Khi nào nên tính chuyện về hưu non?

Ở tuổi 35, Ngọc Linh dành thời gian rảnh để chơi với cô con gái 8 tuổi, nằm dài xem phim và thường xuyên đi du lịch nước ngoài với bạn bè. Cô hay cập nhật trạng thái và hình ảnh các chuyến du lịch của mình trên Facebook khiến nhiều người ghen tị với cuộc sống khá thong dong của cô. Dường như cô đã “nghỉ hưu” hoàn toàn ở tuổi này. Sau 7 năm làm việc ở vị trí phụ trách truyền thông cho một hãng công nghệ Mỹ, Linh mở công ty tư vấn riêng được 2 năm và tiết kiệm được hơn 3 tỉ đồng từ tiền đầu tư và tiết kiệm thuần túy. Nghỉ hưu sớm là ước mơ từ thời trung học và bây giờ cô đã thực hiện được. Linh chia sẻ: “Nếu bạn không cần phải làm việc để kiếm tiền, bạn có thể làm bất cứ điều gì mình thích”.

Cũng như Linh, nhiều người có xu hướng lên kế hoạch nghỉ hưu sớm. Cuộc sống hối hả khiến ngày càng nhiều người muốn được sống chậm lại và nghỉ hưu là một giải pháp. “Tôi từng bị stress nặng do công việc. Vì thế, tôi phải lên kế hoạch tài chính và thay đổi công việc để được nghỉ hưu sớm“, chị Ngọc Hà, 31 tuổi, từng là nhân viên môi giới chứng khoán tại TP.HCM cho biết. Chị hiện có nguồn thu nhập chính từ 2 căn nhà cho thuê và khoản thu nhập từ nuôi yến tại quận 7.

“So với các thế hệ đi trước, những người trẻ khi đầu tư có xu hướng chấp nhận rủi ro nhiều hơn để thúc đẩy gia tăng tiết kiệm hưu trí”, báo cáo của Ngân hàng HSBC nhận định. Ông Sabbir Ahmed, Giám đốc Khối dịch vụ tài chính cá nhân và quản lý tài sản, Ngân hàng HSBC Việt Nam, khuyến cáo để có một tương lai hưu trí đảm bảo, người trẻ nên có cái nhìn toàn diện hơn về giai đoạn này, ví dụ như chi phí y tế gia tăng và sự hỗ trợ của Nhà nước đối với người về hưu có nguy cơ sụt giảm. Ông khuyên giới trẻ Việt phải bắt đầu lập kế hoạch và tiết kiệm cho hưu trí càng sớm càng tốt.

Theo HSBC, khoảng 47% những người thuộc độ tuổi lao động nghĩ rằng đầu tư vào bất động sản sẽ mang lại lợi nhuận khả quan nhất, 38% chọn hình thức tiết kiệm tiền, 29% chọn đầu tư vào cổ phiếu, chứng khoán, 22% chọn bảo hiểm hưu trí cá nhân, 20% chọn gói hưu trí do công ty cung cấp và 13% chọn trái phiếu chính phủ/trái phiếu doanh nghiệp.

Nắm bắt nhu cầu này, thị trường hiện có nhiều sản phẩm đầu tư đang chào mời những người trẻ lên phương án nghỉ hưu sớm. Theo ông Trần Nhật Nam, Phó Tổng Giám đốc Công ty TCBS, dịch vụ tài chính iWealth Pro có thể là một giải pháp thích hợp. Đây là dịch vụ quản lý tài sản tích hợp nhiều công cụ tiện ích như TCWealth (Robo Advisor đầu tiên tại Việt Nam), TCAnalysis (cổng thông tin phân tích toàn diện về thị trường chứng khoán) và tài khoản tiền đầu tư tại Techcombank. Với danh mục sản phẩm đầu tư gồm hơn 100 cổ phiếu chọn lọc, nhiều trái phiếu doanh nghiệp uy tín, quỹ đầu tư trái phiếu, cổ phiếu và bất động sản, các nhà đầu tư có thể linh hoạt và chủ động tích lũy, đầu tư.

Nhiều hình thức đầu tư tài chính khác qua các quỹ mở cũng được hứa hẹn sẽ giúp mang lại mức lợi nhuận cao và ổn định như các quỹ của VietFund Management (VFM-VF1, VF4), SSI Asset Management (SSI-SCA)... Mặc dù vậy, hình thức này đòi hỏi phải tìm hiểu các công cụ đầu tư và có hiểu biết tài chính nhất định. Theo đại diện của SSIAM, hiện tại, Việt Nam chỉ có quỹ hưu trí bắt buộc, còn một cơ sở pháp lý cho các quỹ lương hưu tùy chọn vẫn chưa có. Việt Nam có thể áp dụng các giải pháp về kế hoạch nghỉ hưu của Mỹ nhưng sẽ cần một hệ thống thuế ưu đãi để hoạt động.

