Những doanh nghiệp "ngoài vòng pháp luật"

Từ những doanh nghiệp "ngoài vòng pháp luật"…

Rất vồn vã, nhân viên của OSCAR Sài Gòn Hotel (68A, Nguyễn Huệ, quận 1, TP.HCM) đã giới thiệuvới chúng tôi hệ thống khách sạn 11 tầng, với 107 phòng ngủ được trang bị rất hiện đại và đặc biệtlà có vị trí vô cùng thuận tiện, vì nằm trên con đường thuộc diện đắt giá nhất, thuận tiện nhấtngay trung tâm TP.HCM - đường Nguyễn Huệ.

	Cho tới thời điểm ngày 1/2/2014, Khách sạn OSCAR không có bấtcứ phản hồi nào về yêu cầu đăng ký lại của cơ quan chức năng. (Ảnh: L.T)

Phòng ốc ổn, giá dịch vụ chấp nhận được, nếu có nhu cầu tổ chức tiệc cưới thì càng tốt, vì Kháchsạn đang có dịp khuyến mại đặc biệt. Có vẻ, khách sạn này vẫn đang kinh doanh tốt.

Sẽ không có gì đáng nói, nếu như OSCAR Sài Gòn (liên doanh giữa Saigontourist và một đối tácHồng Kông) không hết hạn hoạt động theo Giấy phép đầu tư số 30 ngày 16/11/1989 do Sở Kế hoạch vàĐầu tư TP.HCM cấp.

Để cứu một số doanh nghiệp FDI được cấp phép trước ngày 1/7/2006 đã hoặc sắp hết hạn hoạt động,giữa năm ngoái, Điều 170, Luật Doanh nghiệp đã được sửa đổi. Cuối tháng 11/2013, Nghị định194/2013/NĐ-CP cũng đã được ban hành.

Theo đó, một trong những nội dung rất quan trọng của Nghị định là, các doanh nghiệp FDI đã hếthạn hoạt động theo giấy phép đầu tư, nếu có nhu cầu, thì trước ngày 1/2/2014 phải làm thủ tục đăngký lại. Nếu không, sẽ phải giải thể, ngừng hoạt động.

OSCAR Sài Gòn Hotel thuộc diện này. Thế nhưng, tới thời điểm ngày 1/2/2014, không có bất cứ phảnhồi nào từ những ông chủ của khách sạn này liên quan đến việc đăng ký lại, dù Sở Kế hoạch và Đầu tưTP.HCM đã gửi công văn hối thúc thực hiện. Không đăng ký lại, không tuyên bố giải thể, mà vẫn hoạtđộng một cách bình thường như gần 25 năm nay vẫn vậy.

Nhưng OSCAR Sài Gòn Hotel không phải là doanh nghiệp FDI duy nhất ở TP.HCM đã hết hạn hoạt độngtheo giấy phép đầu tư, không đăng ký lại mà vẫn hoạt động. Liên doanh Newell Nhà Bè Việt Nam, giữaMay Nhà Bè và một đối tác Đài Loan, cũng đang sản xuất - kinh doanh ổn định. Một cán bộ của May NhàBè cho biết, hiện nhà máy của liên doanh có khoảng 400 - 500 công nhân đang làm việc.

Cũng sẽ không có gì đáng nói, nếu liên doanh này đã hết hạn hoạt động từ ngày 23/4/2012. Tức là2 năm qua, Newell Nhà Bè đã hoạt động… "ngoài vòng pháp luật", giống như OSCAR Sài Gòn (hơn 4 năm).Điểm khác biệt duy nhất là, khi Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM gửi văn bản hối thúc việc đăng ký lại,Newell Nhà Bè là một trong số rất ít doanh nghiệp FDI do Sở quản lý có phản hồi lại, với thông báorằng, họ sẽ giải thể liên doanh này.

Theo thông tin của phóng viên , May Nhà Bè muốn giải thể liên doanh để thu hồi lại khu đất kháđẹp nhằm mở rộng hoạt động sản xuất - kinh doanh. "Kế hoạch giải thể sẽ được thực hiện trong năm2014", nguồn tin này cho biết.

