Những lực cản tăng trưởng kinh tế năm 2018

→Những con số thực về năng suất lao động Việt Nam

→Một số thách thức hiện tại của kinh tế Việt Nam

Theo dự báo của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) về mức tăng trưởng kinh tế trong năm nay, GDP năm 2018 sẽ đạt mức 6,65%. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu VEPR cũng chỉ ra nhiều vấn đề có thể sẽ là lực cản cho tăng trưởng.

Một trong những vấn đề đáng lo ngại đó là động lực tăng trưởng kinh tế chưa đến từ việc tăng năng suất lao động

Trong khi đó, việc phụ thuộc vào nền kinh tế thế giới và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài cũng tạo ra nhiều rủi ro tiềm ẩn cho nền kinh tế. Hiện năng suất lao động của nước ta vẫn chỉ bằng 1/14 so với Singapore, 1/6 so với Malaysia và 1/3 so với Thái Lan. Lợi thế về lao động giá rẻ sẽ ngày càng mất đi. Thâm hụt ngân sách và nợ công vẫn ở mức cao.

Việt Nam ngày càng phụ thuộc vào FDI

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, sự tăng trưởng của năm 2017 có một điểm tương đối tiến bộ so với năm 2016, đó là về cơ cấu nội ngành của các ngành kinh tế bắt đầu có sự chuyển dịch. Ví dụ như ngành công nghiệp, khai khoáng giảm xuống về tỉ trọng và tăng tỉ trọng của ngành chế biến, chế tạo. 

Bà Lan cho rằng, việc chuyển dịch cơ cấu vô cùng quan trọng, đặc biệt là chuyển dịch cơ cấu của nội ngành. Nhiều năm nay việc "tắc nghẽn" về năng suất lao động là do không chuyển dịch được cơ cấu nội ngành, trong khi chuyển dịch cơ cấu giữa ngành năng suất thấp như nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ không còn nhiều cơ hội.

Năm 2017, xuất siêu lớn của khu vực đầu tư nước ngoài (FDI) góp phần quan trọng mang lại thặng dư thương mại, nhưng cũng đặt ra những lo ngại về tính bền vững của nền kinh tế khi phụ thuộc ngày càng nhiều vào khu vực có vốn đầu tư nước ngoài.

Nhóm nghiên cứu của VEPR cho rằng năm 2018, Việt Nam cần sử dụng nhiều hơn nội lực làm động lực cho tăng trưởng. Chính phủ cũng cần thực hiện các biện pháp quyết liệt để thắt chặt chi tiêu thường xuyên như các chính sách tinh giản biên chế, sắp xếp lại bộ máy, hạn chế chi tiêu cho các tổ chức đoàn thể, thoái vốn khỏi các doanh nghiệp nhà nước.

Việc phụ thuộc vào nền kinh tế thế giới và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài cũng tạo ra nhiều bất trắc, tiềm ẩn cho nền kinh tế. Đặc biệt trong bối cảnh kinh tế thế giới năm 2018 có thể đối mặt với nhiều rủi ro bất định lớn liên quan đến địa chính trị và xu hướng bảo hộ thương mại của một số nước lớn cũng như sự thay đổi ngày càng nhanh của khoa học và công nghệ. 

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho biết, sự đóng góp của kinh tế nội địa rất thấp và tăng trưởng kinh tế dựa vào doanh nghiệp đầu tư nước ngoài quá nhiều. Bên cạnh đó, cũng cần lưu ý đến vấn đề nội địa hóa các sản phẩm công nghiệp còn rất thấp. 

Theo TS. Lê Đăng Doanh, năm 2018 là một năm hội nhập, năm bản lề, đặc biệt các hiệp định thương mại tự do sẽ được thực hiện nghiêm túc và hệ quả là thuế suất hàng nhập khẩu vào Việt Nam sẽ xuống đến mức 0%, gây sức ép rất lớn cho nguồn thu ngân sách.

Ngoài ra, cán cân thanh toán tổng thể thặng dư đạt 3,4% GDP đã giúp Ngân hàng Nhà nước bổ sung lượng dự trữ ngoại hối lớn. Dự trữ ngoại hối cao giúp Ngân hàng Nhà nước có thêm không gian để tiếp tục duy trì nới lỏng tiền tệ, giảm lãi suất, hỗ trợ thúc đấy trăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, điều này đặt ra thách thức cho Ngân hàng Nhà nước trong việc kiểm soát và trung hòa lượng ngoại tệ này nhằm kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô.

Năng suất lao động thấp

Nhóm nghiên cứu VEPR cũng chỉ ra nhiều vấn đề nội tại, cố hữu của nền kinh tế vẫn chưa được giải quyết triệt để sẽ là lực cản đối với nền kinh tế.  Đó là động lực tăng trưởng kinh tế vẫn chưa đến từ việc tăng năng suất lao động.

TS.Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng VEPR nêu những vấn đề: Năng suất lao động của Việt Nam vẫn thấp so với các nước trong khu vực, chỉ bằng 1/14 so với Singapore, 1/6 so với Malaysia và 1/3 so với Thái Lan. Nếu không có những biện pháp tổng thể giúp nâng cao năng suất lao động trong tương lai gần, trong bối cảnh cơ cấu dân số vàng sắp đi qua, Việt Nam sẽ khó có thể duy trì được đà tăng trưởng như hiện nay.

Lợi thế về lao động giá rẻ sẽ càng ngày càng mất đi do tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Trong bối cảnh tài nguyên ngày càng cạn kiệt, sản xuất của ngành công nghiệp khai khoáng tiếp tục suy giảm, công nghiệp chế tạo chưa tạo ra được những đột phá mới, nông nghiệp vẫn đứng trước nhiều rủi ro lớn do tác động của thiên tai và biến đổi khí hậu, áp lực tăng trưởng cho năm 2018 thực sự là một thách thức lớn, TS. Thành lưu ý.

Bên cạnh đó, thâm hụt ngân sách và nợ công tăng cao tiếp tục là vấn đề nghiêm trọng cản trở nền kinh tế. Trong khi nguồn vốn chi đầu tư công còn hạn chế, chi thường xuyên vẫn ở mức cao tạo gánh nặng cho ngân sách nhà nước.

Nguồn Tổng hợp