Hàng không: Giá sàn chặn cửa giá rẻ

Để giúp các hãng chống chọi với tác động từ COVID-19, mới đây, Cục Hàng không Việt Nam đề xuất, từ ngày 1/11/2021 đến 31/10/2022, Việt Nam sẽ áp dụng mức giá sàn bằng 20% giá tối đa hiện nay. Nghĩa là giá sàn cho đường bay ngắn nhất là 320.000 đồng/vé, còn đường bay dài nhất là 750.000 đồng/vé.

Nếu theo đề xuất này, ông Nguyễn Thiện Tống, chuyên gia hàng không, cho rằng Việt Nam sẽ không còn vé 0 đồng, 49.000 đồng... Trong khi đây lại là một trong những yếu tố quan trọng để kích cầu thị trường sau khi sức mua bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh.

Lâu nay, 65% thị phần hàng không ở Việt Nam thuộc về hàng không giá rẻ. Cụ thể, ở phân khúc trong nước, theo Trung tâm Hàng không châu Á - Thái Bình Dương (CAPA), đến cuối 2020, hãng hàng không giá rẻ Vietjet vẫn nắm khoảng 40% thị phần. Chính sách giá vé đã giữ vai trò chiến lược cho thành công của Vietjet. Ngay Vietnam Airlines cũng có hãng hàng không giá rẻ Pacific Airlines và chủ trương mở bán linh hoạt. Năm 2021, Vietnam Airlines đặt mục tiêu cả 3 hãng hàng không của Tập đoàn là Vietnam Airlines, Pacific Airlines và VASCO sẽ nắm 51% thị phần hành khách nội địa.

Theo chia sẻ của ông Đặng Ngọc Hòa, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Vietnam Airlines, trong điều kiện sản xuất kinh doanh bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, Vietnam Airlines đã phải cùng lúc triển khai nhiều giải pháp để phục hồi kinh doanh với khoản lỗ lũy kế lên tới 18.000 tỉ đồng, vốn chủ sở hữu âm... Ông Dương Trí Thành, Tổng Giám đốc Vietnam Airlines, nhận định, thời gian hồi phục của Vietnam Airlines sẽ phụ thuộc vào đại dịch được kiểm soát. Trên thị trường quốc tế, Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) dự kiến đến tháng 7/2024 mới phục hồi, tức kéo dài thêm 1 năm so với trước.

Tuy nhiên, với diễn biến dịch bệnh chưa lắng dịu, các chuyên gia lo ngại, nhiều khả năng mốc thời gian cho ngành hàng không phục hồi phải lùi xa hơn. Đặc biệt, nếu ngành hàng không ban hành thêm quy định giá sàn thì cơ hội kích cầu hàng không trong nước để đạt tỉ lệ lấp đầy các chuyến bay thông qua khuyến mãi, giảm giá vé, tour du lịch giá rẻ... sẽ càng khó khăn hơn.

Cục Hàng không Việt Nam trấn an người tiêu dùng rằng, điều tiết mặt bằng giá vé chỉ là giải pháp tình huống, áp dụng trong thời gian ngắn nhằm góp phần giúp các hãng hàng không giảm bớt khó khăn. Bởi nếu không được hỗ trợ, như Vietnam Airlines, do Nhà nước nắm trên 86% vốn điều lệ, có thể bị đứt gãy dòng tiền thanh toán, đe dọa đến sự tồn tại của Hãng. 

Thực tế, nếu ban hành quy định giá sàn, trong bàn cờ cạnh tranh, Vietnam Airlines sẽ có lợi thế hơn. Bởi lâu nay, Vietnam Airlines được biết đến với ưu thế về dịch vụ như máy bay rộng hơn, ghế êm hơn, có nước uống/suất ăn nhẹ, được miễn cước hành lý (xách tay tối đa 12 kg, ký gửi tối đa 23 kg)... Vì thế, nếu áp giá sàn khiến giá vé của Vietjet Air về ngang bằng hoặc không khác biệt so với giá vé của Vietnam Airlines, tâm lý người dân sẽ chọn mua của Vietnam Airlines hơn.

Ông Vũ Đức Biên, Tổng Giám đốc Vietravel Airlines, từng nhận định, nếu áp dụng giá sàn đều nhau, các hãng hàng không truyền thống như Vietnam Airlines sẽ chiếm ưu thế. Bởi khi giá cả không khác biệt, hành khách không dại gì chọn đi hàng không giá rẻ. Đây là yếu tố của sự không bình đẳng trong cạnh tranh.

Đó là lý do Vietjet đề xuất không áp giá sàn. Bamboo Airways cũng không ủng hộ việc Nhà nước ban hành quy định định giá trên các đường bay. Tuy nhiên, xét về tác động, Bamboo bị ảnh hưởng ít hơn. Mô hình của Bamboo là mô hình hàng không kết hợp với du lịch, đưa khách đến/đi tại những nơi Tập đoàn FLC, công ty mẹ của Bamboo Airways, có các khu nghỉ dưỡng. Hãng này cũng chủ yếu tập trung khai thác những sân bay chưa hoạt động hết công suất.

Mặc dù vậy, trong quá khứ, để thu hút khách hàng, Bamboo Airways cũng triển khai nhiều chương trình khuyến mãi kích cầu như “mua 1 vé tặng 2 vé bên cạnh”. Chỉ khác là Bamboo có đối tượng khách hàng khá đặc thù nên các chính sách của Bamboo dành cho khách hàng thường không chỉ chú trọng khuyến mãi giảm giá mà còn là cung cấp các dịch vụ hỗ trợ như combo bay - nghỉ dưỡng, các thẻ bay đa nhiệm (Bamboo Pass Unlimited, Bamboo Pass Business, Bamboo Pass Dynamic và Bamboo Pass Holiday...), cho hoàn vé miễn phí, miễn phí thay đổi giờ bay...

Tính ra, chính sách giá sàn nếu áp dụng sẽ tác động mạnh, có thể làm thay đổi cục diện thị phần, chủ yếu ở 2 tên tuổi: Vietnam Airlines và Vietjet. Ông Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường giá cả (Bộ Tài chính), cũng cho rằng, đề xuất áp giá sàn giá vé máy bay là phi lý, không phù hợp với việc cạnh tranh theo thị trường và không có lợi cho người tiêu dùng. Bởi giữa lúc dịch bệnh gây ra bao khó khăn cho thu nhập và đời sống, thì việc áp giá sàn máy bay sẽ khiến đường đi lại, hoạt động của người dân thêm trở ngại.