Báo cáo của HSBC chỉ ra có 37% những người trong độ tuổi lao động trông cậy vào quỹ bảo hiểm xã hội để hỗ trợ trang trải cho thời kỳ về hưu của mình. Tuy nhiên, nghỉ hưu sớm trong bối cảnh tuổi thọ ngày càng tăng đang tạo ra một sức ép lớn lên quỹ bảo hiểm xã hội. Theo dự báo của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, quỹ bảo hiểm xã hội của Nhà nước sẽ tiến tới mức thu bằng chi vào năm 2020 và sẽ rơi vào tình trạng chi vượt thu, phải cần đến sự trợ giúp từ ngân sách chính phủ vào năm 2037 nếu tuổi nghỉ hưu vẫn được giữ nguyên như hiện tại. Từ ngày 1.1.2018, tất cả những người về hưu, nếu đủ điều kiện nam 60 tuổi có 30 năm đóng bảo hiểm xã hội và nữ 55 tuổi tương đương 25 năm đóng bảo hiểm xã hội thì tiền lương hưu của cả nam và nữ đều giảm sút. Bởi vì nam phải đạt 31 năm công tác thì mới được 75%, còn phụ nữ sau 15 năm được hưởng 45%. Sau đó, cứ mỗi năm tham gia bảo hiểm xã hội được cộng thêm 3% nhưng bắt đầu từ năm 2018 chỉ còn 2%. Quy định mới này đã dẫn đến hiện tượng ồ ạt nghỉ hưu sớm.

Nhưng ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội, cho rằng, không phải muốn nghỉ hưu sớm là nghỉ. Bởi vì ngoài điều kiện quy định về độ tuổi, số năm đóng bảo hiểm xã hội còn phải giám định sức khỏe.

“Hãy nhớ khi ở tuổi 50, bạn sẽ không nhận được khoản trợ cấp nào từ Nhà nước cho tới ít nhất là 15 năm tiếp theo, vì thế phải tự xoay xở trong thời gian nghỉ hưu sớm”, chuyên viên tư vấn bảo hiểm của Dai-ichi Life cho biết. Không ai có thể dự đoán chính xác tương lai vì có quá nhiều yếu tố không thể đoán trước. Nếu không có một khoản dành dụm tích lũy sẵn cho hưu trí, thì xem như lúc đó bạn hoàn toàn phó mặc cho số phận. Nếu đến lúc gần về hưu mà bạn vẫn chưa dành dụm đủ, bạn sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc bù đắp thời gian đã mất bằng cách đặt tiền của mình vào những kênh đầu tư lợi nhuận cao hơn và rủi ro cũng cao hơn. Nếu thị trường bất động sản đang trong chu kỳ đi xuống, bạn sẽ không thể tận dụng bằng cách bán nhà hay vay thế chấp. Việc có một quỹ hưu trí sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hơn các rủi ro không kiểm soát được.

Tại Việt Nam, hình thức bảo hiểm hưu trí mới xuất hiện năm 2013 khi Dai-ichi ra mắt sản phẩm An nhàn hưu trí ngay sau khi Thông tư 115/2013/TT về bảo hiểm hưu trí tự nguyện bắt đầu có hiệu lực. Công ty bảo hiểm nhân thọ thường đưa ra mức lãi suất đảm bảo hằng năm từ 2-4% và hứa hẹn chia thêm lợi tức nếu quỹ bảo hiểm đầu tư mang lại lợi nhuận cao.

Ngọc Linh cho biết mình mới chuyển từ ngôi nhà lớn sang một căn nhà nhỏ hơn nhiều để giảm chi phí và theo dõi chặt chẽ các khoản chi tiêu. Ngoài các khoản tiết kiệm (60%) và đầu tư (40%), thỉnh thoảng cô vẫn tham gia các dự án truyền thông theo hình thức freelancer. “Đầu tiên tôi cũng thấy hơi sợ, nhưng giờ đây, sau 3 năm, tôi rất mừng vì mình đã quyết định nghỉ việc. Tôi tận hưởng thời gian linh hoạt để theo đuổi đam mê của mình. Tôi mới đi châu Âu 1 tháng cùng con gái. Một trải nghiệm rất tuyệt!”, cô cho biết.

Hoàng Quân