Ngân hàng muốn tự cân nhắc rủi ro cho vay tiêu dùng

Theo tinh thần dự thảo Ngân hàng Nhà nước vừa đưa ra trưng cầu ý kiến, nếu muốn cho vaytiêu dùng theo 3 hình thức cho vay trả góp, cho vay thấu chi qua thẻ tín dụng, pháthành thẻ mua hàng, thì ngân hàng thương mại phải thành lập công ty tàichính.

Dự thảo thông tư không phân biệt cho vay tiêu dùng phục vụ đối tượng đủ chuẩn hay phi chuẩn, màchỉ nói chung là người tiêu dùng. Điều này có thể hiểu rằng, ngân hàng muốn cấp tín dụng thông quanhững hình thức trên dù là với khách hàng "đủ chuẩn" hay phi chuẩn cũng đều không được triển khaimà phải thông qua công ty tài chính con.

Các chuyên gia cho rằng nên để ngân hàng tự cân nhắc việc lập công ty tài chínhcho vay tiêu dùng. Ảnh: Vnexpress

Thực tế thời gian qua, cho vay tiêu dùng là một trong những sản phẩm quan trọngcủa các ngân hàng, đặc biệt là các ngân hàng bán lẻ. Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước chi nhánhTP HCM, cho vay tiêu dùng và chứng khoán trên địa bàn hiện chiếm khoảng 8% tổng dư nợ, trong đó chủyếu là cho vay tiêu dùng. Nợ xấu đối với cho vay tiêu dùng của ngân hàng tại TP HCM đến hết tháng 8chiếm khoảng 2% tổng dư nợ cho vay tiêu dùng, thấp hơn con số nợ xấu chung của ngành ngân hàng trênđịa bàn cùng thời điểm khoảng trên 4,5%.

Lãnh đạo một ngân hàng ngoại khá mạnh về mảng bán lẻ tại Việt Nam cho biết, 8 tháng đầu năm, tíndụng tiêu dùng chiếm tới 30% trong phân khúc bán lẻ của nhà băng ông. "Ngân hàng chúng tôi đang đẩymạnh mảng này", vị này chia sẻ.

Ông cho biết thêm, sau khi dự thảo được đưa ra lấy ý kiến, ban lãnh đạo ngân hàng đã có cuộc họpbàn về vấn đề trên và có phần quan ngại. "Tuy nhiên, vì đây chỉ mới là dự thảo. Khi nào có thôngtin chính thức thì chúng tôi mới có những quyết sách để ứng phó phù hợp", ông nói.

Trong khi đó, ông Nguyễn Thanh Toại, Phó tổng giám đốc Ngân hàng Á Châu (ACB) thông tin, lĩnhvực cho vay tiêu dùng của ACB hiện nay phát triển khá mạnh và có bộ phận chuyên trách riêng.

Do đó, ông Toại cho rằng, nếu dự thảo thông tư được thông qua thì ngân hàng không quá lo ngại.Bởi sản phẩm, guồng máy, nhân lực... đã có sẵn, nếu nhà quản lý yêu cầu phải lập công ty tài chínhthì ngân hàng sẽ đi xin phép để lập công ty tài chính làm công ty con và điều chuyển nhân sự qua làxong.

Ông Toại chia sẻ thêm, thực ra động thái này của Ngân hàng Nhà nước cũng chỉ muốn đảm bảo antoàn cho hệ thống ngân hàng. Bởi, hiện nay cho vay tiêu dùng đang được các ngân hàng đẩy mạnh nhưngnó là khoản vay có độ rủi ro cao. Do đó, việc tách phân khúc này ra khỏi ngân hàng để nếu có phátsinh nợ xấu, mất vốn từ các khoản cho vay này thì nó chỉ khoanh vùng trong quy mô của công ty tàichính con và không làm ảnh hưởng tới hoạt động của ngân hàng.

Tuy nhiên, đứng về khía cạnh một chuyên gia độc lập, Tiếnsĩ Nguyễn Trí Hiếu phân tích, chiếu theo thông lệ quốc tế thì hiện nay hoạt độngcho vay tiêu dùng vẫn do hai định chế tài chính triển khai gồm: ngân hàng thương mại và công ty tàichính.

