Góc khuyết lợi nhuận ngân hàng lớn

Đến thời điểm này mới chỉ có 2/4 ngân hàng thương mại lớn nhất trong hệ thống công bố báo cáo tài chính quý II, cũng như chi tiết kết quả kinh doanh 6 tháng đầu năm 2012. Đó là ngân hàng Ngoại thương (Vietcombank) và ngân hàng Công thương (VietinBank).

Nếu như Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) có thể sẽ không công bố báo cáo tài chính quý chi tiết, thì sớm muộn Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) dự kiến cũng sẽ có (một thông lệ sau khi cổ phần hóa).

Hai ngân hàng lớn đã công bố, Vietcombank và VietinBank, đều có những điểm chung: lợi nhuận trước hợp nhất 6 tháng đầu năm đều giảm đáng kể so với cùng kỳ 2011, đặc biệt là VietinBank; nợ xấu và chi phí trích lập dự phòng rủi ro tăng cao; tăng trưởng tín dụng rất thấp, thậm chí VietinBank giảm 3,1%; và cả hai đều đang đứng trước thách thức rất lớn trong việc hoàn thành kế hoạch lợi nhuận năm nay.

Ngoài những nguyên nhân làm sụt giảm lợi nhuận của 2 ngân hàng lớn, xem xét lại những thống kê giao dịch hệ thống cho thấy, nguồn thu từ giao dịch liên ngân hàng cũng sụt giảm đi đáng kể.

Theo những dữ liệu của Ngân hàng Nhà nước trên thị trường liên ngân hàng từ năm 2011 tới quý II/2012 cho thấy những so sánh đáng chú ý, góp thêm một giải thích về lợi nhuận kém đi của các ngân hàng lớn nửa đầu năm nay, nhất là trong quý II/2012.

Về quy mô giao dịch, xét riêng mức giao dịch bình quân bằng VND mỗi ngày trong 6 tháng đầu năm 2011 khá ổn định, có từ 22.000 - 26.000 tỷ đồng/ngày; lãi suất giao dịch bình quân phổ biến quanh 13 -  14%/năm, có những giao dịch có thể 16 - 17%/năm nhưng không ghi nhận trong dữ liệu thống kê.

Cuối năm 2011 đến đầu quý I/2012, quy mô giao dịch trên thị trường liên ngân hàng tăng đột biến với bình quân giao dịch bằng VND từ 30.000 - 51.000 tỷ đồng/ngày; lãi suất bình quân ghi nhận tới 17% - 21%/năm tùy kỳ hạn. Đây là quãng giao dịch gắn với khó khăn thanh khoản nổi bật trong hệ thống.

Nguồn thu trên liên ngân hàng tiếp tục tốt cho đến cuối quý I/2012. Nhưng từ tháng 4, cả quy mô giao dịch và lãi suất thu được sụt giảm nhanh chóng cho đến hết quý II/2012. Góc khuyết đối với lợi nhuận ngân hàng lớn thể hiện rõ trong quãng giao dịch này.

Dữ liệu thống kê cho thấy, quý II/2012, quy mô giao dịch bình quân bằng VND trên liên ngân hàng giảm nhanh và ổn định từ 22.000 - 26.000 tỷ đồng/ngày, không còn phổ biến trên 30.000 - 50.000 tỷ đồng/ngày như trước đó. Đặc biệt lãi suất bình quân nhận được giảm rất mạnh, nhất là trong tháng 5, chỉ xoay quanh 3 - 5%/năm ghi nhận ở các kỳ hạn ngắn (nhóm kỳ hạn chiếm tỷ trọng chi phối). Thậm chí có nhiều giao dịch được gọi là hầu như không mang lại lợi nhuận, khi lãi suất dưới cả 1%/năm, hay mốc 0,5%/năm mà Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình dẫn chứng khi giải trình trước Quốc hội.

Tất nhiên, so sánh về yếu tố lãi suất ảnh hưởng đến nguồn thu giữa các giai đoạn ở trên cần đối chiếu với lãi suất đầu vào. Song riêng quý II/2012, lãi suất trên liên ngân hàng thấp hơn hẳn so với lãi suất huy động trên thị trường 1 (thị trường ngân hàng với doanh nghiệp) và trạng thái này kéo dài.

Cả khối lượng và lãi suất đều bị giảm đi rất lớn như vậy, lợi nhuận trong quý II/2012 của các ngân hàng lớn bị khuyết đi so với trước đó riêng trên thị trường liên ngân hàng là rõ ràng. Trùng hợp là, theo Ngân hàng Nhà nước, trong quý II/2012 vấn đề thanh khoản của hệ thống đã được xử lý tốt, đồng nghĩa với cơ hội kiếm lời từ các ngân hàng nhỏ thiếu vốn đã hẹp đi.

Hiện vẫn còn những ngân hàng chủ lực trên liên ngân hàng chưa công bố báo cáo tài chính quý II và 6 tháng 2012 nên chưa định hình được toàn diện góc khuyết đó. Song, một tính toán tại một ngân hàng lớn cho thấy 6 tháng đầu năm nay cho vay thị trường liên ngân hàng giảm tới gần 49% so với cùng kỳ 2011 thì rõ ràng một nguồn thu quen thuộc đã bị khuyết đi.

Nguồn VnEconomy