Tuy nhiên, một điều hiển nhiên là, Newell Nhà Bè vẫn đang hoạt động. Cũng giống như Công ty liêndoanh Du lịch APEX, đơn vị đã hết hạn hoạt động theo giấy phép đầu tư từ ngày 31/1/2012, nhưng khiphóng viên liên lạc, thì cán bộ của công ty này cho biết, Công ty vẫn đang bán các tour du lịchViệt Nam cho khách Nhật Bản. APEX là công ty du lịch khá nổi tiếng và thuộc diện có uy tín vớikhách Nhật trong 20 năm qua.

Tháng 9/2013, công ty này vẫn còn gửi văn bản tới Tổng cục Hải quan đề nghị xác nhận nợ thuế vàcơ quan Hải quan vẫn gửi văn bản trả lời như bình thường.

… đến lỗ hổng quản lý

Trong một tài liệu mà phóng viên có được, tính đến ngày 31/1/2014, có tới 90 doanh nghiệp FDI doSở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM quản lý đã hết hạn hoạt động theo giấy phép đầu tư. Trong số này, cónhững doanh nghiệp hết hạn vào cuối năm 2013, nhưng cũng có doanh nghiệp hết hạn từ những năm 2004- 2006.

Để hối thúc thực hiện các quy định của pháp luật Việt Nam, Sở đã gửi văn bản tới các doanhnghiệp này, theo địa chỉ trên giấy phép đầu tư. Tuy nhiên, khoảng 50% công văn gửi đi đã được bưuđiện hoàn trả.

"Có thể, các doanh nghiệp này đã không còn hoạt động hoặc đã chuyển ra khỏi địa điểm đăng ký đầutư", một cán bộ của Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM nói và cho biết, đối với các doanh nghiệp này, Sởđã phát công văn gửi các cục thuế, hải quan, cũng như Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP.HCM…đề nghị hợp tác cung cấp thông tin về tình hình hoạt động của họ, từ đó có hướng xử lý thíchhợp.

Những doanh nghiệp còn lại, Sở vẫn đang chờ đợi công văn phản hồi. Nhưng tính tới thời điểm này,mới có 2 doanh nghiệp FDI trong số 90 doanh nghiệp nói trên thực hiện đăng ký lại. Đó là Công tyĐội ngũ Việt Nam (Vietnam TEAM) và Công ty liên doanh Sản xuất nút nhựa Việt Thuận. Bên cạnh đó làhai công ty thông báo giải thể: Newell Nhà Bè kể trên và Công ty liên doanh VIKOTRADE - liên doanhgiữa Liên hiệp Các xí nghiệp mô tô xe đạp (nay là Công ty cổ phần Công nghiệp - Thương mại Hữu NghịTP.HCM) và Công ty U-Harbour Hồng Kông). Được biết, VIKOTRADE đã hết hạn hoạt động từ ngày15/5/2008, nhưng năm 2013 vẫn có tên trong danh sách các đơn vị thành viên của Hiệp hội Doanhnghiệp cơ khí Việt Nam (VAMI).

Thực tế nêu trên cho thấy, vẫn còn đâu đó những doanh nghiệp FDI hoạt động "ngoài vòng phápluật". Hoặc cũng đã có doanh nghiệp lặng lẽ biến mất mà không báo cáo cơ quan quản lý nhà nước.

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, khi hết hạn hoạt động, doanh nghiệp có thể tự làm thủ tụcgiải thể, sau đó thông báo các cơ quan chức năng. Nhưng nhìn vào danh sách 90 doanh nghiệp này, cóthể thấy, điều đó không xảy ra. Ngoài 4 doanh nghiệp kể trên, về mặt danh nghĩa, 86 doanh nghiệpcòn lại vẫn đang tồn tại, ít nhất trên giấy tờ.

Một thông tin được đưa ra từ năm 2009, Xí nghiệp May Sasanga (33A1, Quốc lộ 1A, khu phố II,phường Đông Hưng Thuận, quận 12, TP.HCM) hết hạn hoạt động ngày 1/2/2012, đã rời khỏi địa điểm đăngký hoạt động mà không thông báo.

