HSBC: Dự trữ ngoại hối không đủ cho ngân sách vay

 Việt Nam có nên tận dụng nguồn dự trữ ngoại tệ?

Đó là câu hỏi được HSBC đặt làm tiêu đề một báo cáo công bố ngày 22/5, trong đó ngân hàng cho rằng đề xuất của Chính phủ mượn khoản dự trữ ngoại tệ của NHNN sau khi phát hành trái phiếu chính phủ bất thành trong vài phiên vừa qua là không khả thi.

Báo cáo cho biết, 7 phiên đấu giá trái phiếu Chính phủ trong tháng 5 đều đã thất bại. Tuy nhiên, việc NHNN phải dùng nguồn dự trữ ngoại tệ để bảo vệ tỷ giá và tài trợ vốn cho các dự án Chính phủ sẽ khiến đồng VND rơi vào thế bấp bênh vì dự trữ ngoại tệ hiện nay chỉ ở khoảng 2,5 tháng nhập khẩu, thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu cần thiết là 3 tháng.

HSBC do đó cho rằng “NHNN dường như không có dư địa để cho Chính phủ vay.”

Một giải pháp dễ dàng hơn để giải quyết nguyên nhân gốc rễ của vấn đề, theo HSBC, là sửa đổi Nghị quyết 78. Nghị quyết này, có hiệu lực trong năm nay, buộc Bộ Tài chính phải phát hành trái phiếu với kỳ hạn bằng hoặc dài hơn 5 năm.

 Trong kỳ họp thứ 9 Quốc hội khoá XIII, diễn ra từ ngày 20/5 đến ngày 26/6, Quốc hội dự kiến sẽ thông qua 11 dự án luật và một nghị quyết, trong đó có sửa đổi Luật Ngân sách Nhà nước. Nếu Nghị quyết 78 được sửa đổi cho phép Bộ Tài chính phát hành trái phiếu có kỳ hạn ngắn hơn 5 năm sẽ làm giảm áp lực cho tình hình hiện tại. Ngay cả khi nghị quyết này không được sửa đổi, HSBC cho rằng đề xuất sử dụng khoản dự trữ ngoại tệ cũng khó được thông qua.

Trong bối cảnh này, đề xuất của Chính phủ sử dụng nguồn dự trữ ngoại tệ của NHNN có thể là một động thái khích lệ Quốc hội bãi bỏ những dự luật này.

Theo HSBC, nguồn dự trữ ngoại tệ thanh khoản là một công cụ cần thiết để duy trì sự ổn định của tiền đồng và bảo vệ uy tín của NHNN. Đến thời điểm này, những quan điểm tiêu cực xung quanh tình huống này ẩn ý rằng cặp tỷ giá USD/VND sẽ giao dịch ở nửa trên của biên độ.

Thị trường thiếu hứng thú với trái phiếu dài hạn

Bộ Tài chính trong cuộc họp Chính phủ tháng 4 vừa qua đã đề nghị Chính phủ vay nguồn dự trữ ngoại tệ của NHNN để thêm vốn cho các hoạt động đầu tư phát triển. HSBC cho rằng đề xuất này nảy sinh là do nhu cầu đối với trái phiếu Chính phủ ở các phiên đấu giá gần đây yếu.

Bộ Tài chính đang gặp khó khăn với việc phát hành trái phiếu trong năm nay. Trong 250.000 tỷ đồng kế hoạch phát hành trái phiếu được ấn định cho năm 2015, Bộ Tài chính chỉ mới phát hành thành công 66.000 tỷ đồng từ đầu năm tới nay, tương đương 27% kế hoạch.

 Một trong những nguyên nhân của tình hình ảm đạm này được HSBC cho là do Nghị quyết 78. Trái phiếu ngắn hạn đã thu hút được hứng thú trước khi Nghị quyết này có hiệu lực. Trong năm 2013 và 2014, trái phiếu kỳ hạn dưới 5 năm chiếm tương ứng 72% và 49% tổng số lượng phát hành. Hiện tại, Chính phủ lên kế hoạch huy động 250.000 tỷ đồng, nhiều hơn so với các năm trước, chủ yếu là thông qua các trái phiếu dài hạn. Dường như thị trường không có hứng thú để mua loại trái phiếu dài hạn này.

Một lý do khác khiến nhu cầu yếu đối với trái phiếu dài hạn yếu có thể là những dự luật vừa mới được ban hành gần đây như Thông tư 36 giới hạn các ngân hàng thương mại sử dụng các nguồn vốn ngắn hạn của mình để đầu tư trái phiếu Chính phủ.

Cho phép Chính phủ vay dự trữ ngoại tệ sẽ gây rủi ro

Theo HSBC, bất kỳ quyết định nào về việc Chính phủ được vay tiền từ nguồn dự trữ ngoại tệ cũng sẽ gây rủi ro đến sự ổn định đồng VND.

NHNN ra chính sách duy trì một biên độ giao dịch hẹp là +/-1% cho cặp tỷ giá USD/VND, hàm ý rằng nguồn dự trữ ngoại tệ là một công cụ cần thiết đảm bảo sự ổn định tỷ giá. Không may với NHNN, nguồn dự trữ đang thấp hơn so với thông lệ và thấp hơn ngay cả với các nền kinh tế khác như Bangladesh và Sri Lanka, vốn có cơ chế quản lý ngoại tệ tương tự như Việt Nam.

Những số liệu mới nhất cho thấy NHNN đang nắm giữ khoảng 35 tỷ USD dự trữ ngoại hối vào cuối năm ngoái, nhưng vẫn nằm dưới mức trung bình 3 tháng nhập khẩu. Tình hình còn tệ hơn khi cán cân thương mại của Việt Nam đã chuyển từ ngưỡng dương vào tháng 11/2014 sang ngưỡng âm 3,3 tỷ USD từ đầu năm đến nay, một con số thâm hụt chưa từng thấy kể từ năm 2011.

 Do các yếu tố thị trường, NHNN đã giảm giá đồng VND hai lần trong năm nay với tổng mức giảm 2%. Như vậy, NHNN khó có thể phá giá đồng VND thêm một lần nữa dựa trên cam kết vào tháng 12/2014 là không giảm giá đồng VND quá 2% trong năm nay.

Khả năng FED tăng lãi suất vào cuối năm nay có thể là một nguyên nhân mới giúp USD mạnh lên và buộc NHNN phải sử dụng nguồn dự trữ ngoại tệ của mình. Nếu như nguồn dự trữ ngoại tệ này được đưa vào sử dụng cho việc cấp vốn các dự án phát triển của Chính phủ, điều này sẽ khiến NHNN trở nên thiếu cơ sở để tuân thủ các cam kết và giữ vững uy tín của mình.

Tâm lý tiêu cực xung quanh những vấn đề này đã khiến tỷ giá USD/VND giao dịch ở nửa trên của biên độ, mặc dù mới phá giá gần đây.

HSBC cho rằng có một vài giải pháp thay thế khác, như lựa chọn việc phát hành trái phiếu trên thị trường quốc tế.

Vì vậy, HSBC dự đoán, trong năm nay, NHNN sẽ không điều chỉnh tỷ giá USD/VND thêm một lần nữa và duy trì mức tỷ giá ở mức 21.750 vào cuối năm.

Nguồn Thời Báo Ngân Hàng