Sở dĩ có hai định chế cùng tham gia là vì mỗi loại hình có những điều kiện vàràng buộc khác nhau. Với ngân hàng thì sẽ phục vụ cho những khách hàng có thu nhập thường niên từkhá trở lên, có điểm tín dụng cao, có lịch sử tín dụng tốt và lãi suất thì cũng khá thấp.

Trong khi đó, những khách hàng đại chúng (phi chuẩn) có thu nhập trung bình,thấp, chưa có lịch sử tín dụng hoặc điểm tín dụng thấp, khó tiếp cận dịch vụ ngân hàng... thì họ sẽtìm đến công ty tài chính và chấp nhận những mức lãi suất cao hơn. Đây là phân khúc khách hàng màngân hàng không hướng tới.

"Và chính những điều này sẽ đáp ứng được đa dạng nhu cầu của khách hàng. Với những người đủ điềukiện thì vay ngân hàng, còn không đủ điều kiện thì tìm đến công ty tài chính", ông Hiếu nói.

Ở Việt Nam, thời gian qua dù không có quy định cụ thể về các trường hợp nào thìvay ngân hàng, trường hợp nào thì vay công ty tài chính, nhưng thực tế đã có sự "tự giác" phân loạiđối tượng khách hàng. Điều này có nghĩa là với những khách hàng không chứng minh được thu nhập,không đảm bảo một số điều kiện nhất định... thì họ tìm đến công ty tài chính, và ngược lại thì sẽgõ cửa ngân hàng. "Do đó, nhà quản lý không cần thiết phải bắt các ngân hàng ngưng triển khai chovay tiêu dùng, thay vào đó phải lập ra công ty tài chính", ông chia sẻ.

Một chuyên gia là thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốcgia cũng nhìn nhận, cùng là triển khai cho vay tiêu dùng nhưng cách thức triển khai sản phẩm cũngnhư lựa chọn đối tượng của ngân hàng và công ty tài chính thời gian qua là rất khác nhau. Chẳnghạn, ngân hàng khó mà cho vay với những khách hàng phi chuẩn để mua các đồ gia dụng lặt vặt như bếpga, nồi cơm điện... nhưng công ty tài chính thì rất thích. Và công ty tài chính sẽ ngại cho vaynhững khoản tiền lớn để mua nhà, mua xe ô tô (thường là khách hàng thu nhập cao, điều kiện đảmbảo), còn ngân hàng thì rất chuộng.

Từ những phân tích trên, theo ông việc lập ra công ty tài chính hay không chỉ nênđể các ngân hàng tự cân nhắc. Nếu ngân hàng muốn hướng đến nhóm khách hàng phi chuẩn, cho vay nhữngkhoản tiêu dùng rủi ro cao thì họ có thể tách ra và lập thành công ty con là công ty tài chính đểcho vay. Trường hợp mất vốn thì chỉ nằm trong khuôn khổ của công ty tài chính chứ không ảnh hưởngtới hoạt động ngân hàng. Còn những trường hợp cho vay mua nhà, ô tô... dành cho những khách hàng đủchuẩn thì vẫn nên để ngân hàng triển khai.

Thực tế thời gian gần đây, để đảm bảo tính chuyên nghiệp, hạn chế rủi ro trongviệc cung cấp tín dụng tiêu dùng đối với phân khúc khách hàng phi chuẩn, một số ngân hàng thươngmại đã và đang xúc tiến việc thành lập công ty tài chính hoạt động chuyên ngành trong lĩnh vực tiêudùng.

Cụ thể như Ngân hàng Phát triển TP HCM đã mua lại Công ty tài chính Việt-SGVF,Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng mua lại Công ty tài chính Than khoáng sản và chuyển đổi hoạt độngcủa các công ty tài chính này tập trung vào lĩnh vực tín dụng tiêu dùng. Bên cạnh đó, một số tổchức, tập đoàn nước ngoài có kinh nghiệm trong lĩnh vực tín dụng tiêu dùng cũng đang xúc tiến việcthành lập công ty tài chính tín dụng tiêu dùng.

Tiến sĩ Hiếu kết luận, không nên bắt các ngân hàng thành lập công ty tài chínhcho vay tiêu dùng mà hãy để cả hai loại hình cùng song song thực hiện với những điều kiện khácnhau. "Nên để các ngân hàng, công ty tài chính tự vận động nhưng cần có cơ chế quản lý, giám sáthợp lý vừa đảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng, vừa để hai định chế trên vận hành đúng luật",ông khuyến nghị.