Một thông tin khác của năm 2011, nợ lương gần 1 tỷ đồng, Giám đốc Công ty Dệt len Magnicon (hếthạn hoạt động từ 15/5/2013) đã bỏ trốn.

Có vẻ, những thông tin này đã không được cập nhật tới cơ quan quản lý về đăng ký đầu tư. Và điềunày một lần nữa cho thấy, bên cạnh việc một bộ phận doanh nghiệp FDI chưa tuân thủ nghiêm túc phápluật Việt Nam, thì công tác hậu kiểm ở Việt Nam là có vấn đề. Bởi thế, đã nhiều lần, những cảnh báovà sự lo ngại về tình trạng doanh nghiệp FDI bỏ trốn được đưa ra.

Xử lý cách nào?

Câu chuyện xử lý doanh nghiệp FDI xù nợ, bỏ trốn đang được đặt ra, khi Luật Đầu tư, Luật Doanhnghiệp đang được xem xét sửa đổi. Vấn đề đặt ra bây giờ là xử lý thế nào, ít nhất với 86 doanhnghiệp chưa có phản hồi trong danh sách của Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM.

Theo Sở này, sau khi thu thập được thông tin, Sở sẽ báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư để xin ý kiếnxử lý. Việc thu thập thông tin chưa biết khi nào sẽ xong, nhưng có một điều rõ ràng là, đang cónhững doanh nghiệp FDI hoạt động không phép. Và theo như quy định tại Nghị định 194/2013/NĐ-CP,những doanh nghiệp FDI nào đã hết hạn hoạt động, mà không đăng ký lại, thì phải giải thể, ngừnghoạt động.

Quy định của pháp luật đã rõ ràng, và nếu quy định này được thực hiện nghiêm minh, thì sẽ có khánhiều doanh nghiệp FDI tại TP.HCM nhận "án tử". Có khá nhiều cái tên, tuy không hẳn là những têntuổi lớn, có trong danh sách này. Chẳng hạn, Roha Dyechem Việt Nam, Asahi Việt Nam, Xí nghiệpSIKA…

"Doanh nghiệp hoạt động khi giấy phép đã hết hạn mà không đăng ký lại là bất hợp pháp. Trongtrường hợp này, các hợp đồng mà họ ký kết với khách hàng, đối tác… không có giá trị pháp lý, nênrủi ro rất lớn đối với phía khách hàng", ông Nguyễn Đình Cung, quyền Viện trưởng Viện Nghiên cứuquản lý kinh tế Trung ương bình luận khi trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư.

Theo ông Cung, vấn đề đặt ra trong lúc này là, có thể các doanh nghiệp trong hơn 20 năm hoạtđộng nói trên đã chuyển đổi, mua bán lòng vòng, nên có khả năng, cơ quan quản lý cũng chẳng biếthiện giờ ai là chủ các doanh nghiệp đó.

"Phải xuống từng doanh nghiệp để kiểm tra lại. Nếu họ hoạt động bất hợp pháp, thì phải chấm dứthoạt động. Nếu có tài sản của Nhà nước, chẳng hạn đất đai khi góp vốn vào liên doanh, thì phải trảlại cho Nhà nước", ông Cung thẳng thắn nói và nhấn mạnh, quy định pháp luật đã có, vậy cứ căn cứtheo đó để xử lý các doanh nghiệp vi phạm.

Sau 25 năm thu hút FDI, Việt Nam đã rất nỗ lực trong xây dựng một môi trường đầu tư, kinh doanhthông thoáng, minh bạch và công bằng, nhằm tạo thuận lợi cao nhất cho các doanh nghiệp này trongquá trình hoạt động ở Việt Nam. Nhưng như những "con sâu bỏ rầu nồi canh", một số doanh nghiệp FDIđã không tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật Việt Nam.

Để đảm bảo cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp và để pháp luật Việt Nam được thực thi mộtcách nghiêm minh, đã đến lúc, phải mạnh tay với những doanh nghiệp "ngoài vòng pháp luật" nhưvậy.

Nguyên Đức