợp. Thứ nhất,mục tiêu cho vay với lãi suất thấp, dưới mức thông thường nhưng cụ thể mức lãi suất là bao nhiêu.Nếu lạm phát là 16-20%, cho vay 10 - 12 % là thấp nhưng nếu lạm phát giảm như trong tháng 6/2012,mức lãi suất đó đã phù hợp chưa. Và đó đã phải là mức lãi suất mà người dân có thể chấp nhận đượchay chưa?

Thứ hai, tại sao lại đưa ra những tiêu chuẩn ưu tiên, chia công dân Việt Nam thành công dân hạngnhất, hạng hai như thế?

Thứ ba, BIDV đưa ra đề xuất tiêu chuẩn thu nhập thấp là dưới 4,8 triệu đồng/tháng. Thử hỏi, ai cómức thu nhập bình quân như thế mà dám nghĩ tới chuyện mua nhà. Mặt khác, trong khi Quốc hội đưa ramức phải nộp thuế thu nhập cá nhân là 9 triệu đồng/tháng, tại sao không áp dụng mức này mà lại đặtra con số 4,8 triệu đồng. Sự chênh nhau, thiếu logic giữa các con số khiến người dân phải suynghĩ.

Giả sử, ông được Chính phủ mời góp ý cho tờ trình này, ông sẽ đưa ra những đề xuất như thếnào?

Theo tôi, nên thiết lập một quỹ mà ngân sách khôngphải bỏ tiền ra. Chính phủ chỉ định ngân hàng nhà nước cấp vốn cho quỹ, và chỉ đạo quỹ này cho vayvới lãi suất 3-4 %, thời hạn 10-20-30 năm. Quỹ này sẽ trả lãi ngân hàng nhà nước là 1%, mức đảm bảođể ngân hàng nhà nước có thể vận hành tốt. Sau này khi nền kinh tế phát triển tốt và mặt bằng lãisuất được bình ổn ở mức thấp, quỹ này có thể huy động vốn trên thị trường tài chính, qua phát hànhtrái phiếu được nhà nước bảo lãnh

Quỹ này có thể tiến thêm một bước nữa, tương tự như Fannie Mae của Mỹ, là mua lại hợp đồng cho vaybất động sản của hệ thống ngân hàng. Nói cách khác, các ngân hàng trở thành đại lý của quỹ, chongười dân vay tiền mua nhà với lãi suất phù hợp.

Một nguồn tín dụng như vậy sẽ tạo cơ hội cho nhân dân mua nhà trả góp, hàng triệu căn hộ sẽ đượcxây dựng để đáp ứng nhu cầu của đa số người dân, tạo ra công ăn việc làm và thu nhập cho người laođộng, phát triển các lĩnh vực tiêu dùng, và cuối cùng là tạo nguồn thuế cho ngân sách. Quan trọnglà phải quản lý và giám sát chặt chẽ để tránh tiêu cực, tránh lạm dụng như đã xảy ra ở Mỹ vớiFannie Mae và Freddy Mac, tạo nên bong bóng bất động sản, đưa đến khủng hoảng tài chính, và lôi nềnkinh tế rơi vào hiểm họa suy thoái.

Việc thành lập và vận hành những quỹ hỗ trợ bất động sản như trên thế giới đã áp dụng nhiều vàchúng ta hoàn toàn có thể học hỏi và áp dụng vào Việt Nam. Đó đều là những việc hoàn toàn nằmtrong tầm tay của Chính phủ, tôi không hiểu tại sao Chính phủ lại không làm?