Myanmar “ngóng” sóng đầu tư

Nói nhưng không làm

Đây là từ chỉ các dòng vốn đầu tư được trông đợi sẽ đến từ Mỹ và châu Âu nhưng chưa bao giờ thấy xuất hiện. “No Action, Talk Only - không hành động, chỉ nói mà thôi”, Sean Turnell, nhà cố vấn kinh tế đặc biệt cho bà Aung San Suu Kyi, Chủ tịch Đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ, nhận xét, nhấn mạnh Myanmar có lịch sử... bỏ lỡ các cơ hội và tiềm năng chưa được khai phá.

Khi Myanmar, nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á, bắt đầu công cuộc đổi mới sau 50 năm dưới chế độ quân sự sang chế độ dân chủ, với lời tuyên thệ của chính phủ dân sự đầu tiên vào tháng 3.2016, các nhà đầu tư phương Tây vẫn luôn duy trì thái độ “chờ xem”. Thái độ thận trọng này vẫn tiếp tục trong năm 2018 khi các báo cáo về cuộc đàn áp người Hồi giáo Rohingya ở Myanmar (khiến gần 1 triệu người tị nạn phải chạy sang nước láng giềng Bangladesh) đã xuất hiện trên khắp các phương tiện truyền thông quốc tế kể từ tháng 8 năm ngoái. “Vấn đề ở dòng vốn đầu tư phương Tây không phải là ngưng chảy sang Myanmar mà sự thật là nó chưa bao giờ đến”, Turnell nói.

Myanmar đã thu hút chỉ hơn 30 tỉ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) kể từ năm tài chính 2014-2015, trong đó Singapore đứng đầu danh sách các nhà đầu tư FDI lớn nhất vào nước này với 14,5 tỉ USD, theo sau là các nhà đầu tư từ Trung Quốc và Hồng Kông với 7,1 tỉ USD và 2,6 tỉ USD từ các nước EU, theo số liệu của Tổng cục Quản lý Đầu tư và Doanh nghiệp Myanmar (DICA).

Tình hình có thể không mấy cải thiện trước thời điểm diễn ra các cuộc bầu cử Nghị viện vào năm 2020. Chính phủ của bà Suu Kyi đang đối mặt với những thách thức lớn trong nước, như xây dựng một cơ sở hạ tầng có thể tạo bệ đỡ tăng trưởng kinh tế bền vững và đưa hệ thống ngân hàng bước vào thế kỷ XXI. Đó cũng là thách thức phải gỡ rối các mối xung đột giữa nhiều sắc tộc mà khiến cho một số lãnh địa của đất nước gần như không thể quản chế được trong nhiều thập niên.

Dù vậy, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết nền kinh tế Myanmar khởi sắc từ hoạt động xuất khẩu và sản xuất nông nghiệp yếu ớt nhưng triển vọng trung hạn vẫn còn khá thuận lợi. “Giai đoạn đầu tự do hóa nền kinh tế của Myanmar đã đưa đến tốc độ tăng trưởng đầy ấn tượng và giảm được đói nghèo. Giờ làn sóng thứ 2 - làn sóng cải cách là rất cần thiết để duy trì đà tăng trưởng này”, IMF đã viết trong một báo cáo tháng 11 năm ngoái.

Vẫn còn nhiều điều cần cải thiện

Mặc dù thiếu vắng dòng vốn đầu tư từ Mỹ và châu Âu nhưng dòng vốn từ Nhật, Trung Quốc, Hàn Quốc và Singapore vẫn rất mạnh mẽ, đã đưa Myanmar trở thành một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á, đạt tốc độ tăng trưởng GDP 6,4% vào năm ngoái và dự báo sẽ đạt 6,8% trong năm tài chính hiện tại. World Bank dự báo tốc độ tăng trưởng sẽ là 7,2% trong trung hạn.

Mặc dù giới doanh nghiệp từ các nước phương Tây vẫn còn giữ thái độ thận trọng đối với Myanmar nhưng các nhà lãnh đạo doanh nghiệp như Hal Bosher, cố vấn đặc biệt cho Tổng Giám đốc của Yoma Bank, vẫn rất lạc quan. “Mọi người luôn ngạc nhiên khi đến Myanmar. Tôi nghĩ nền kinh tế có quy mô còn lớn hơn nhiều so với con số chính thức 60-70 tỉ USD. Theo tôi, GDP thực tế có lẽ gấp đôi con số ước tính chính thức”, ông nói.

Cách mà Chính phủ Myanmar xử lý cuộc khủng hoảng Rohingya vẫn khiến nhiều người e ngại. Và trong một đất nước mà Tổng tư lệnh quân đội vẫn có quyền lực hiến pháp chỉ định 25% thành viên Nghị viện, cũng như kiểm soát hoàn toàn các bộ chủ chốt như Bộ Quốc Phòng, Bộ Các vấn đề Biên giới và Bộ Nội vụ, thì đó là một câu chuyện đầy nhạy cảm.

Nhưng không phải ai cũng đều giữ thái độ dè dặt với Myanmar. Sau khi Grab, dịch vụ gọi xe của Đông Nam Á, thử nghiệm dịch vụ GrabTaxi ở Yangon vào tháng 3.2017, Công ty tiếp tục củng cố hoạt động, trong đó thử nghiệm một dịch vụ xe 3 bánh tại Mandalay. Hiện Grab có hơn 6,6 triệu “đối tác” như các tài xế, nhà kinh doanh và đại lý trên nền tảng của mình. “Chúng tôi đã có hàng loạt cam kết tuyệt vời với Chính phủ Myanmar. Chúng tôi đã và đang tăng trưởng rất nhanh”, Russell Cohen, đứng đầu các hoạt động khu vực của Grab, cho biết.

Sau khi Myanmar xác nhận vào tháng 6 rằng các quy định mới cho phép người nước ngoài góp vốn đầu tư lên tới 35% vào các công ty nội địa có hiệu lực vào ngày 1.8.2018, nhiều người mong đợi dòng vốn đầu tư nước ngoài sẽ chảy mạnh hơn vào nước này.

Soe Win, Bộ Trưởng Tài chính của Myanmar, cho biết Myanmar “không thể giữ tỉ lệ góp vốn 35%” nếu các người chơi lớn trong khu vực như Standard Chartered và HSBC Holdings bước vào nước này. Chắc chắn việc rót vốn của các công ty nước ngoài vào các ngành như ngân hàng, bảo hiểm... sẽ được Chính phủ theo dõi sát sao nhưng Romain Caillaud, Giám đốc tại hãng tư vấn Asia Group Advisors, đánh giá: “Luật doanh nghiệp mới góp phần cải thiện môi trường kinh doanh của Myanmar”